Orhan Kemal'in Çikolata Öyküsünde Yoksulluğun İzi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 136 - 147, 12.06.2020

Banu Antakyalı

Öz

Orhan Kemal, cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının öyküden romana, şiirden tiyatroya kadar pek çok edebi türünde, toplumcu gerçekçi çizgiyi benimseyerek eser veren üretken yazarlarından biridir. Anlattığı konular, kullandığı dil, insana, topluma, hayata bakışı çağdaşı olan modernist yazarlardan farklıdır. Sanatçı, insan ve toplum gerçekliğine dair pek çok öğeyi içinde barındıran anlatılarında, yaşadığı toplumun, özellikle alt tabakadaki insanların yaşayışına önemle yer verir, bu çevrenin küçük, sıradan, geçim derdindeki insanının yaşama serüvenini ısrarlı bir tutum ve içeriden bir bakışla anlatır.
Orhan Kemal eserlerinin merkezinde yer alan izleklerin en önemlisi yoksulluktur. Toplumun sosyo – ekonomik bakımdan alt tabakasında yer alan insanların var olma, hayatta kalma mücadelelerini, iç dünyalarını, kederlerini, sevinçlerini, umutlarını, trajedilerini, sömürülmelerini, maddi ve manevi tükenişlerini, ezilişlerini, direnişlerini tüm çıplaklığıyla ve keskin bir gözlem gücüyle anlatır.
Yazdığı birçok öyküyü çocuk karakterler üzerinden kurgulayan yazar, yoksulluğu iliklerine kadar hisseden, başkalarına imrenerek yaşayan küçük bedenlerin içinde bulunduğu çaresizliği, çıkmazı, çığlığı, gerçeklerle beklentilerinin çatışmasını ve çetin yaşam koşullarını olayın akışına ve karakterlerine müdahale bulunmadan diyalog ve iç konuşmaların yardımıyla kendi gerçeklikleri içinde yansıtır.
Bu çalışmada, sanatını bütünüyle insanın ve toplumun faydasına sunan Orhan Kemal’in yapıtlarının en karakteristik özelliği olan yoksulluk kavramı, Çikolata öyküsünden yola çıkılarak, bir çocuğun imrenme dürtüsüyle haysiyetini koruma isteği arasında yaşadığı gelgitler merkezinde yorumlanacaktır. Öykü boyunca yoksul bir çocuğun bu bağlamda yaşadığı ikileme tutulan ayna ve arzu dolayımında tüm kahramanların iç dünyalarında ve birbirleriyle ilişkilerinde yaşadıkları psikolojik savaş tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Orhan Kemal, yoksulluk, çikolata, haysiyet, imrenme

Kaynakça

• Altınkaynak, H. (2000). Orhan Kemal’in Hikâyeciliği. Birinci Baskı, Adam Yayınları, İstanbul. Bakır, S. (2018). Orhan Kemâl’in Hikâye Dünyası. Birinci Baskı, Hece Yayınları, İstanbul. Baudelaire, C. P. (1984). Paris Sıkıntısı. İkinci Baskı, Adam, İstanbul. Bezirci, A. (1984). Orhan Kemal Hayatı, Sanat Anlayışı, Hikâyeleri, Romanları, Oyunları, Anıları. İkinci Baskı, Tekin Yayınevi, İstanbul. Özhan Dedeoğlu, A., Savaşçı, İ. (Ocak 2005). Tüketim Kültüründe Beden Güzelliği ve Yemek Yeme Arzuları: Kadınların Tüketim Pratiklerine Yansıması. Ege Akademik bakış Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, s. 77 – 87. Gürbilek, N. (2015). Sessizin Payı, Üçünü Baskı, Metis Yayınları, İstanbul. Karaca, A. (2014). Mor Biletli Öykücü Orhan Kemal. Bereketli Toprakların Yazarı. Hece Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı, Yıl: 6, Sayı: 65, 66, 67, Hece Yayınları, Ankara. Karaş, H. (2014, Mayıs – Haziran). Kırılganlığı Gizleme Arzusu. Psikeart, 33, 48-51. Kemal, O. (2017). Yağmur Yüklü Bulutlar / Dünyada Harp Vardı. Yedinci Baskı, Everest Yayınları, İstanbul. Kuş, D. (2014). Orhan Kemal’in Öykülerinde Suç ve Çocuk. Hece Aylık Edebiyat Dergisi, Yıl: 18, Sayı: 205. Hece Yayınları, Ankara. Lekesiz, Ö. (1998) Yeni Türk Edebiyatında Öykü 2. Öykücüler ve Öykü Anlayışları, Öyküler ve Çözümlemeleri. Birinci Baskı, Kaknüs Yayınları, İstanbul. Mutluay, R. (1970). “Orhan Kemal’in Hikâyelerinde Çocuk”, Yeni Edebiyat, Aylık Edebiyat Dergisi, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul. Naci, F. (2002). Yüz Yılın 100 Romanı. Dördüncü Baskı, Adam Yayınları, İstanbul. Narlı, M. (2014). Orhan Kemal Portresi: Hayat, İnsan ve Yazar. Bereketli Toprakların Yazarı. Hece Aylık Edebiyat Dergisi, Yıl: 18, Sayı: 205. Hece Yayınları, Ankara. Otyam, F. (1975). Arkadaşım Orhan Kemal ve Mektupları. Birinci Baskı, E Yayınları, İstanbul. Öğütçü, I. (2012). Zamana Karşı Orhan Kemal / Eleştiriler ve Röportajlar. Birinci Baskı. Everest Yayınları, İstanbul. Önertoy, O. (1984). Türk Roman ve Öyküsü. Birinci Baskı. Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara. Özakkaş, T. (2004). Bütüncül Psikoterapi. Birinci Baskı. Litera Yayınları, İstanbul. Uğurlu. N. (2002). Orhan Kemâl’in İkbal Kahvesi. İkinci Baskı. Örgün Yayınları, İstanbul. Uslucan, F. (Mayıs – Haziran – Temmuz 2002). “Öncü Roman Kavramı Açısından Bereketli Topraklar Üzerinde”, Bereketli Toprakların Yazarı. Hece Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı, Yıl: 6, Sayı: 65, 66, 67, Hece Yayınları, Ankara. Williams, R. (2018). Modern Trajedi. Çev: Barış Özkul, Birinci Baskı. İletişim Yayınları, İstanbul.