Social Memory, Remembrance, Survival: Ottomanism in Language and Culture

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 422 - 435, 27.10.2025

Şakire Çelik

Öz

The Ottoman Empire is one of the important steps in the history of Turkish culture. In this period, Turkish culture experienced its most brilliant period. It also constitutes an important turning point in the context of Turkish cultural history. In 1071, Turks, who settled in Anatolia in masses, started to live under a political unity during the Ottoman period and this political stability has continued until today. Since the establishment of the Republic of Turkey, the Ottoman Empire and Ottomanism have been evaluated from different perspectives in different circles. This perspective, sometimes negative and sometimes positive, has been effective in carrying the Ottoman cultural memory to the present day. In this study, the reflections of the Ottoman cultural heritage in language and culture are based on the evaluation of the data obtained through literature review. Particularly the sociological structure of the Ottoman Empire, the correspondence of the events and customs that took place in the palace and its surroundings in idioms, nostalgia, belonging and power-based nomenclature are among the topics emphasized throughout the study. It was concluded that the Ottoman heritage is reflected in names, places names, also place names, exchanges and oral culture.

Anahtar Kelimeler

Ottoman , Cultural Memory , Relationship between Language and Culture , Folklore

Toplumsal Bellek, Hatırlama ve Yaşatma: Dilde ve Kültürde Osmanlılık

Öz

Osmanlı Devleti, Türk kültür tarihinin önemli basamaklarından biridir. Bu devirde Türk kültürü en parlak dönemlerinden birini yaşamıştır. Dönem, Türk tarihi bağlamında da önemli bir noktada konumlanır. 1071 yılından itibaren Anadolu'ya kitleler hâlinde yerleşmeye başlayan Türkler, Osmanlı hükümdarlığında siyasi bir birlik altında yaşamış ve bugüne kadar bu siyasi istikrar Anadolu'da devam etmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluşundan itibaren Osmanlı ve Osmanlıcılık farklı çevrelerde farklı bakış açılarıyla değerlendirilmiştir. Kimi zaman menfi kimi zaman müspet olan bu bakış açısı Osmanlı kültürel belleğinin günümüze taşınmasında etkili olmuştur. Bu çalışma, Osmanlı kültürel mirasının dil ve kültürdeki yansımalarının izlekleri üzerine literatür taraması ile elde edilen verilerin değerlendirilmesine dayanmaktadır. Özellikle Osmanlı’nın sosyolojik yapısı, saray ve çevresinde meydana gelen olay ve geleneklerin deyimlerde karşılık bulması, nostalji, aidiyet ve güç temelli adlandırmalar çalışma boyunca üzerinde durulan konular arasındadır. Osmanlı mirasının isim, yer ve mekân adlandırmalarından, alışveriş ve sözlü kültüre kadar yansıdığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı , Kültürel Bellek , Dil ve Kültür İlişkisi , Folklor

Teşekkür

Çok teşekkür ederim

Kaynakça

• Adler, A. (2010). İnsan Tabiatını Tanıma. (Çev. Ayda Yörükan). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Assman, J. (2015). Kültürel Bellek, Eski Yüksek Kültürde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. (Çev. Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bayraktar, L. (2010). Bergson’da Ruh-Beden İlişkisi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Bilgin, N. (1994). Sosyal Bilimlerin Kavşağında Kimlik Sorunu. İzmir: Ege Yayıncılık.
• Bilgin, N. (2009). Sosyal Psikoloji. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları Nu:15.
• Bock, P. K. (2001). İnsan Davranışının Kültürel Temelleri, Psikolojik Antropoloji. (Çev. N. Serpil Altunek) İstanbul: İmge Kitabevi.
• Cassin, B. (2020). Nostalji İnsan Ne Zaman Evindedir? Odysseus, Aeneas, Arendt. (Çev. Seçil Kıvrık). İstanbul: Kolektif.
• Çakır, E. (2018). “Toplumsal Gelenekte Ad Verme Geleneği ve İdeoloji: Satuk Buğra Han”. Milli Folklor. 30 (119). s.31-47.
• Çelik, C.(2007). “Bir Kimlik Beyanı Olarak İsimler: Kişi İsimleri Üzerine Sosyolojik Bir Yaklaşım”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. (2). s.5-12.
• Çetin, İ. (1997). Kızılelma. Ankara: Ecdad Yayınları.
• Eco, U. (2011). Ortaçağ'ı Düşlemek. (Çev. Şadan Karadeniz). İstanbul: Can Yayınları.
• Ergin, M. (2005). Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Fordham, F. (2008). Jung Psikolojisinin Ana Hatları. (Çev.Aslan Yalçıner). İstanbul: Say Yayınları.
• Fromm, E. (2003). Sahip Olmak ya da Olmak. (Çev. Aydın Arıtan). İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Fromm, E. (2004). Freud Düşüncesinin Büyüklüğü ve Sınırları. (Çev.Aydın Arıtan). İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• İnalcık, H. (2013). Osmanlı ve Modern Türkiye. İstanbul: Timaş Yayınları.
• İnan, A. (1998). "Orun ve Ülüş Meselesi I- Mevki- Orun Hukuku". Makaleler ve İncelemeler I. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. s.241-254.
• Kafesoğlu, İ. (1991). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Kaplan, M. (2004). Dil ve Kültür. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karpat, K.H. (2002). Studies on Ottoman Social and Political History: Selected Articles and Essays. Leiden: Brill.
• Ögel, B. (1988). Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Ögel, B. (2014). Türk Mitolojisi I. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Örnek, S. V. (2014). Türk Halkbilimi. Ankara: BilgeSu Yay.
• Pala, İ. (2008). İki Dirhem Bir Çekirdek. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Tokdoğan, N. (2018). Yeni Osmanlıcılık, Hınç, Nostalji, Narsizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Turan, Ş. (1990). Türk Kültür Tarihi. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Türktaş, M. (2019). “Türklerde Ad Verme İle İlgili Bazı Tespitler”. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi. 7 (17). s.34-44.
• Yayın, N. (2012). Gök Tanrı İnancı Bağlamında Türk Mitolojik Değerlerinde Cinsiyet. İzmir: Üniversiteliler Ofset.
• Yayın, N. (2014). Mitolojik Değerler Bağlamında Türkiye'de Ad Verme Geleneği. İzmir: Üniversiteliler Ofset.
• Yurtbaşı, M. (2013). Sınıflandırılmış Deyimler Sözlüğü. İstanbul: Doğan Ofset Matbaacılık.
• Yörükan, T. (2000). Alfred Adler Bireysel Psikolojisi, Sosyal Roller ve Kişilik. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Ziya Gökalp (2015). Ziya Gökalp Kızıl Elma Şiirler. Ankara: Ötüken Neşriyat.
• Ziya Gökalp (2015a) Altın Işık Masallar Menkıbeler Tarihî Hikâyeler. Ankara: Ötüken Neşriyat.
• URL-1: https://tr.wikipedia.org/wiki/Şişli_Etfal_Hastanesi Erişim tarihi: 30.03.2025
• URL2:https://tr.wikipedia.org/wiki/ Kategori:Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_hakk%C4%B1nda_televizyon_dizileri Erişim tarihi: 30.03.2025.