İçsel Yolculuklara Bellek ve Mekân Odaklı Bir Bakış: Kadından Kentler

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 267 - 292, 22.10.2024

Alev Onder

https://doi.org/10.31465/eeder.1463604

Öz

Edebî eserin önemli unsurları arasında yer alan mekân, kültürel kimlik ve bellek inşasında başat role sahiptir. Mekân ve insan arasındaki ilişkinin estetik düzlemde kurgusu, karakterlerin bireysel kimliğinin yanı sıra toplumsal kimliğe de ayna tutar. Murathan Mungan, kimlik ve belleğin inşa sürecini eserlerinde sıkça işleyen yazarlar arasında yer alır. Bu çalışmada Murathan Mungan’ın Kadından Kentler kitabındaki öyküler mekân ve bellek odağında bir yakın okumayla incelenmekte, toplumsal ve kültürel belleğin ışığında metin çözümlemesi yapılmaktadır.
Öykülerde öznelerin mekânsal deneyimleri yolculuk metaforuyla aktarılırken onların kimliklerinde yaşanan değişim dikkate sunulur. Geçmişin derin izleri farklı mekân ve nesneler aracılığıyla yansıtılırken kadın öznelerin içsel yolculukları merkezdedir. Çalışmanın temel amacı, geçmişin travmatik deneyimlerine işaret edilen öykülerin mekân ve bellek odağında içerik analiziyle değerlendirilmesidir. Karakterlerin yer değiştirirken ev/yurt kavramına bakış açılarının şekillenmesi ve aidiyet duygusunda yaşanan değişim kentsel deneyimlerle ifade edilmektedir. Bu noktada kadın belleğinin inşa edilme sürecinde aidiyet, uyum ve süreklilik kavramlarına yüklenen anlamlar mekân ve eşyanın işleviyle bağlantılıdır. Kadın karakterlerin kimlik arayışları mekân-insan ilişkisi bağlamında irdelenirken öykülerde kültürel kimlik ve belleğe ait unsurların rolüne ışık tutulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Murathan Mungan, Kadından Kentler, mekân, bellek, kültürel bellek

A Memory and Space-Oriented Perspective on Inner Journeys: Kadından Kentler

Öz

Space, which is among the significant elements of a literary work, plays a major role in the construction of cultural identity and memory. The fictionalization of the relationship between space and people on an aesthetic level mirrors the social identity as well as the individual identity of the characters. Murathan Mungan is one of the writers who frequently deals with the construction process of identity and memory in his works. In this study, the stories in Murathan Mungan's book Kadından Kentler are analyzed through a close reading with a focus on space and memory, and the text is analyzed in the light of social and cultural memory.
While the spatial experiences of the subjects in the stories are conveyed through the metaphor of journey, the change in their identities is brought into attention. While the deep traces of the past are reflected through different spaces and objects, the focal point is the inner journeys of the female subjects. The main purpose of the study is to evaluate the stories that point to the traumatic experiences of the past through content analysis with a focus on space and memory. The shaping of the characters' perspectives on the concept of home/homeland while relocating and the change in their sense of belonging are expressed through urban experiences. At this point, the meanings attributed to the concepts of belonging, harmony and continuity in the process of constructing women's memory are linked to the function of space and objects. While the search for identity of female characters is analyzed in the context of the space-human relationship, the role of elements of cultural identity and memory in the stories is shed light on.

