A Review on the Articles Written in Ottoman Magazines about the Issue of Iskat-ı Cenin (Abortion) (1867-1927)

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 346 - 356, 15.12.2021

Faysal Mayak

https://doi.org/10.47948/efad.1026254

Cited By: 2

Öz

The practice of abortion, which has been documented since the earliest periods of civilization, was encountered in almost every period of the Ottoman Empire. After the issue of population began to gain importance for the strengthening of states and their continued existence, abortion cases were approached with more meticulous attitudes. For the Ottoman Empire, the issue of abortion was taken seriously from the perspective of religious belief, population, and economy, and various measures were put into effect to prevent this action. In particular, the introduction of the printing press and the start of publishing newspapers and magazines enabled the press to be used to enlighten the public on the issue of iskat-ı cenin. After the establishment of the Republic of Turkey, the continued use of abortion in Turkish society pushed the state to take measures in this period as well. The new state, which needed a dynamic and fresh population, tried to warn the public about the various harms of abortion through newspapers and magazines. In the Ottoman Empire, Sultan Abdulaziz and Sultan Abdulhamid II used magazines published during the early Republic and during the Second Constitutional Period in an effort to contribute to the behavioral change of the people in this issue by touching on the subject of abortion. In these magazines, abortion was examined in terms of its religious, moral, economic, psycho-social, legal, and conscientious aspects, and attempts were made to explain what kind of harms could occur to individuals and societies were this practice to continue. While the issue was sometimes conveyed by expressing emotional reactions and cursing mothers who deliberately miscarried their children, other times it was evaluated with concrete evidence based on scientific statistical data. The aim of this study, is to examine articles related to abortion published in Ottoman Turkish from the period of Sultan Abdulaziz and continuing until the Early Republic period and to make determinations about the habits of social behavior through this event. A further aim is to shed light on the social atmosphere of the period through the suggestions put forward to prevent abortion in the aforementioned magazines.

Anahtar Kelimeler

Abortion, Ottoman State, Early Republic, Journal, Society

Iskat-I Cenin (Çocuk Düşürme) Meselesi Hakkında Osmanlıca Dergilerde Yazılan Yazılar Uzerine Bir İnceleme (1867-1927)

Öz

İnsanlığın en eski dönemlerinden itibaren başvurulan çocuk düşürme eylemine Osmanlı Devleti’nde de hemen her dönemde rastlanmıştır. Nüfus olgusunun devletlerin güçlenmesi ve varlıklarını devam ettirmesi için önem kazanmaya başlamasından sonra çocuk düşürme olaylarına daha titiz tavırlarla yaklaşılmıştır. Osmanlı Devleti için de gerek inanç açısından gerek nüfus ve ekonomi perspektifinden çocuk düşürme meselesi ciddiyetle ele alınmış ve bu eylemin önlenmesi için çeşitli tedbirler yürürlüğe konmuştur. Özellikle matbaanın günlük hayata girmesi ve gazete ile dergi yayımcılığının başlaması, basının ıskat-ı cenin konusunda halkı aydınlatmak amacıyla kullanılmasını sağlamıştır. Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra da Türk toplumu arasında çocuk düşürme hadiselerinin devam etmesi bu dönemde de devleti tedbirler almaya itmiştir. Öte yandan dinamik ve taze bir nüfusa gereksinim duyan yeni devlet, gazete ve dergiler vasıtasıyla halkı çocuk düşürmenin çeşitli zararları konusunda uyarmaya çalışmıştır. Osmanlı Devleti’nde Sultan Abdülaziz, Sultan II. Abdülhamid ve II. Meşrutiyet dönemlerinde yayımlanan dergilere ek olarak Erken Cumhuriyet döneminin başlarında çıkan dergilerde ıskat-ı cenin konusuna temas edilerek halkın bu meselede davranışsal değişimine katkı sağlamak amaçlanmıştır. Bahsi geçen zaman aralığında çıkan Osmanlıca dergilerde, çocuk düşürme olayları, dini, ahlaki, ekonomik, psiko-sosyal, hukuki ve vicdani yönleriyle incelenmiş, bu alışkanlığı sürdürmenin bireylere ve topluma ne gibi zararları olacağı anlatılmaya çalışılmıştır. Mesele kimi zaman duygusal tepkiler ortaya konarak, çocuğunu bilerek düşüren annelere beddua tarzında sitemler dile getirilerek aktarılmışken kimi zaman bilimsel istatistikî veriler üzerinden somut delillerle değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın amacı; Osmanlı Devleti’nde Sultan Abdülaziz döneminden başlayarak Erken Cumhuriyet dönemine kadar devam eden süreçte Osmanlıca olarak yayımlanan dergilerde ıskat-ı cenin olayının hangi açılardan ele alındığını göstermek, bu olay üzerinden toplumsal davranış alışkanlıklarına dair tespitlerde bulunmaktır. Buna ek olarak, söz konusu dergilerde çocuk düşürmeyi önlemeye yönelik ortaya konan öneriler üzerinden dönemin sosyal atmosferine ışık tutmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk düşürme, Osmanlı Devleti, Erken Cumhuriyet, Dergi, Toplum

