Orhan Pamuk’un Kırmızı Saçlı Kadın ve Per Petterson’un At Çalmaya Gidiyoruz Romanlarına Mukayeseli Bir Bakış

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 409 - 421, 27.10.2025

Ufuk Sarıtaş , Fikri Kula

Öz

Mukayeseli edebiyat, edebî ürünlerdeki farklılık ve benzerlik ilişkisini incelemek üzere ortaya çıkmış bir disiplindir. Mukayeseli edebiyat müstakil bilim hüviyetini 19. yüzyılda kazanmış, önceleri Fransa merkezli olarak Avrupa’da daha sonraları da Amerika’da gelişim göstererek farklı ekoller oluşturmuştur. Mukayese usulleri farklılık gösterse de mukayeseli edebiyat çalışmaları bugün daha çok farklı dillerde yazılmış, farklı kültür ve milletlere ait eserlerin mukayesesi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Eserler genellikle konu, düşünce ve biçimsel özellikleri açısından karşılaştırılmaktadır. Bu çalışmada da Orhan Pamuk’un Kırmızı Saçlı Kadın romanı ile İsveçli yazar Per Petterson’un Türkçeye At Almaya Gidiyoruz romanı, konu ve motif açısından ortaklık, benzerlik ve farklılıklarına odaklanılarak mukayese edilmiştir. Romanlarda geriye dönüşlerle okura aktarılan olaylar hem İsveç için hem de Türkiye için önemli siyasal gelişmelerin yaşandığı tarihlerdedir. Bunun yanında romanların başkişileri olan Cem ve Trond’un babalarının çocuklarından gizli bir siyasal mücadele içerisinde olmaları önemli benzerliklerdendir. Öte yandan romanlarda dikkat çeken en önemli benzerliklerden birisi olarak Cem ve Trond’un babaları ile bir aşk üçgeni içerisinde bulunmalarıdır. Bu aşk üçgeni ve kahramanların yazgıları bize Kral Oidipus’un hikâyesini çağrıştırır. Çalışmada Kırmızı Saçlı Kadın ve At Çalamaya Gidiyoruz romanları karşılaştırılırken ayrıca yukarıda zikredilen hususlar bakımından Kral Oidipus ile olan benzerlikleri de gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mukayeseli edebiyat , roman , Orhan Pamuk , Per Petterson

A Comparative Literature Study On Orhan Pamuk's Red-Haired Woman And Per Petterson's Out Stealing Horses Novels

Öz

Comparative literature is a discipline that emerged to examine the relationship between differences and similarities in literary works. Comparative literature gained its independent scientific identity in the 19th century, and it developed in Europe, initially centered in France, and later in America which led to the emergence of different schools. Although the methods of comparison vary, comparative literature studies today mostly focus on comparing works written in different languages and from different cultures and nations. The works are generally compared in terms of subject, thought and formal features. In this study, Orhan Pamuk's Red-Haired Woman and Swedish author Per Petterson's novel translated into Turkish as At Çalmaya Gidiyoruz are compared by focusing on their similarities and differences in terms of subject and motif. The events conveyed to the reader through flashbacks in the novels occur at times when important political developments took place for both Sweden and Turkey. In addition, the fact that the fathers of the protagonists of the novels, Cem and Trond, are engaged in a secret political struggle from their children is an important similarity. On the other hand, one of the most important similarities that draws attention in the novels is that Cem and Trond are involved in a love triangle that includes their fathers. This love triangle and the fates of the heroes remind us of the story of King Oedipus. In this study, while comparing the novels The Red-Haired Woman and Out Stealing Horses, their similarities with King Oedipus in terms of the issues mentioned above are also shown.

