BİR BİLİNÇ BÖLÜNMESİNİN ROMANI: HALFETİ’NİN SİYAH GÜLÜ

Yıl 2021, , 182 - 202, 31.03.2021

Kadriye Keskin

https://doi.org/10.31465/eeder.861868

Öz

Nazlı Eray’ın Ankara, Mardin, İzmir üçgeninde geçen Halfeti’nin Siyah Gülü adlı romanı esrarengiz bir mektup üzerine kurgulanır. Romanda zaman-mekan- insan algısı gerçekliğin eğilip bükülmesiyle yeni bir form kazanır. Üç şehrin üç ayrı kurguyla açımlanması ben anlatıcının bir bilinç bölünmesi yaşadığının göstergesidir. Ben anlatıcı bir rüyadan seslenir gibi masalsı bir üslupla başından geçenleri anlatır. Anlatım gücünü iç içe hikâye tekniğinden alır; ancak romanın sonlarına doğru varılan bilinç bütünlüğüne kadar anlatım üç kanaldan sağlanır. Ben anlatıcının bilinç bölünmesi yaşıyor olması bilinç akışı, iç monolog yöntemlerinin yoğun olarak kullanılmasına zemin hazırlamıştır. Öte yandan ben anlatıcının kendine ve yaşadıklarına yabancılaşması beraberinde okurun da metne yabancılaşmasını sağlamıştır. Yaşadıklarından emin olamayan bir rüyanın içinde olduğu zannına sık sık kapılan ben-anlatıcı senkronik zamanlardan senkronik mekanlara hızlı geçişleriyle adeta bir miti yaşar. Zamanın ve mekanın parelelinde her geçiş bir leit-motifle sağlamlaştırılır.
Büyülü gerçekçiliğin güçlü kalemlerinden olan Nazlı Eray, Halfeti’nin Siyah Gülü’nde Doğu’dan Batı’ya uzanan geniş bir yelpazede insan-mekan-zaman algısını kırmış, çizgiselliğin, olağanın, alışagelenin dışında bir dünyanın kapılarını aralamıştır. İspanyol yönetmen Buñuel’le Pers Kralı Darius’u aynı karede buluşturması bu doğrultudadır. Ben anlatıcı bilinç bölünmesi yaşadığı için romanda farklı tekniklerin de kullanılmasını zorunlu kılmıştır. Olağanüstünün, rüyanın, fantastiğin yoğun olarak kullanıldığı Halfeti’nin Siyah Gülü, büyü ile başlar, büyü bozumu girişimi ile sonlanır.

Anahtar Kelimeler

büyülü gerçekçilik,, yabancılaşma, bilinç bölünmesi

Kaynakça

• ARSLAN, Nihayet (2008). Nazlı Eray Bir Okuma Denemesi, Ankara: Phoenix Yayınları.
• BALIK, Macit (2015). Nazlı Eray’ın Öykülerinde Düş ve Gerçek, Ankara: Gece Kitaplığı.
• CALINESCU, Matei (2011). Modernliğin Beş Yüzü, çev.Sabri Gürses, İstanbul: Küre Yayınları.
• CEBECİ, Oğuz (2004). Psikanalitik Edebiyat Kuramı, İstanbul: İthaki Yayınları.
• ÇETİN, Halis (2020). Ezeli Siyasi Dinin Ebedi Edebi Dili Büyülü Gerçekçilik Büyünün Gerçekliğinden Gerçekliğin Büyüsüne I-II, Ankara: Kadim Yayınları.
• ÇETİN, Nurullah (2011). Roman Çözümleme Yöntemi,10.b, Ankara: Öncü Kitap.
• DOĞAN, D. Mehmet (2011). Dil, Kültür, Yabancılaşma, Ankara: Yazar Yayınları.
• DOLTAŞ, Dilek (2003). Postmodernizm ve Eleştirisi, İstanbul: İnkılap Yayınları.
• EAGLETON, Terry (2015). Edebiyat Nasıl Okunur, çev.Elif Ersavcı, İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
• ECEVİT, Yıldız (2016). Türk Romanında Postmodernist Yaklaşımlar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ERAY, Nazlı (2012). Halfeti’nin Siyah Gülü, İstanbul: Doğan Kitap. ERAY, Nazlı (2016). Geceyi Tanıdım- Yoldan Geçen Öyküler, İstanbul: Everest Yayınları.
• FREUD, Sigmund (2004). Düşlerin Yorumu II, çev.Emre Kapkın, 3.b, İstanbul: Payel Yayınları.
• GÜRBİLEK, Nurdan (2004). Kör Ayna, Kayıp Şark, İstanbul: Metis Yayınları.
• IRZIK, Sibel, PARLA, Jale (2020). Kadınlar Dile Düşünce, Edebiyat ve Toplumsal Düşünce, 7.b, İstanbul: İletişim Yayınları.
• İNCİ, Handan (2003). Roman ve Mekân: Türk Romanında Ev, İstanbul, Arma Yayınları.
• KARACA, Nesrin (2018). Yazmak, Kimlik ve Metin Odağında Kadın Yazarlar, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KARAKUŞ, İsmail Önder (2020). Nazlı Eray’ın Beş Romanında Zaman, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Samsun.
• KIRAÇ, Tuğçe (2019). Nazlı Eray’ın Hikâye Ve Romanlarında Mekânlar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• KURT, Mustafa (2018). Modernizmin İmgeleri, Ankara: Çolpan Kitap.
• MORAN, Berna(2004). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış III, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÖNER, Haluk (2016). “Nazlı Eray Öykücülüğünde Rüya”, UKSAD, 2(2) s.129-139
• ÖZDEN, Mustafa Şahin (2018). “Travma Ve Dissosiyatif Bozukluklar: Genel Bir Bakış”, Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S.3/3, s. 71-76.
• ÖZTÜRK, Erdinç (2017). “Travma ve Dissosiyasyon: Dissosiyatif Kimlik Bozukluğunun Psikoterapisi Ve Aile Dinamikleri”, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• STEVİCK, Philip (2020). Roman Teorisi, Sevim Kantarcıoğlu, Ankara: Akçağ Yayıncılık.
• TEKİN, Mehmet (2008). Roman Sanatı 1 (Romanın Unsurları), İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• TODOROV (2017). Fantastik, Edebi Türe Yaklaşım, İstanbul: Metis Yayınları.
• TOYMAN, Yeliz Özge (2006). Nazlı Eray'ın Roman Dünyasında Düşsü ve Büyülü Gerçekliğin Kurgusu ile Fantastik Unsurlar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• UĞURLU, Seyit Battal, (2007). “Nazlı Eray Öyküsünde Yazı, Serüven ve Yazar Beni”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi , S.24/1 s. 253-269.
• YAVUZ, Hilmi, (1993). Okuma Notları, Simavi Yayınları, İstanbul.
• YILMAZ, Durali (1997). Roman Kavramı ve Türk Romanının Doğuşu, Akçağ Yayınları, Ankara.
• WALTER, Roland (1993). Magical Realism in Contemporary Chicano Fiction, Frankfurt: Vervuert Verlag.