Covid-19 Küresel Salgınına Eko-Dini Tepkiler: Çevre Hareketleri Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 116 - 127, 12.06.2020

Nilgün Sofuoğlu Kılıç

Öz

Modernite öncesinde genel doğa paradigması, insanı doğanın bir
parçası sayan ve doğayı kutsal kabul eden bir nitelikteydi. Fakat modernite ile
birlikte, bu paradigma insanı doğanın hakimi sayan insan merkezci bir anlayışa
doğru evrilmiştir. İnsanın çıkarı için doğaya yapılacak her türlü müdahaleyi
meşru kabul eden bu yeni paradigmanın sonucu olarak, doğal çevrenin insan
müdahaleleri nedeniyle bozulmaya başlamasıyla toplumsal tepkiler ortaya çıkmaya
başlamıştır. Ekolojik sorunlara gösterilen bu tepkiler, çevre hareketleri ya da
ekolojik hareketler olarak örgütlenmiştir. Bu hareketlerin bir kısmı, dini
kaynaklara dayanarak bir ekoloji görüşü geliştirmiş ve eko-teolojiler meydana
getirmiş; bir kısmı da dini nitelikte çevre hareketi olarak varlık bulmuştur.
Eko-teolojiler, hemen bütün geleneksel dinler tarafından inşa edilmiş; doğanın
değeri ve kutsiyetinden dolayı korunmasının zorunluluğu üzerine dini metin ve
gelenekten beslenen dini pozisyon alışlardır. Diğer hareketler ise, daha çok
pagan gelenekten doğan neo-pagan yeni dini hareketler olup, yine çevre hareketi
özelliği de gösteren hareketlerdir. Dolayısıyla dini doktrinler ve doğa
arasında doğrudan ve sıkı bir bağlantı oluşturulmaktadır.  2019 yılında ortaya çıkarak dünyayı saran
Coronavirüs Covid-19 pandemik salgını üzerine, bu eko-teolojiler ve
dinsel-çevre hareketleri de, salgını ekolojik sorunlarla ilişkilendirerek görüş
belirtmekte ve çözüm önerilerinde bulunmaktadırlar. Bu makalede, söz konusu
çevre hareketlerinin bu küresel salgına yaklaşımları, bu süreçte yapılan
açıklama ve yayınları sosyolojik açıdan betimleyici yöntemle analiz edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Çevre Sosyolojisi, Ekoloji, Eko-Teoloji, Dini Hareketler

