Edebî Yönüyle Hareket Dergisi (1939-1953)

Yıl 2023, Cumhuriyetin İlanının 100. Yılı Anısına 1923’ten 2023’e Süreli Yayınlar ve Edebiyat Özel Sayısı, 362 - 379, 31.12.2023

Ferudun Ay

https://doi.org/10.31465/eeder.1391515

Öz

Dergiler, Türk kültürü ve medeniyetinin gelişmesinde ilmi, içtimaî, siyasi ve edebî açıdan büyük bir öneme sahiptir. Türk Edebiyatı’nın gelişme sürecinde önemli katkılar sağlamıştır. Edebiyatçıların kendilerini ifade etme ve fikir alışverişinde bulunmak için yaygın olarak başvurduğu yayın mecrası olmuştur. Bu mecralar edebî yazıların yer aldığı süreli yayınların yanında edebiyat dışındaki konulara yönelik yayınlanan fikir-sanat dergilerinin sayfalarında da edebî yazılara yer verdiği görülmektedir. Bahsetmiş olduğumuz tespitin işaret ettiği dergilerden birisi de Hareket dergisidir.
Hareket, Nurettin Topçu’nun kuruculuğunda Şubat 1939 yılında yayın hayatına başlamış Türk düşünce tarihinde izleri bulunandevrin birçok fikir insanının yazılarının da yer aldığı Mart 1982 tarihine kadar beş dönem halinde 187 sayı çıkartılmıştır. Hareket dergisi ‘Hareket Fikir- Sanat’, ‘Hareket Fikir-Âhlak-Sanat’, ‘Hareket Siyasî Mecmua’, ‘Hareket Aylık Fikir Mecmuası’” başlıklarıyla edebî yazı ve edebiyatçılarımıza sayfalarında geniş yer vermiştir. Hareket, Cumhuriyet tarihinde sanat ve fikir hayatında kıymete değer bir yere sahap olan dergi, sayfalarında yer verdiği edebî yazılarla edebiyat sahasına da önemli katkılar sunduğu görülmektedir. Bu düşünceden yola çıkarak çalışmamızda Hareket (1939-1953) dergisinde yayınlanan edebî yazılar tespit edilmiştir. Cumhuriyet’in 100. yılında edebiyat ve fikir cihetinde katkı sağlayan Hareket (1939-1953) dergisi yayınlarında yer alan edebî yazılarınkonu tasnifi ve değerlendirmeyapılarak edebiyat sahasına inceleme-araştırma imkân sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hareket, Türk Edebiyatı, Cumhuriyet, Dergi, Batılılaşma, Fikir Hareketleri, Medeniyet

Movement Magazine with its Literary Aspect (1939-1953)

Öz

Magazines have great importance in the development of Turkish culture and civilization from scientific, social, political, and literary perspectives. They have made significant contributions to the development of Turkish literature. They have been a common medium for literary figures to express themselves and engage in intellectual exchange. These platforms not only feature literary writings but also include literary articles in the pages of idea and art magazines published on non-literary topics. One of the magazines that this statement refers to is "Hareket" magazine. Hareket, founded by Nurettin Topçu in February 1939, played a role in the Turkish intellectual history and published 187 issues in five periods until March 1982, featuring writings from many intellectuals of the era. The magazine "Hareket" extensively covered literary writings and literary figures under titles such as "'Hareket Fikir-Sanat,' 'Hareket Fikir-Âhlak-Sanat,' 'Hareket Siyasî Mecmua,' 'Hareket Aylık Fikir Mecmuası.'" Hareket held a significant place in the history of art and intellectual life during the Republic period, and it is evident that it made important contributions to the field of literature through the literary articles it published. Based on this idea, our study identified the literary articles published in Hareket (1939-1953) magazine. By classifying and evaluating the literary writings in the publications of Hareket (1939-1953) magazine, which contributed to literature and thought in the centennial of the Republic, we provided an opportunity for research and analysis in the field of literature.

Anahtar Kelimeler

Movement, Turkish Literature, Republic, Magazine, Westernization, Intellectual Movements, Civilization

