LUCİEN GOLDMANN’IN OLUŞUMSAL YAPISALCI ANLAYIŞI BAĞLAMINDA REŞİT HANADAN’IN “SEL” ROMANININ İNCELENMESİ

Yıl 2018, , 169 - 184, 30.10.2018

Yasin Yavuz

https://doi.org/10.31465/eeder.454752

Öz

• LUCİEN GOLDMANN’IN OLUŞUMSAL
  YAPISALCI ANLAYIŞI BAĞLAMINDA REŞİT HANADAN’IN “SEL” ROMANININ İNCELENMESİ

  Öz

  
  
  

  Belli
  sınırları olan perspektiflerden bakıldığında edebiyatın muhtelif disiplinlere
  açık bir sanat dalı olduğu görülecektir. Bunlardan bir tanesi de sosyolojidir. Sosyoloji
  ve edebiyat birbiriyle ilişkide olan iki ayrı disiplindir. Her iki disiplinin
  ortak paydası toplumdur. Çünkü toplum; sosyolojinin inceleyip, edebiyatın
  tahkiye ettiği bir yapıdır. Hakikaten edebiyatın temelinde toplum vardır ve bir
  yapıt, bireyi esas alsa da, içerisinden çıktığı toplumun karakteristik
  özelliklerini taşımaktadır. Roman sanatında toplumu etkileyen birçok etkenin
  izlerini görmek mümkündür: göç, yenilikler, savaş ve siyaset… İşte edebiyat
  sosyolojisi de edebî metinde yer alan toplumsal olayları incelemektedir. Ancak
  XX. yüzyılda kırılma yaşayan roman, artık yazınsallığın da toplumsal incelemede
  göz önüne alınmasını gerekli kılmıştır.

  
  
  

  Bu
  noktada Lucien Goldmann’ın ürettiği ve yazınsal metni oluşturan “oluşumsal”
  yapıyı tümüyle ele alan modeli bu ihtiyacı karşılamıştır. Goldmann, metni
  oluşturan toplumsal yapıyı, yazınsallığı göz ardı etmeksizin ele almış ve
  ortaya farklı bir sosyolojik eleştiri anlayışı koymuştur. Onun geliştirdiği
  modelin temelinde Lukacs’ın erken dönem yapıtları ve Hegel’in açıklık felsefesi
  yatmaktadır. Goldmann, romanının bütününü, bütünü oluşturan parçalarla
  açıklamıştır.

  
  
  

  Çağdaş
  Kosova Türk Edebiyatı’nın öncü şahsiyetlerinden olan Reşit Hanadan ise
  eserlerinde Kosova Türklerinin geçirdiği tarihsel süreçleri ve kültürel yapıyı
  işlemiştir. Çağdaş Kosova Türk Edebiyatı’nın ilk romanı olma özelliği taşıyan
  Sel’de bu durum dikkat çekicidir. İncelememizde, Reşit Hanadan’ın “Sel” adlı
  romanını, Goldmann’ın oluşumsal/genetik yapısalcı anlayışı bağlamında ele
  alınmıştır. Yapıtın toplumsal ve yazınsal çözümlemesi yapılmıştır.

  
  
  

  Anahtar Kelimeler:
  Lucien Goldmann, Reşit Hanadan, Roman Soyolojisi, Oluşumsal Yapısalcılık,
  Çağdaş Kosova Türk Edebiyatı.

  
  
  

   

  
  
  

  REVIEW OF “SEL” NOVEL OF REŞIT
  HANADAN UNDER FORMATIVE STRUCTURALIST VIEW OF LUCIEN GOLDMANN

  
  
  

  When
  viewed from perspectives with certain borders, it could be seen that literature
  is a field of art open to various disciplines. One of those disciplines is
  sociology. Sociology and literature are two distinct disciplines that are
  related to each other. Common ground of both disciplines is society. Because
  society is analysed by sociology and narrated by literature. Indeed the basis
  of literature is society and although a work of art is based on an individual,
  it has the characteristics of the society. In the art of novel, it is possible
  to see signs of numerous factors effecting the society: migration, innovation,
  war, and politics...Thus, literature sociology evaluates social events in
  literary texts. However,  breakdown of
  novel in 20th century necessitated considering literariness in sociological
  analysis. 