Kaynakça

• Referans1 Abidukelime, B. (2011). Çin Kaynaklarına Göre Taoizm. Ankara: Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü .
• Referans2 Aktan, S. (2020, 03 20). Koronavirüs doğanın çevreye zarar veren insanoğluna çıkardığı birikmiş faturaların başlangıcı mı? 05 08, 2020 tarihinde Euronews: https://bit.ly/2Wz6oSk adresinden erişildi.
• Referans3 Allison, E. (2020, 04 16). The Coronavirus-Induced Great Lull is a Dress Rehearsal for Addressing Climate Change. 05 08, 2020 tarihinde Berkley Forum: https://cutt.ly/pyvwCxN adresinden erişildi.
• Referans5 Askari, H. (2020, 04 14). Where is Justice? Islam, Equality, and COVID-19. 05 11, 2020 tarihinde Berkley Forum: https://0fs.me/2491014 adresinden erişildi.
• Referans6 Berkley Center for Religion, Peace and World Affairs. (tarih yok). 05 10, 2020 tarihinde Berkley Center: https://berkleycenter.georgetown.edu/ adresinden erişildi.
• Referans7 Capra, F. (1982). The Turning Point: Science, Society and The Rising Culture. United States: Bantam Books.
• Referans8 CAPRA, F. (1994), Ecology and Community, 15.11.2019 tarihinde http://www.lebendig.org/community.pdf adresinden erişildi.
• Referans9 Chappell, B. (2020, 04 09). 'This Is Not Humanity's First Plague,' Pope Francis Says Of Coronavirus. 05 10, 2020 tarihinde npr.org: https://0fs.me/1271323 adresinden erişildi.
• Referans9 Elkins, S. (1994). "Mistik Ekolojik Politika". Çev. S. Alankuş Kural. Birikim Dergisi, Şubat Sayısı, 57-78.
• Referans10 Erickson, J. J. (2020, 04 16). A Climate Grief, Observed: Transforming Our Ecologies and Theologies of Magical Thinking. 05 11, 2020 tarihinde Berkley Center: https://0fs.me/4892014 adresinden erişildi.
• Referans11 Faith-based organizations can help the transition to a more sustainable post-COVID-19 world. (2020, 05 04). 05 10, 2020 tarihinde UNEP: https://0fs.me/4592999 adresinden erişildi.
• Referans12 Gomes, R. (2020, 04 13). Pope at Mass: that governments, scientists, politicians may find just solutions to Covid-19. 05 10, 2020 tarihinde Vatican News: https://0fs.me/1357705 adresinden erişildi.
• Referans13 Göregen, D. (2020, 04 21). ‘Yaşanabilir bir dünya için moda da temizlenmeli’. 05 08, 2020 tarihinde Yeşil Gazete: https://bit.ly/3c9nYml adresinden erişildi.
• Referans14Gross, R. (1997). "Toward a Buddhist Environmental Ethic". Journal of the American Academy of Religion, V. 65, Issue 2, Summer, 333-353.
• Referans15 Güler, İ. (2020, 05 07). Kötülük problemi bağlamında korona pandemisi ve İslam. 05 10, 2020 tarihinde Karar Gazetesi: https://0fs me/6045818 adresinden erişildi.
• Referans16 Hancock, R. (2020, 04 14). Lessons from Islamic Environmentalism: Interconnection, Structural Change, and the Limitations of Religious Environmentalism. 05 11, 2020 tarihinde Berkley Forum: https://0fs.me/8237719 adresinden erişildi.
• Referans17 Harper, C. (1996). Environment AND Society: Human Perspectives on Environmental Issues . New Jersey: Printice Hill.
• Referans18 Horrell, D., Hunt, C., & Southgate, C. (2008). "Appels to the Bible in Ecotheology and Environmental Ethics: A Typology of Hermeneutical Stancesstudies in Christian Ethics." Studies in Christian Ethics. https://doi.org/10.1177%2F0953946808094343
• Referans19 IFEES/EcoIslam– what can we learn & do differently in the future. (2020, 04). 05 09, 2020 tarihinde IFEES/EcoIslam: http://www.ifees.org.uk/wp-content/uploads/2020/04/Ifees-message-2020.pdf adresinden erişildi.
• Referans20 Keller, D. (2008). "Deep Ecology". Encyclopedia of Environmental Ethics and Philosophy (ss. 206-211).
• Referans21 Khalid, F. (2010). Islam and the Environment: Ethics and Practice an Assessment. Religion Compass, 4 (11).
• Referans21 Khalid, F. (2020, 04 26). Rule by Virus. 05 09, 2020 tarihinde ifees.eco-Islam: http://www.ifees.org.uk/talking-point-issue-5/ adresinden erişildi.
• Referans22 Khalid, F. (2020, 04 15). The EU could face a worse pandemic than COVID-19 if it waters down its Green Deal ǀ View. 05 10, 2020 tarihinde Euronews: https://0fs.me/9340431 adresinden erişildi.
