PLADASA KENTİ SAVUNMA MİMARİSİ ÜZERİNE GÖZLEMLER

Yıl 2020, Sayı: 25, 99 - 116, 15.12.2020

Ufuk Çörtük

Öz

Pladasa yerleşimi bugün Muğla, Menteşe İlçesi sınırları içinde, Gökova Körfezi’nin kuzeybatısında yer alan Sarnıç’a lokalize edilmektedir. Yerleşimin kalıntıları, Sarnıç’ın sırtını dayadığı, kuzeyini ve doğusunu Kartal Deresi kanyonunun kestiği tepenin güney yamacına yayılmaktadır. Yerleşimin kuzey en üst kodunda yer alan akropol, güney eğimli yamaç hariç batı, doğu ve kuzey kenarlardan dik kayalıklarla çevrelenmiştir. Kentin yer aldığı tepenin doruğunda akropol surları, bunun güney alt kodunda polygonal sur ve tepenin güney en alt eteğinde de isodomik sur yer almaktadır. İsodomik surun güneyinde ve batısında birer izole kule bulunmaktadır. Pladasa’nın territoriumu içinde, kentin güneyindeki Akbük Koyu’nda ve koyun kuzeyinde Hayıtlı mevkiinde iki izole kule daha yer almaktadır. Pladasa kentinin varlığıyla ilgili bugün için ulaşılan en erken veri Atina Vergi Listeleridir ki kent MÖ 448 -MÖ 425/24 yılları arasında vergi listelerinde görülmektedir. Pladasa kenti akropolünün hemen güney alt yamacını çevreleyen polygonal duvar örgülü sur kentin en erken süreci ile bağlantılı olmalıdır. Kentin güney en alt eteğini batıdan doğuya doğru kapatan, kuleler ile desteklenmiş isodomik duvar örgüsüne sahip sur hattı ve izole kulelerin, “çift köşe atkısı” olarak adlandırılan bazı inşa detayları ve kentin tarihsel sürecinin desteği ile Hekatomnidler hanedanlığının sonları, Hellenistik dönem başlarında (MÖ 340-320) yapılmış olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Pladasa, Polygonal Duvar, İsodomik Duvar, İzole Kule, Çift Köşe Atkılı Sistem

Destekleyen Kurum

TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü

Proje Numarası

YA014802(2019)

Teşekkür

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Arkeoloji Bölümü çalışmaları kapsamında yürüttüğümüz 2019 yılı yüzey araştırmalarına verdiği izinle T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne teşekkürü borç biliriz. Ayrıca Muğla Menteşe ilçesi Belediye Başkanlığı nezdinde Başkan Sayın Bahattin Gümüş ve Başkan Yardımcısı Sayın Mehmet Güven’e vermiş oldukları önemli lojistik destek ve katkı için teşekkürlerimizi sunarız. Çalışmalarımız boyunca gösterdikleri ilgi ile araştırmalarımıza bilimsel katkı sağlayan Bakanlık temsilcisi Gülseren Boz’a teşekkür ederiz. Ayrıca araştırmaya katılan ve tüm özverileriyle çalışan arkeoloji öğrencileri Serap Topaloğlu ve Ali Diren Akkaya’ya teşekkür borçluyuz. Çalışmamız sırasında tespit edilen kaçak kazı alanları konusunda gerekli hassasiyeti gösteren ve araştırmamıza destek veren Muğla Müze Müdürlüğüne ve uzmanlarına ayrıca teşekkür etmemiz gerekir.