Anahtar Kelimeler

comparative Literature , novel , Orhan Pamuk , Per Perterson

Kaynakça

• Aydınalp, E. B. (2020). “Orhan Pamuk’un Kırmızı Saçlı Kadın adlı Eserinde Baba / Oğul İkilemi, Yasa ve Kimlik Karmaşası”, International Journal of Filologia, 3 (4), s. 204-215.
• Aktulum, K. (2000). Metinlerarasılık, Ankara: Öteki Yayınevi.
• Aytaç, G. (2016). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bayram, Y. (2004). “Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi ve Bir Uygulama”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 16, s.69-93.
• Campbell, J. (1995). Tanrının Maskeleri: İlkel Mitoloji, Ankara: İmge Kitabevi.
• Çelik, S. (2020). “Psikanalitik Bir Yaklaşımla Kırmızı Saçlı Kadın”. Balkanistik Dil ve Edebiyat Dergisi, S.2 (1), s. 113-139.
• Çolak, A. (2022). “Geçmiş Artık Acıtmıyor”. Socratesdergi.com. https://socratesdergi.com/yazi/gecmis-artik-acitmiyor. Erişim Tarihi: 25.03.2025.
• Demir, F. (1998). “Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi Romanında Baba-Oğul İlişkisi”, Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, s. 145-155.
• Doğan, M. N. (2022). Türk Şiirinde Psikolojik Travmanın İzleri (1860-2020), yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Blimler Enstitüsü: Ankara.
• Enginün, İ. (2011). Mukayeseli Edebiyat, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Erdem, M. Y. (2020). “Psikosoybilim Bağlamında “Kırmızı Saçlı Kadın” Romanı”, Journal of Turkish Language and Literature, 7 (1), s. 82-93.
• Gökcan, M. (2017). “Karşılaştırmalı Edebiyat Bağlamında İmgeler ve Alegoriler: Suyun Evrensel Hikâyesi”. International Journal of Languages, Education and Teaching, S. 5(4), s. 650-657.
• Gürdin, B. (2020). “Zeigarnik ve Diderot Etkilerinin Yeni Ürün Alımında Tüketiciler Üzerindeki Etkisi”, ÇAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi S. 11(1), s. 151-173.
• Gürel, E.; Muter, C. (2007). “Psikomitolojik Terimler: Psikoloji Literatüründe Mitolojinin Kullanılması”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi S. 7(1), s. 537-569.
• Işıker Bedir D.; Mercan S. “Travma, Dissosiyasyon ve Hafıza: Teorik ve Epigenetik Bir Yaklaşım”, Psikotravmatoloji, ed. Öztürk E, Ankara: Türkiye Klinikleri.
• İlhan, Ü. D.; Avcıoğlu, G. G. (2016), “Anlatı İçinde Anlatı: Orhan Pamuk’un “Kırmızı Saçlı Kadın” Eserinde Doğu-Batı Sentezi”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 40, s. 351-359.
• Jung, C. G. (2017). Dört Arketip, Metis Yayınları, İstanbul.
• Köker, S. (2017). “Mukayeseli Edebiyat ve Postmodernizm bağlamında Kırmızı Saçlı Kadın Üzerine Bir İnceleme”, HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature] Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı, S.3 (7), s. 205-213.
• Köksal, F..; Gülsoy, M..; Eder, A. (1992). “Zeigarnik Etkisine Yeni Bir Yaklaşım” Boğaziçi Üniversitesi Dergisi, S. 15, s. 95-106.
• Meriç, C. (2017). Kırk Ambar Rumuz-ül Edeb, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Öztürk, D. (2022). “Muallim Naci’nin Şiirlerine Cenab Şahabettin’in Yazdığı Nazirelerin Mukayeseli Edebiyat Bağlamında Karşılaştırılması”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature], Yıl 8, Sayı 17, Güz 2022, s. 212-235.
• Pamuk, O. (2016). Kırmızı Saçlı Kadın, İstanbul: YKY.
• Petterson, P. (2008). At Çalmaya Gidiyoruz, İstanbul: Metis Yayınları.
• Schützenberger, A. A. (2020). Psikosoybilim, çev. K. Kahveci, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.