• Referans23 Klostermaier, K. (1993). "Ecology and Religion: Christian and Hindu Paradigms". Journal of Hindu-Christian Studies, V.6/6, 1-5.
• Referans24 Malçok, E. (2020, 03 21). Korona virüsünün ekoloji politiği. 05 08, 2020 tarihinde Gazete Duvar: https://bit.ly/3fuJzaZ adresinden erişildi.
• Referans25 Margalit, N. (2020, 04 13). Getting out of Egypt (or Getting the Egypt out of Us) in a Time of Coronavirus. 05 09, 2020 tarihinde Jewcology: https://cutt.ly/TyvDNyU adresinden erişildi.
• Referans26 Mulraj, J. (2020, 03 06). Is Covid-19 a tweet from God? 05 08, 2020 tarihinde https://bit.ly/2ziYnsA adresinden erişildi.
• Referans27 Naess, A. (1972). "The Shallow and The Deep, Long-Range Ecology Movement: A Summary". 3. World Future Research Conference, (s. 3-10). Bucharest.
• Referans28 Nasr, S. (2013). "Seyyid Hüseyin Nasr ile Mülakat: Din ve Çevre Üzerine". Muhafazakar Düşünce Dergisi, Yıl:13, S:50, 83-93.
• Referans29 Opinion: The Tower and the Virus. (2020, 04 05). 05 10, 2020 tarihinde The Wild Hunt: https://wildhunt.org/2020/04/opinion-the-tower-and-the-virus.html adresinden erişildi.
• Referans30 Question Six: Are Hindus forbidden to eat meat? (tarih yok). 05 08, 2020 tarihinde Hinduism Today: https://bit.ly/3bdYMtB adresinden erişildi.
• Referans31 Schaefer, J. (2020, 04 16). A Theologically Grounded Ethic to Support Scientific Knowledge. 05 10, 2020 tarihinde Berkley Center: https://0fs.me/9689324 adresinden erişildi.
• Referans32 Sofuoğlu Kılıç, N. (2019). "Halk Kültüründen Modern Kültüre Ekolojik Yansımalar: Ekolojik Yaklaşım ve Hareketler Üzerine Bir İnceleme". Yörük Ali Efe Uluslararası Halk Kültürü Araştırmaları Sempozyumu, (ss. 747-767). Aydın.
• Referans33 Sofuoğlu, M. C. (1999). İslam Dini Esasları: Yeni Bir Bakış Yeni Bir Yorum. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Referans34 Sümer, N. (2016). "Yahudilikte Çevre Ahlakı". 3rd International Symposium on Environment and Morality, 4-6 Kasım 2016. Antalya.
• Referans35 Tawakley, N. (2020, 04 14). Religion and the COVID-19 Pandemic: Environmental Health. 05 08, 2020 tarihinde Berkley Center: https://cutt.ly/dyvwoKG adresinden erişildi.
• Referans36 Tirosh-Samuelson. (2020, 04 14). Caring for Creation: Ancient Wisdom in Time of Crisis. 05 08, 2020 tarihinde Berkley Forum: https://cutt.ly/zyvegVM adresinden erişildi.
• Referans37 Tucker, M. E., & Grim, J. (2020, 04 17). The Crisis of Planetary Health: Reflections from the World Religions. 05 11, 2020 tarihinde Berkley Forum: https://0fs.me/7451576 adresinden erişildi.
• Referans38 TÜBA. (2020). Covid-19 Pandemi Değerlendirme Raporu. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• Referans39 Tylor, B., & Zimmerman, M. (2005). Encyclopedia of Religion and Nature V.1. New York and London.
• Referans40 Taylor, B. (2011). "Earth and Nature-Based Spirituality (Part I): From Deep Ecology to Radical Environmentalism". Religion, V:31, ss. 175-193. https://doi.org/10.1006/reli.2000.0256
• Referans41 Ünal, F. (2010). "Toplumsal Ekoloji". Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 114-123.
• Referans42 Westcott, B. D. (2020, 03 06). China has made eating wild animals illegal after the coronavirus outbreak. But ending the trade won't be easy. 05 08, 2020 tarihinde CNN: https://edition.cnn.com/2020/03/05/asia/china-coronavirus-wildlife-consumption-ban-intl-hnk/index.html adresinden erişildi.
• Referans43 Williams, L. (2020, 03 26). British Pagans reflect and respond to COVID-19. 05 11, 2020 tarihinde The Wild Hunt: https://0fs.me/9654253 adresinden erişildi.
• Referans44 Yanlıç, G. (2020, 03 13). Koronavirüs. 05 08, 2020 tarihinde Yeni Yaşam Gazetesi: https://bit.ly/35Ezxzs adresinden erişildi.
• Referans45 Yaylı, H. (2006). "Mekanik Düşünceden Ekolojik Düşünceye: Yeni Bir İnsan Doğa İlişkisi Tasarımının Doğuşu". İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Metodoloji ve Sosyoloji Araştırmaları Merkezi Sosyoloji Konferansları Otuz dördüncü Kitap, 67-82.
• Referans46 Yaylı, H., & Yaslıkaya, R. (2015). "Radical Transformation in the Human-Nature Perception: Deep Ecology". International Journal of Sport Culture and Science(3), 452-465.