Anahtar Kelimeler

Murathan Mungan, Kadından Kentler, space, memory, cultural memory

Kaynakça

• Aktulum, K. (2013). Folklor ve Metinlerarasılık, Konya: Çizgi Kitabevi.
• Assman, J. (2015). Kültürel Bellek, çev. Tekin, A., İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Bachelard G. (2023). Mekânın Poetikası, çev. Tümertekin, A., İstanbul: Minotor Kitap.
• Benjamin, W. (2012). Pasajlar, çev. Cemal, A., İstanbul:Yapı Kredi Yayınları.
• Bora, A. (2009). “Rüyası Ömrümüzün Çünkü Eşyaya Siner”, Cins Cins Mekân, der. ve haz. Alkan, A., , İstanbul: Varlık Yayınları, s. 63- 75.
• Boym, S. (2021). Nostaljinin Geleceği, çev. Aydar, F.B., İstanbul: Metis Yayınları.
• Büken Örnek, N. (2016). “Kadından Kentler: Kadınlar, Kentler Ve Murathan Mungan…” Fe Dergi, S. 8 (1) s.105-110.
• Çorapçı, F. (2021). Murathan Mungan'ın Hikâyelerinde Doğulu ve Batılı Halk Edebiyatı Ürünlerinin Kullanımları, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi: Kocaeli.
• Erkol Günay, Ç. (2023). “Travmatik Bellek ve Mekân: Eve Ait Olmanın Zorlukları”, Ev: Tarihsel, Toplumsal ve Sembolik Bir Mekan Olarak Anlamı ve Dönüşümü, ed. Yelsalı Parmaksız, P.M., s.159-171.
• Garan, B. (2012). “Coğrafya Merkezli Okuma Işığında Kadından Kentler”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 16, s.87-111.
• Gönen, E. (2022). Murathan Mungan'ın Romanlarında Mekânın Poetikası: Fenomenolojik Bir Deneme, Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi: İzmir.
• Gros, F. (2023). Yürümenin Felsefesi , çev. Ulutaşlı, A., İstanbul: Kolektif Kitap.
• Halbwachs, M. (2016). Hafızanın Toplumsal Çerçeveleri, çev. Uçar, B., Ankara: Heretik Yayınları.
• İlhan ,E. (2018). Kültürel Bellek. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Kefeli, E. (2009). “Coğrafya Merkezli Okuma”, Turkish Studies, S. 4 (1), s.423-433.
• Korkmaz, R. (2021). “Romanda Mekânın Poetiği”, Romanda Mekân, ed. Korkmaz, R.; Şahin, V. Ankara: Akçağ Yayınları, s.9-26.
• Lefebvre, H. (2000). Şehir Hakkı II, çev. Yetkin. M., İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lynch, K. (2017). Kent İmgesi, çev. Başaran, İ., İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Mungan, M. (2016). Harita Metod Defteri, İstanbul: Metis Yayınları.
• Mungan, M. (2021a). Kadından Kentler, İstanbul: Metis Yayınları.
• Mungan, M. (2021b). Devam Ağacı, İstanbul: Metis Yayınları.
• Mungan, M. (2022). Paranın Cinleri, İstanbul: Metis Yayınları.
• Nora, P. (2022). Hafıza Mekânları çev. Özcan, M. E., Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Oğuz, Ö. (2007). “Folklor Ve Kültürel Mekân”, Millî Folklor, S.76, s.30-32.
• Proust, M. (2020). Edebiyat ve Sanat Yazıları: Deneme-eleştiri çev. Hakmen, R. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Sezer, A. (2007). Murathan Mungan'ın Mensur Eserlerinde Halk bilimi Unsurları, Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi: Diyarbakır.
• Simmel, G. (2015). Bireysellik ve Kültür, çev. Birkan, T., İstanbul: Metis Yayınları
• Şahin, V. (2021). “Halid Ziya Uşaklıgil’in ‘Aşk-ı Memnu’ Romanında Mekân-İnsan Diyalektiği”, Romanda Mekân, Ankara: Akçağ Yayınları, s.27-46,
• Şenesen Okuşluk, R. (2021). “Türk Halk Edebiyatı Nazmı”, Türk Edebiyatı Tarihi, ed. Emiroğlu, Ö. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık, s.135-220.
• Tanpınar, A. H. (2020). Yaşadığım Gibi. haz. Emil, B. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A.H. (2021). Beş Şehir, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Uğurlu, S. B. (2007). “Bellek, Tarih ve Kültür: Murathan Mungan’da Mardin İmgesi”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, S. 4(2), s.1-23.
• Yalçın Çelik, S. D. (2018). “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Şiir Dünyasında Nesne ve Eşya Bağlamında Metaforik İmgeler”, Bir Güneş Avcısı Ahmet Hamdi Tanpınar ed. İbrahim Şahin İ., Tepe, D., Ankay,N., İstanbul: Doğu Kütüphanesi, s.569-582.