Kaynakça

• Aziz (1283). Iskat-ı cenin. Mecmua-i Fünun, 41, 189-192.
• Ceride-i İlmiye (1338). Iskat-ı cenin hakkında beyanname. 50, 1596-1597.
• Çeker, O. (1993). Çocuk Düşürme-İslam Dininde Çocuk Düşürme. Diyanet İslam ansiklopedisi (C.8, ss. 364-365). Ankara, Diyanet İşleri.
• Dönmezer, S. (1984). Çocuk düşürme ve düşürtmenin dünü ve bugünü. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1-4, 3-11.
• Düstur (1858). Osmanlı Ceza Kanunnamesi, I. Tertip, C.1.
• Hamlacı, Y. (2017). Geç Osmanlı döneminde kadın, doğum ve çocuk sağlığı. Lokman Hekim Dergisi, 7(1), 23-27.
• Harman, Ö.F. (1993). Çocuk Düşürme. Diyanet İslam ansiklopedisi (C.8, ss. 363-364). Ankara, Diyanet İşleri.
• Hukuk Mecmuası(1891). Aynen varid olan bir sual. 9, 151.
• Hukuk Mecmuası(1891). Dokuzuncu nüshadaki ‘ıskat-ı cenin’ sualinin cevabı. 11, 180.
• Hukuk Mecmuası(1891). Iskat-ı cenin hakkında 9. nüshamızda muharrer suale vürud eden cevab. 12, 200.
• Karakışla, Y.S. (2000). Arşivden bir belge (19): kürtaj mütehassısı Alman Doktor Madam Mari Zibold. Toplumsal Tarih, 82, 39-44.
• Kılınç, A. (2018). Çocuk düşürtme suçunun 17’nci yüzyıl İstanbul’undaki görünümü. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 23/38, 31-84.
• Koçak, M. (1996). Gurre. Diyanet İslam ansiklopedisi (C. 14, ss. 211-212), İstanbul, Diyanet İşleri.
• Konan, B. (2008). Osmanlı Devleti’nde çocuk düşürme suçu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 57/4, 319-335.
• Mecmua-i Ebuzziya (1298). Iskat-ı cenin. 11, 344-347.
• Muşmal, H.-Şahinkaya, M. (2016). Konya mahkemesi kayıtlarına göre aile içi şiddet ve çocuk düşürme vakaları (1650-1750). Geçmişten Günümüze Şehir ve Kadın-I, Ed. Osman Köse. Samsun, 593-610.
• Nasuhi, Ö. (1340). Sakt ve ıskat-ı cenin faciaları. Sebilürreşad, 588, 242-245.
• Öner, S. (2013). Çeviri yoluyla kanun yapmak: 1858 tarihli Osmanlı Ceza Kanunu’nun 1810 tarihli Fransız Ceza Kanunu’ndan çevrilmesi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Özdemir, M. (2016). Osmanlı fetvalarında ıskat-ı ceninin (cenin düşürmenin) cezai sonuçları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9/46, 956-965.
• Öztürk, M. (1987). Osmanlı döneminde ıskat-ı ceninin yeri ve hükmü. Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler), I (I), 199-208.
• Rifat, H. (1932). Çocuk düşürmek suç mudur?. Hukuki Bilgiler Mecmuası, 8-68, 15-27.
• Somel, S. A. (2002). Osmanlı son döneminde ıskat-ı cenin meselesi. Kebikeç, 13, 65-88.
• Süheyl, A. (1926). Çocuk düşürtme ve teverrüm. Türkiye Hilal-i Ahmer Mecmuası, 53, 292-296.
• Süheyl, A. (1927). Çocuk düşürme hakkında bir istatistik. Türkiye Hilal-i Ahmer Mecmuası, 70, 398-401.
• Şimşek, F., Eroğlu, H. & Dinç, G. (2009). Osmanlı İmparatorluğunda ıskat-ı cenin (çocuk düşürme). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2/6, 593-609.
• Şimşek, F. (2017). Osmanlı nüfus politikaları açısından çocuk düşürme olgusu. Mediterranean Journal of Humanities. VII/2, 393-401.
• Tekir, H.S. (2016). Osmanlı Devleti’nde “ıskat-ı cenini” (çocuk düşürme) engellemeye yönelik idari tedbirler. Geçmişten Günümüze Şehir ve Kadın-I. Ed. Osman Köse. Samsun, 585-592.
• Uzunpostalcı, M. (1993). Cenin. Diyanet İslam ansiklopedisi (C.7, ss. 369-370). Ankara, Diyanet İşleri.
• Yılmaz, H. (2001). Cenin öldürme (çocuk düşürtme/düşürme) suçu. Ankara Barosu Dergisi. 2, 69-88.
• Ziya, A. (1325). Iskat-ı cenin. İlm-i Hukuk ve Mukayese-i Kavanin Mecmuası, 5, 352-354.