Şair Dergisinde İbrahim Alâettin’in Edebiyat Ve Psikoloji İlişkisini Konu Alan Eleştiri Yazıları

Yıl 2021, Takvîm-i Vekâyi'den 1928 Yılına Süreli Yayınlar ve Edebiyat Özel Sayısı, 328 - 351, 30.12.2021

Nurtaç Ergün Atbaşı

https://doi.org/10.31465/eeder.1022432

Öz

1918’de yayın hayatına başlayan fakat sadece on beş sayı çıkabilen, imtiyaz sahipliğini şair Yusuf Ziya’nın [Ortaç] üstlendiği Şair dergisi, Türk basın tarihinde edebiyat-süreli yayın ilişkisinin içiçeliğini gösteren yayınlardan biridir. Dergide tiyatro, şiir, hikâye gibi türlerin yanında edebi eleştiriler de önemli bir yer tutmaktadır. Devrin önde gelen sanatçılarının eserlerinin ve yazılarının yer aldığı dergide şair, yazar, eğitimci İbrahim Alâettin’in de “Psikoloji ve Edebiyat” başlıklı beş yazıdan oluşan bir yazı dizisi yayımlanır. Bu çalışmada hem disiplinlerarasılığı içinde barındıran hem de edebi eleştiri örneği olan “Psikoloji ve Edebiyat” başlıklı yazılar üzerinde durulacaktır. İ. Alâettin’in yazı dizisinin önemini belirginleştirmek adına çalışmada süreli yayın-edebiyat ilişkisine, Servet-i Fünun ile bir türe dönüşen ve Batı düşüncesinden beslenen edebi eleştirinin süreli yayınlardaki varlığına, on dokuzuncu yüzyılda önemli gelişmeler gösteren psikoloji biliminin yayın faaliyetleri dolayısıyla Osmanlı topraklarındaki görünümüne değinilecek ve ardından edebiyat-psikoloji ilişkisini irdeleyen ilk isimlerden İbrahim Alâettin’in öncü niteliğindeki yazılarında konuya yaklaşımı, bakış açısı ve tavrı değerlendirilecektir. Çalışmanın sonunda ek olarak yazıların tamamı Latin harflerine aktarılmış olarak yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

İbrahim Alaettin, Şair dergisi, "Psikoloji ve Edebiyat", edebi eleştiri, süreli yayın-edebiyat ilişkisi

Criticism Articles by İbrahım Alâettin On The Relationship Between Literature And Psychology In The Journal Şair

Öz

Şair Journal, which started its publication life in 1918 but only published 15 issues and was licensed by Yusuf Ziya [Ortaç] is one of the publications that present the intertwining of literature and periodicals in the history of Turkish press. In addition to genres such as theater, poetry, and stories, literary criticism also occupies an important place in the magazine. A series of articles consisting of five articles titled “Psychology and Literature” by poet, writer and educator İbrahim Alâettin is published in the magazine, which contains the works and writings of the leading artists of the era. In this study, the focus will be on the articles titled “Psychology and Literature”, which both contain interdisciplinarity and are an example of literary criticism. In order to highlight the importance of İ. Alâettin's series of articles the relationship between periodicals and literature, the existence of literary criticism, which has become a genre through the Servet-i Fünun and was fed by Western thought in periodicals, and the appearance of psychological science in the Ottoman domain due to the publication activities, which have shown significant developments in the nineteenth century, will be discussed in this article. In this study, the approach, perspective and attitude of İbrahim Alâettin, one of the first names who examined the relationship between literature and psychology, in his pioneering writings will be evaluated. At the end of the study, in addition, all the articles are stated in Latin letters.

Kaynakça

• Ahmet Şuayb (2018). Hayat ve Kitaplar. (Haz. Erdoğan Erbay). İstanbul: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Altun, Işıl (1997). Şair ve Şair Nedim Dergileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Kocaeli.
• Batur, Sertan (2003). “Türkiye’de Psikoloji Tarihi Yazımı Üzerine”. Toplum ve Bilim, S.98, s.258- 259.
• Çetin, Attila (1996). “Gövsa, İbrahim Alâeddin”, İslam Ansiklopedisi. S.14, s.158-160.
• Çıkla, Selçuk (2009). Tanzimattan Günümüze Gazete-Edebiyat İlişkisi. Türkbilig. S.18, s.34-63.
• Düşmez, Sercem (2010). Şair Mecmuasının Milli Edebiyat Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Edirne.
• Eliuz, Ülkü (1996). İbrahim Alâettin Gövsa Hayatı ve Şiirleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Elazığ.
• Ercilasun, Bilge (1998). Servet-i Fünun’da Edebi Tenkit. Ankara: MEB Yay.
• Ercilasun, Bilge (2013). İkinci Meşrutiyet Devrinde Tenkit. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Gürel, Zeki (1992) İbrahim Alâettin Gövsa ve Çocuk Edebiyatımızdaki Yeri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara:
• İbrahim Alaettin (1918). Psikoloji ve Edebiyat 1, Şair, S.2, s.23-25.
• İbrahim Alaettin (1918). Psikoloji ve Edebiyat 2, Şair, S.3, s.39-42.
• İbrahim Alaettin (1919). Psikoloji ve Edebiyat 3, Şair, S.5, s.75-77.
• İbrahim Alaettin (1919). Psikoloji ve Edebiyat 4, Şair, S.8, s.121-122.
• İbrahim Alaettin (1919). Psikoloji ve Edebiyat 5, Şair, S.12, s.186-188.
• Karaburgu, Oğuzhan (2005). Bir Şairin Dergisi: Şair. Arayışlar, S.7 (13), s.75-88.
• Kılıç, Rüya (2015). Türkiye’de Modern Psikolojinin Tarihi: ‘İlm-i Ahvâl-i Ruh ‘İlmü’n-Nefs/Ruhiyyat. Kebikeç, S.40, s.21-36.
• Odabaşı, İ. Arda (2016). Osmanlı Matbuatında Milliyetçilik ve Psikoloji. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. S.2, s.75-117.
• Siyavuşgil, Sabri Esat (1941). Karagöz psiko-sosyolojik bir deneme. Maarif Matbaası.