Âşık Veysel Tefekkürünün Evrensel Boyuttaki Yansımaları

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 81 - 91, 30.06.2024

Muzaffer Çandır , Aydın Furan

https://doi.org/10.47948/efad.1447782

Cited By: 1

Öz

Onlarca asırdır süre gelen kadim bir kültürel hazine olan âşıklık geleneği 2009 yılında UNESCO ta-rafından “İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi” ne dâhil edilmiştir. Âşıklık geleneği-nin en tanınan sanatçılarından olan Âşık Veysel, vefatının 50. senesi olması münasebetiyle UNESCO 41. Genel Konferansı kararıyla 2023 Yılı UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri Programı’na alınmıştır. Bu makalede Âşık Veysel’in evrensel yönüne ışık tutabilmek amaçlanmıştır. Bu maksat doğrultusunda âşığın miras bıraktığı ve tüm dünya insanının zihninde yer bulabilecek evrensel boyuttaki tefekkürü, UNESCO’nun belirlediği 12 adet evrensel değer referans alınmak suretiyle tespit edilmiş ve bu tespitler de maddeler hâlinde sıralanmıştır. Veysel’in şiirlerinin öncelikli malzeme olduğu bu çalışma metnin merkeze alındığı, kaynak tarama yönteminin kullanıldığı bir çalışmadır. “Değer ve Evrensel Değer”, “UNES-CO’nun Önerdiği 12 Evrensel Değer”, “Âşık Veysel’in Şiirlerinin UNESCO’nun Önerdiği 12 Evrensel Değer Çerçevesinde İncelenmesi” ana başlıklarından oluşan bu çalışmada, UNESCO’nun belirlediği 12 evrensel değerin tamamının Veysel’in şiirlerinde yer aldığı görülmüştür. Ayrıca, Anadolu coğrafyasında neşet etmiş Veysel’in Anadolu sınırlarının ötesine ulaşabilecek, dünya ölçeğinde tesir potansiyeli ihtiva eden beynelmilel tefekküre sahip bir âşık olduğu ve Veysel’in tefekkürden hasıl olan hikmetin dünya insa-nına ulaştırılmasının önemi ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Âşık Veysel, UNESCO Yaşayan İnsan Hazinesi, âşıklık geleneği, evrensel değerler

REFLECTIONS OF ÂŞIK VEYSEL'S CONTEMPLATION ON THE UNIVERSAL DIMENSION

Öz

The tradition of minstrelsy, a decades-old cultural asset, was included in the "Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity" by UNESCO in 2009. Âşık Veysel, one of the most well-known artists of the minstrel tradition, was included in the 2023 UNESCO Commemoration and Celebra-tion Anniversaries Program by the decision of the 41st General Conference of UNESCO, on the occasion of the 50th anniversary of his death. This article aims to shed light on the universal aspect of Âşık Veysel. For this purpose, the universal contemplation bequeathed by the poet, which can find a place in the minds of all people of the world, has been determined with reference to the 12 universal values determined by UNESCO, and these determinations are listed in items. This study, in which Veysel's poems are the pri-mary material, is a text-centred study in which the source scanning method is used. In this study, which consists of the main titles "Value and Universal Value", "12 Universal Values Recommended by UNES-CO", "Examination of Âşık Veysel's Poems within the Framework of 12 Universal Values Recommended by UNESCO", it is seen that all 12 universal values determined by UNESCO are included in Veysel's poems. In addition, it has been stated that Veysel, who was born in Anatolia, was a minstrel with interna-tional contemplation that could reach beyond the borders of Anatolia and had the potential to have an impact on a world scale, and the importance of conveying the wisdom resulting from Veysel's contempla-tion to the people of the world has been expressed.

Anahtar Kelimeler

Âşık Veysel, UNESCO Living Human Treasure, minstrel tradition, universal values

Kaynakça

• Alptekin, A. B. (2019, 07 ). Âşık Veysel Şatıroğlu/Ahmet Yesevi Üniversitesi Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 24.04.2023 tarihinde https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/asik-veysel-satirogluadresinden erişildi.
• Bakkalcı, M. (2003, 02). İnsanlık Tarihinde Savaşlar Nedeniyle Ölenlerin Sayısı Bugün Dünya Nüfusuna Yaklaşıyor/Tıp Dünyası, 99. 25.04.2023https://www.ttb.org.tr/TD/TD99/3.phpadresinden erişildi.
• Baloğlu M. & Balgamış, E. (2005). İlköğretim ve ortaöğretim yöneticilerinin öz değerlerinin betimlenmesi: Tokat ili örneği. Değerler Eğitimi Dergisi. 10 (2). 19-31.
• Bilgin, N. (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü: Kavramlar, Yaklaşımlar. Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• Bolay, S. H. (2007). Aşkın Değerler Buhranı. Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu (26-28 Kasım 2004) Kitabı, 55-69, İstanbul, Dem Yayıncılık.
• Çobanoğlu, Ö. (1999). Elektronik Kültür Ortamında Âşık Tarzı Şiir Geleneği Bağlamında Çukurovalı Âşıklar Üzerine Tespitler. 3.Uluslararası Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri. Adana: Adana, Ofset.
• Global Militarisation Index. Bonn/İnternationalCentreforConflictStudies (t.y.) 25.04.2023 tarihinde https://gmi.bicc.de/#rank@2022adresinden erişildi.
• Köprülü, M. F. (2018). Edebiyat Araştırmaları I. İstanbul, Alfa Yayınları.
• Köse, S. Hile/Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.2023, 04 25 tarihinde https://islamansiklopedisi.org.tr/hileadresinden erişildi.
• Mehmedoğlu, A.U. (2007). Üniversite Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık. R. Kaymak Can vd. Değerler ve Eğitimi (799-817). İstanbul, Dem yay.
• OĞUZCAN, Ü. Y. (2018), Âşık Veysel, Dostlar Beni Hatırlasın. İstanbul, İnkılap Kitapevi.
• TATCI, M. (2008), Yunus Emre Divanı, H Yayınları İstanbul, 2008.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri.(t.y.). 10.01.2023 tarihinde. https://sozluk.gov.tradresinden erişildi.
• UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri.(t.y.). 10.01.2023 tarihinde UNESCO Türkiye Millî Komisyonu/anma ve kutlama https://www.unesco.org.tr/Pages/132/149/Anma-ve-Kutlama-Yıl-Dönümleriadresinden erişildi.
• UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerinde Türkiye (t.y.). 16.04.2023 tarihinde UNESCO Türkiye Millî Komisyonu miras listeleri adresinden erişildi.
• Yiğittir, S. (2009). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Değerlerinin Kazanılma Düzeyi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.