Kaynakça

• Akkurt, H. (2021, 10 29). Hareket Dergisinde (1966-1982) Sosyalizm, Milliyetçilik ve İslamcılık: Değişen Vurgular ve Öncelikler. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Degisi, s. 1108-1137. doi:10.36543/kauiibfd.2021.045
• Dergâh Yayınları. (2015). Hareket (1939-1943) (1. b., Cilt I). (İ. Kara, Dü.) İstanbul: Dergâh.
• Doğan, D. M. (2021). Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce İslamcılık (6. b., Cilt VI, s. 438-451). içinde İstanbul: İletişim.
• Doğan, M. C. (2016). 1930’lu ve 1940’lı Yıllarda Dergicilik ve Hareket Dergisinin Konumu. 40 Yıl Sonra Nurettin Topçu “Nurettin Topçu Bugün Bize Ne Söyler” (s. 282-289). Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
• Elibol, S. (2021). Muhalif Bir Düşünce Okulu: Hareket Dergisi. Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık (7. b., Cilt V, s. 267-273). içinde İstanbul: İletişim.
• Kaplan, M. (1979). Kırk Yıllık Hareket. (N. Topçu, Dü.) Hareket (1), s. 64-67.
• Kara, İ. (Dü.). (2015). Hareket Dergisi I (1939-1943) (1. b., Cilt I). İstanbul: Dergâh.
• Kara, İ. (Dü.). (2015). Hareket II (1947-1953) (1. b., Cilt II). İstanbul: Dergâh.
• Meriç, C. (2013). Bu Ülke (40. b.). İstanbul: İletişim.
• Okay, M. O. (1997). Hareket. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (s. 123-125). içinde İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Okay, M. O. (2006, Ocak 1). Nurettin Topçu'nun Güzel Sanatlara ve Edebiyata Bakışı. Hece "Bir Düşünce ve Yarınki Türkiye Tasarımı Olarak Nurettin Topçu" (109), s. 333-40.
• Şentürk, R. (2016). Nurettin Topçu Bugün Bize Ne Söyler? 40 Yıl Sonra Nurettin Topçu “Nurettin Topçu Bugün Bize Ne Söyler” (s. 21-22). Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
• Toçu, N. (Dü.). (1947, Ağustos). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (6), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1939, Kasım). Hareket "Fikir-Sanat" (7), s. 193-224.
• Topçu, N. (Dü.). (1939, Ekim). Hareket "Fikir-Sanat" (6), s. 161-192.
• Topçu, N. (Dü.). (1939, Haziran). Hareket "Fikir-Sanat" (5), s. 129-160.
• Topçu, N. (Dü.). (1939, Mayıs). Hareket "Fikir-Sanat" (4), s. 97-128.
• Topçu, N. (Dü.). (1939, Nisan). Hareket "Fikir-Sanat" (3), s. 65-96.
• Topçu, N. (Dü.). (1939, Mart). Hareket "Fikir-Sanat" (2), s. 33-64.
• Topçu, N. (Dü.). (1939, Şubat). Hareket "Fikir-Sanat" (1), s. 1-32.
• Topçu, N. (Dü.). (1942, Aralık). Hareket "Fikir-Sanat" (8), s. 225-256.
• Topçu, N. (Dü.). (1943, Mayıs). Hareket "Fikir-Sanat" (12), s. 355-376.
• Topçu, N. (Dü.). (1943, Nisan). Hareket "Fikir-Sanat" (11), s. 321-352.
• Topçu, N. (Dü.). (1943, Mart). Hareket "Fikir-Sanat" (10), s. 289-320.
• Topçu, N. (Dü.). (1943, Şubat). Hareket "Fikir-Sanat" (9), s. 257-288.
• Topçu, N. (Dü.). (1947, Aralık). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (10), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1947, Kasım). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (9), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1947, Ekim). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (8), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1947, Eylül). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (7), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1947, Temmuz). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (5), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1947, Haziran). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (4), s. 1-17.
• Topçu, N. (Dü.). (1947, Mayıs). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (3), s. 1-17.
• Topçu, N. (Dü.). (1947, Nisan). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (12-2), s. 1-17.
• Topçu, N. (Dü.). (1947, Mart). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (13), s. 1-17.
• Topçu, N. (Dü.). (1948, Şunbat). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (24), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1948). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (22), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1948, Kasım). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (21), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1948, Ekim). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (20), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1948, Eylül). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (19), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1948, Ağustos). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (18), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1948, Temmuz). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (17), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1948, Haziran). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (16), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1948, Mayıs). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (15), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1948, Nisan). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (14), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1948, Mart). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (13), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1948, Şubat). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (12), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1948, Ocak). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (11), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1949, Haziran). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (28), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1949, Mayıs). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (27), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1949, Nisan). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (26), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1949, Mart). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (25), s. 1-15.
• Topçu, N. (Dü.). (1949, Ocak). Hareket "Fikir-Âhlak-Sanat" (23), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1952, Aralık). Hareket "Aylık Siyasî Mecmua" (1), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1953, Haziran). Hareket "Aylık Fikir Mecmuası" (7), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1953, Mayıs). Hareket "Aylık Fikir Mecmuası" (6), s. 1-1.
• Topçu, N. (Dü.). (1953, Nisan). Hareket "Aylık Fikir Mecmuası" (5), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1953, Mart). Hareket "Aylık Fikir Mecmuası" (4), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1953, Ocak). Hareket "Aylık Siyasî Mecmua" (2), s. 1-16.
• Topçu, N. (Dü.). (1953, Şubat). Hareket "Aylık Fikir Mecmuası" (3), s. 1-15.
• Topçu, N. (2015). Kültür ve Medeniyet (9. b.). (İ. Kara, & E. Elverdi, Dü) İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2015). Yarınki Türkiye (11. b.). (İ. Kara, & E. Elverdi, Dü) İstanbul: Dergâh Yayınları.