Ali Teoman’ın Horasan Elyazması Öyküsünde Postmodern Tarih Kuramı

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 524 - 538, 27.10.2025

Pınar Ak

Öz

1980’den sonra gelişen postmodern tarih kuramı, kurgulanabilir bir tarih anlayışını ön plana çıkaran, tarihin metinselliğini, edebî metinlerin de tarihselliğini savunan bir yaklaşımdır. Klasik tarih yazımına görecelik, bağlam ve şüphe ile yaklaşan bu anlayış, edebî eserlerde tarihe çoğulcu bakış açılarını, mikro tarih algısını, postmodernist unsurlardan metinlerarasılık, üstkurmaca, oyunsuluk tekniklerini kullanarak yeniden yazılmış bir tarih anlayışı ortaya koymaktadır. Ali Teoman da çeşitli eserlerinde postmodern tarih kuramına uygun anlatılar oluşturmuş bir yazardır. Yazarın özellikle Horasan Elyazması adlı öyküsü X. yüzyılda meydana gelen Horasan Sultanı’nın kızının cinayetini ele almasıyla postmodern tarih algısı çevresinde değerlendirilebilecek unsurlar içermektedir. Bu bağlamda çalışmamızda Ali Teoman’ın Horasan Elyazması adlı öyküsü postmodern tarih kuramı çerçevesinde işlenmiştir. Çalışmamızın giriş kısmında postmodernizme değinilmiş, ardından postmodern tarih kuramı genel hatlarıyla sunulmuş, akabinde Horasan Elyazması bu yaklaşım etrafında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ali Teoman , Horasan Elyazması , öykü , postmodern tarih kuramı , yeni tarihselcilik

Postmodern Historical Fiction in Ali Teoman's Horasan Elyazması Story

Öz

Postmodern historical theory, which developed after 1980, is an approach that emphasizes a constructed understanding of history and defends the textuality of history and the historicity of literary texts. This approach, which approaches classical historiography with relativism, context and suspicion, presents a reinterpreted understanding of history in literary works by using pluralist perspectives on history, micro-history perception, intertextuality, metafiction and playfulness techniques from postmodernist elements. Ali Teoman is also an author who has created narratives in accordance with the postmodern theory of history in his various works. In particular, the author's story Horasan Elyazması contains elements that can be evaluated within the framework of postmodern history as it deals with the murder of the daughter of the Sultan of Khorasan, which took place in the 10th century. In this context, our study examines Ali Teoman’s short story Horasan Elyazması within the framework of postmodern historiography. In the introduction, we touch upon postmodernism, then present the general outlines of postmodern historiography, and finally analyze Horasan Elyazması through this approach.

Anahtar Kelimeler

Ali Teoman , Horasan Elyazması , story , postmodern historical theory , new historicism

Kaynakça

• Argunşah, H. (2016). Tarih ve Roman. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Arseven, T. (2022). “Yeni Tarihselcilik Kavramı Çerçevesinde Tarih ve Edebiyat Araştırmaları”, Tarih ve Tarihçilik Sempozyumu CİLT I. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Bayram, Y. (2007). “Postmodernizm Üzerine”, Baykara, S. 5, s. 37-39.
• Bingöl, U. (2018). Postmodern Zamanın Metal Şairi (Murathan Mungan’ın Şiirlerinde Postmodernizmin İzinde). İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Çelik, Y. (2002). “Tarih ve Tarihî Roman Arasındaki İlişki Tarihî Romanda Kişiler”, Bilig, S. 22, s. 49-68.
• Ecevit, Y. (2014). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eliuz, Ü. (2016). Oyunda Oyun Postmodern Roman. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Emre, İ. (2006). Postmodernizm ve Edebiyat. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ergeç, Z. (2020). “Orhan Pamuk’un ‘Benim Adım Kırmızı’ Romanına Yeni Tarihselci Bir Yaklaşım”, Turkish Studies - Language, S. 15(4), s. 1809-1821.
• Evis, A. (2021). Türk Romanında Postmodernizm. İstanbul: Kriter Yayınları.
• Kefeli, E. (2009). Metinlerle Batı Edebiyatı Akımları. İstanbul: Akademik Kitaplar
• Koçakoğlu, B. (2018). Anlamsızlığın Anlamı Postmodernizm. Konya: Palet Yayınları.
• Kuvancı, C. (2015). “Postmodern Yaklaşımda Dil ve Gerçeklik: Bir Eleştiri”, bilimname XXVIII, S. 1, s. 93-124.
• Okur, İ. A. (2018). “Tarihi Yeniden Yazmak: Yeni Tarihselcilik” (İnceleme), kalemkahveklavye.com. https://www.academia.edu/41233362/Tarihi_Yeniden_Yazmak_Yeni_Tarihselcilik
• Oppermann, S. (1999). Postmodern Tarih Kuramı: Tarihyazımı, Roman ve Yeni Tarihselcilik. Ankara: Evin Yayıncılık.
• Sağlık, Ş. (2007). “Türk Öykücülüğünde Postmodern Durum”, Hece Öykü (Öyküde Postmodern Anlatım I), S.24, ss. 86-109.
• Sayak, B. (2016). Oyun Kavramı Etrafında Postmodernizm ve Roman, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Kahramanmaraş.
• Şahin, C. (2024). “Gayri Resmi Hürrem Oyunu Üzerine Yeni Tarihselci Bir Okuma”, Söylem Filoloji (Edebiyat Kuramları ve Eleştiri Özel Sayısı), ss. 296-316.
• Teoman, A. (2021). Horasan Elyazması. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tosun, N. (2007). “Öyküde Bir İmkân Olarak Postmodern Açılım”, Hece Öykü (Öyküde Postmodern Anlatım I), S.24, ss. 71-85.
• Tural, S. (2020). “Anlat(a)mayan Anlatı: Postmodern Öykü”, Bitmemiş İnşa Postmodernizm, Edt. Ahmet Melih Karauğuz, İstanbul: KTB Yayınları.
• Uslu, M. F. (2011). “Greenblatt'ın Yeni Tarihselci Eleştirisi”, Edebiyatın Omzundaki Melek Edebiyatın Tarihle İlişkisi Üzerine Yazılar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Vikipedi (11.05.2025). https://tr.wikipedia.org/wiki/Anasayfa. Erişim Tarihi:11.05.2025.
• Yalçın Çelik, D. (2005). Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Romanları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yeter Şahin, G. B. (2019). Türk Postmodern Anlatılarında Modernizm Eleştirisi. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Yetiş, İ. (2008). “Türk Öykücülüğünde Postmodernizmin İzleri”, Hece (Modernizimden Postmodernizme Özel Sayısı), S. 12, ss. 389-394.