KUYUCAKLI YUSUF ROMANINDA DİN DUYGUSU VE DİN DİLİNE AİT SEMBOLLER

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 129 - 145, 30.10.2018

M.halil Sağlam

https://doi.org/10.31465/eeder.455107

Öz

Din dili, toplumların
din ve inanç sistemleriyle ilgili bir olgunun karşılığıdır. Bu olgu, belli bir
inanç sistemine, felsefî öğretilere ve mistik kabullere bağlı olarak ortaya
çıkar ve zamanla gelişir. Özellikle sosyoloji, tarih ve edebiyat gibi sosyal bilim
dallarında din diline ait çok sayıda Sembol bulunmaktadır. Sosyoloji,
toplumların kültürel özelliklerini yansıtmak; tarih bilimi, tarihe ait olayları
objektif ölçülerle aktarmak; edebiyat bilimi de anlatıların reel ve retorik
yönünü güçlendirmek için din dilinden yararlanmaktadır. Din dili, özellikle
retorik üzerine kurgulanmış edebiyat biliminde çok daha nitelikli ve
hacimlidir. Din dili bağlamında analiz edilen metinler, ait oldukları
toplumların ve bireylerin sosyal, kültürel ve dinî yaşantısını başarıyla
yansıtırlar.

Estetik ve
realist yönü din diliyle zenginleştirilmiş bir edebi anlatı, sosyoloji, tarih
ve psikoloji gibi bilim dallarına önemli katkı sağlayabilmektedir. Edebî türler
arasında özellikle romanların sosyal bilimlere sağladığı katkı çok daha fazladır.
Sokağa tutulan bir ayna olan romanlarda, toplumların din ve inanç algısını, örf
ve ananelerini okumak mümkündür. Türk edebiyatında vaka zamanının ve kaleme
alındıkları dönemin kültürel özelliklerini yansıtan çok sayıda roman
bulunmaktadır. Din diline ait
unsurlar, özellikle realist yönü güçlü olan bu romanlarda çok daha fazla yer tutmaktadır. Çünkü din, Türk
toplumunun bir realitesidir. Türk edebiyatının en başarılı realist romanları
arasında bulunan Kuyucaklı Yusuf romanı din dili bağlamında analiz edilebilecek
niteliklere sahiptir. Roman, Türk toplumunun dine dayalı sosyal ve kültürel
yaşantısını yansıtmaktadır. Romanın realist yanını güçlendiren din diline ait
unsurlar ve semboller romanda hacimli yer tutmaktadır. Romanın aynı zamanda
Marksist yazar Sabahattin Ali’nin savruk din duygusuna bakan yönleri de
bulunmaktadır. Romanda İslâmiyet, Hristiyanlık, Musevilik dinlerine ayrıca Buda
öğretisine ait çok sayıda dinî sembol bulunmaktadır.

Bu çalışmanın
temel amacı, Kuyucaklı Yusuf romanı özelinde anlatılarda kullanılan din dilinin
sosyal, kültürel ve psikolojik yönlerini ortaya çıkarmaktır. Çalışmada Evren
örneklem modeli, doküman incelemesi ve nitel betimleme metodu uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kuyucaklı Yusuf Romanı, Din Dili

Kaynakça

• Alangu, Tahir (1968 ). Cumhuriyet Sonrası Hikâye ve Roman 1919-1920. C.I, İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Atasagun, Galip (1996), İlahi Dinlerde Dinî semboller, Yayınlanmış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Konya.
• Başgil, Ali Fuad (1979). Din ve Laiklik, İstanbul: Yağmur Yayınları.
• Baykan, Ali (2005). Sabahattin Ali ve Gerhart Hauptmann’nın Eserlerinde Sosyokültürel Olgu ve İletişim Çatışması, Yayımlanmamış Doktora Tezi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara
• Bergson, Hengri (1962). Ahlak ile Dinin Kaynağı, çev. Mehmet Karasan, Ankara: MEB Yayınları. Cevizci, Ahmet (2000). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Çağlayan, Harun (2014). “Rasyonalizm Bağlamında Dilbilim ve Din Dili İlişkisi”, Ekev Akademi Dergisi. S.58, 41-58.
• Çetişli, İsmail (2011). Edebiyat Sanatı ve Bilim, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Enginün, İnci (2013). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Eyüpoğlu, İsmail Zeki (1987). Anadolu İnançları, Anadolu Mitolojisi, İnanç Söylence Bağlantısı, İstanbul: Geçit KitapeviHasanov, Behram (2014). “Cllfford Geertz’e Göre Kültürel Bir Sistem Olarak Din”, Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. C.1, S.2, 79-96.
• Güven, Mustafa (2012). “Kültürün Bir Unsuru Olarak Din”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, C.I, S.1, 933-948.
• Kazan, Ramazan (2005). Edebî Üslûp Açısından Hadis Metinleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Isparta.
• Koç, Turan (1998). Din Dili, İstanbul: İz Yayınları.
• Kolcu, Ali İhsan (2009). Cumhuriyet Edebiyatı II, Hikâye ve Roman. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
• Kottak, Congard Philip (2002). Antropoloji: İnsan Çeşitliliğine Bakış, çev. Serpil Altınok vd.,Ankara: Ütopya Yayınları.
• Korkmaz, Ramazan (1991). Sabahattin Ali–İnsan ve Eser, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Elazığ.
• Mardin, Şerif (1993). Din ve İdeoloji, İstanbul: İletişim Yayınları.