  
  
  

  At
  this point, model proposed by Lucien Goldman and contains “formative” structure
  of literary texts completely met this need. Goldmann considered social
  structure that forms the text without excluding literariness and presented a
  different type of sociological criticism. The basis of this model is early
  works of Lukacs and openness philosophy of Hegel. Goldmann explained whole
  novel with parts forming the whole.

  
  
  

  Reşit
  Hanadan, who is one of the leading people of Modern Kosovo Turkish
  Literature,  presented historical
  processes and cultural structure of Kosovo Turks. This is salient in Sel which
  is the first novel of Modern Kosovo Turkish Literature. In this review, “Sel”
  novel of Reşit Hanadan was considered under formative/genetic structuralist
  perspective of Goldmann. Social and literary analysis was conducted.

  
  
  

  Keywords:
  Lucien Goldmann, Reşit Hanadan, Novel Sociology, Formative Structuralism,
  Modern Kosovo Turkish Literature.

Anahtar Kelimeler

Lucien Goldmann, Reşit Hanadan, Roman Soyolojisi, Oluşumsal Yapısalcılık, Çağdaş Kosova Türk Edebiyatı

Kaynakça

• ARTUN, Erman. (2007). “Türk Halk Kültüründe Hıdırellez”, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi.
• AYTAÇ, Gürsel, (2009). Genel Edebiyat Bilimi. Ankara: Say Yayınları.
• DOĞAN, Mesut. (2005). Türkiye Ziraatinde Makineleşme: Traktör ve Biçerdöverin Etkileri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 14, 66–78.
• EAGLETON, Terry. (2015). İdeoloji. Muttalip Özcan, Çev. İstanbul: Ayrıntı.
• ER, Ayten ve ATALAY, İrfan. 2013. “Oluşumsal Yapısalcılık Bağlamında Sorunsal Kahraman ve Dünya Görüşü Kavramları: Bernard-Marie Koltés’in Batı Rıhtımı (Quaı Ouest).” Humanitas Güz 2:27–47.
• ESCARPİT, Robert. (1967). Edebiyat Sosyolojisi. Ali Türkay Yazıcı, Çev., İstanbul: Remzi Kitapevi.
• GOLDMANN, Lucien. (1998). Diyalektik Araştırmalar. A. Arkay, Çev. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• GOLDMANN, Lucien. (2005). Roman Sosyolojisi. (Çev. Ayberk Erkay), Ankara: Birleşik Yayınevi.
• GÖĞEBAKAN, Turgut. (2004). Tarihsel Roman Üzerine. Ankara: Akçağ.
• GÜRSEL, Nedim. (2007). Başkaldıran Edebiyat. İstanbul: Doğan Kitap.
• HANADAN, Reşit. (1987). Sel. Priştine: Tan Yayınları.
• OKUMUŞ, Salih ve BARIŞ, Halime (2015, Mayıs-Haziran). “Kosova'da Türkçe'yi Bayraklaştıran Büyük Yazar: Reşit Hanadan”. Kardeş Kalemler Dergisi, Ankara.
• PARLA, Jale. (2003). Don Kişot’tan Bugüne Roman, İstanbul: İletişim Yayınları.
• SÜMBÜLLÜ, Y. Z. (2006). Kemal Tahir'in Romanları Üzerine Oluşumsal Yapısalcı Bir İnceleme, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler
• TDK. (2011). “birey”. s. 354.
• TDK. (2011). “bireyleşme”. s. 355.
• TEKİN, Mehmet. (2012). Roman Sanatı 1. İstanbul: Ötüken.