The Decision of Konya Governor Ahmet Muammer Bey to Demolish the Armenian Church during the Deportation Process and its Consequences

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 100 - 119

Alaattin Uca , Erol Yüksel

https://doi.org/10.47948/efad.1509729

Öz

The Ottoman Empire enacted the Law of Deportation and Settlement on May 27, 1915, during World War I. This law aimed to relocate individuals deemed disruptive to public order from their current locations to other regions. Under this circumstance, the Ottoman government subjected hundreds of thousands of Armenians, perceived as a security threat, to displacement within their own lands. The province of Konya played an important role in this period when some Armenians were put to deportation. Konya, one of the major stations of the famous railway between Istanbul and Aleppo, became one of the most important centers of deportation due to this feature, its strategic location and the resources it possessed. This study focuses on the demolition of an Armenian church at the top of Alaeddin Hill in Konya during the Deportation period. Utilizing documents from the Ottoman Archives at the Presidency of the State Archives, the research delves into the question of who instigated the destruction and the underlying motives behind it. The social and political results of this event are also examined.

Anahtar Kelimeler

Konya, Armenian deportation, Armenian church, Alaeddin Hill, Muammer Bey, Governor of Konya

Tehcir Sürecinde Konya Valisi Ahmet Muammer Bey’in Ermeni Kilisesini Yıktırma Kararı ve Sonuçları

Öz

Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı sırasında 27 Mayıs 1915 tarihinde Sevk ve İskân Kanunu’nu çıkarmıştır. Bu kanunun amacı, asayişi bozan unsurların bulundukları yerlerden başka yerlere gönderilmelerini sağlamaktır. Osmanlı Devleti güvenlik için tehlikeli gördüğü yüzbinlerce Ermeni’yi bu süreçte kendi toprakları içinde yer değiştirmeye tabi tutmuştur. Bazı Ermenilerin tehcire tabi tutulduğu bu dönemde Konya vilayeti önemli bir role sahiptir. İstanbul ile Halep arasındaki meşhur demiryolunun büyük istasyonlarından biri olan Konya hem bu özelliği ile hem de stratejik konumu ve sahip olduğu kaynaklarıyla tehcirin önemli merkezlerinden biri hâline gelmiştir. Bu çalışmada tehcir sırasında Konya’da Alâeddin Tepesi’nde bir Ermeni kilisesinin yıktırılması üzerinde durulmuştur. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivindeki belgeler ışığında, Ermeni kilisesinin kim tarafından ve niçin yıktırıldığı incelenmiştir. Bu olayın sosyal ve siyasi sonuçları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Konya, Ermeni Tehciri, Ermeni Kilisesi, Alâeddin Tepesi, Konya Valisi Muammer Bey

Kaynakça

• Altuncuoğlu, N. (2007). Modern Kayseri’nin Mimarlarından Vali Muammer Bey. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Aydoğmuş, A. (2016). “Konya Valilerinden Ahmet Muammer Bey’in Bir Mülakatı”, Merhaba Akademik Sayfalar, 16, 27- 30.
• Boran, A. & Bayar, Ş. (2016). “Kiliseden Mescide, Mescitten Saat Kulesine: Eflâtun”, Uluslararası İslam Medeniyetinde Zaman Sempozyumu 08-11 Ekim 2015 Konya, (Editör: Bilal Kuşpınar), İstanbul, 2, 339-366.
• Eyice, S. (1989). “Alâeddin Camii”, TDVİA, İstanbul, 2, 324-327.
• Eyice, S. (1994). “Eflâtun Mescidi”, TDVİA, İstanbul, 10, 477-478.
• Huart, C. (1978). Mevlevi Beldesi Konya, (Çev: Nezih Uzel), İstanbul, Kervan Kitapçılık.
• Karcı, E. (2017). “Sivas Vilayetinin İdari, Ekonomik ve Sosyal Durumuna Dair Tespitler (1914-1915)”, Halil İnalcık Armağanı-IV, Tarih Araştırmaları, (Editör: Ahmet Özcan), Ankara, Doğu Batı Yayınları, 233-277.
• Konyalı, İ. H. (1997). Âbideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Ankara. Enes Kitap Sarayı.
• Konyalı. İ. H. (2007). Âbideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi. (Yeniden gözden geçirenler: Muhammet Ali Orak-Ali Bektaş), Konya.
• Millî Mücadele Döneminde Bekirağa ve Malta Anıları 1919-192. (2003). Haz. Mehmet Akif Bal, İstanbul, Özgü Yayınları.
• Muşmal, H. & Gürbüz, İ. (2023). Tarihi Kent Merkezi Konya Alâeddin Tepesi’nin Bir Gösteri ve Rekreasyon Alanına Dönüşüm Süreci (1839-1941), Prof. Dr. Yusuf Küçükdağ Onuruna Tarih Yazıları, (Editörler: Caner Arabacı-Ayşe Değerli Velet-Barış Sarıköse-Bekir Şahin), İstanbul, Kitap Dünyası Yayınları, 447-463.
• Osmanlı Belgelerinde Ermenilerin Sevk ve İskânı (1878-1920). (2007). Ankara. T. C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını.
• Önge, M. (2015). 19. Yüzyıldan Günümüze Değişen ve Dönüşen Bir Kültür Mirası Olarak Konya Alâeddin Tepesi, TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 13, 125-143.
• Öztürk, K. (1994). Türk Parlamento Tarihi- TBMM II. Dönem 1923-1927, C. III, Ankara, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları.
• Saka, A. (2003). İkinci Meşrutiyet Konya’sında Siyasal Hayat, Konya, Palet Yayınları.
• Sarınay Y. (2007). Ermeni Tehciri Sırasında Yaşanan Suiistimaller ve Alınan Tedbirler. Ed. Mehmet Şahingöz, Ermeni Meselesinde Türk Yurdu Yazıları, Ankara, Türk Yurdu Yayınları.
• Şimşir, B. (2009). Malta Sürgünleri, Ankara, Bilgi Yayınevi.
• Tosun, R. (2015). Ermeni Tehcirinde Konya, Konya, Palet Yayınları.
• Uras, E. (1987). Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, (Editör: Tülay Duran), İstanbul, Belge Yayınları.
• Ünver, A. S. (1967). “Yetmiş Yıl Önce, Konya”, Belleten, 31, 122, 201-220.