Kaynakça

• E. M. Anson, Alexander's Heirs: The Age of the Successors, Chichester.
• M. Aydaş, MÖ 7. Yüzyıldan 1. Yüzyıla kadar Karya ile Rodos Devleti Arasındaki İlişkiler, İstanbul.
• S. R. Bagnall, The Administration of the Ptolemaic Possessions outside Egypt, New York.
• O. Benndorf, “Bericht über eine Reise im Orient”, AAWW 29, 59-74.
• R. A. Billows, “Anatolian Dynasts: The Case of the Makedonian Eupolemos in Karia”, Classical Antiquity 8, 173-206.
• W. Blümel, Die Inschriften der Rhodischen Peraia. Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 38, Bonn.
• R. Van Bremen, “Networks of Rhodians in Karia”, Mediterranean Historical Review 22. 1, 113-132.
• J. Crampa, Labraunda III. The Greek Inscriptions, part 2, Lund.
• U. Çörtük, “Kuzey Karia Akçay Vadisinin Savunma Mimarisi Üzerine Bir Çalışma 2” In: C. Özgün (Ed.), Bozdoğan Çevre ve Kültür Sempozyumu 13-15 Mayıs 2010 Bozdoğan, İzmir, 86-97.
• U. Çörtük- Ş. Gümüş, Muğla Menteşe İlçesi Pisye – Pladasa Koinonu Yüzey Araştırması (2016), AST 35.2, 531- 554.
• U. Çörtük- Ş. Gümüş, Muğla Menteşe İlçesi Pisye - Pladasa Koinonu Yüzey Araştırması – 2017, AST 36.3, 467-492.
• U. Çörtük- Ş. Gümüş, Muğla Menteşe İlçesi Pisye - Pladasa Koinonu Yüzey Araştırması – 2018, AST 37.3, 479-500.
• P. Debord- E. Varinliğioğlu, Les Hautes Terres De Carie, Bordeaux.
• R. Descat, “Les forteresses de Théra et de Kallipolis de Carie”, REA 96 n°1-2, 205-214.
• A. Diler- Ş. Gümüş- M. Çur, “Bodrum Yarımadası Leleg Yerleşimleri, Adalar, Aspat (Strobilos), Kissebükü (Anastasioupolis), Damlıboğaz (Hydai), Sedir Adası (Kedreai) Yüzey Araştırmaları 2013”, AST 32.2, 423-446.
• A. Diler-Ş. Gümüş, “Bodrum Yarımadası Leleg Yerleşimleri, Adalar, Aspat (Strobilos), Kissebükü (Anastasioupolis), Damlıboğaz (Hydai), Pilavtepe, Sedir Adası (Kedreai) Yüzey Araştırmaları 2014”, AST 33.1, 147-170.
• A. Doğan, Atina Vergi Listeleri’nde Karia Vergi Bölgesi (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla.
• P. Flensted-Jensen, “Karia” In: M. H. Hansen- T.H. Nielsen (Eds.) An Inventory of Archaic and Classical Poleis, An Investigation Conducted by The Copenhagen Polis Centre for the Danish National Research Foundation, Oxford, 1108-1137.
• P. M. Fraser - G. E. Bean, The Rhodian Peraea and Islands, London.
• H. van Gelder, “Ad Corpus Inscriptionum Rhodiarum”, Mnemosyne 24, 72-98+179-198+248-261.
• G. Guidi, “Viaggio di esplorazione in Caria ( parte I )”, ASAtene IV – V, 345 – 396.
• F. H. von Gaertringen, Inscriptiones Graecae. Vol. XII. Inscriptiones insularum maris Aegaei praeter Delum. Fasc. 1. Inscriptiones Rhodi, Chalces, Carpathi cum Saro, Casi. Berlin 1895.
• J. Robert-L. Robert, “Bulletin épigraphique, Toma IV 1959-1963”, jahrgangsweise in Revue des Études Grecques, Paris.
• J. Robert-L. Robert, “Bulletin épigraphique, Toma VII 1971-1973”, jahrgangsweise in Revue des Études Grecques, Paris.
• D. Knoepfler, “Sept annees de recherches sur 1'epigraphie de la Beotie (1985-1991)”, Chiron 22, 411-503.
• Chr. Blinkenberg, Lindos. Fouilles et recherches, 1902-1914. Vol. II, Inscriptions. 2 vols., Copenhagen- Berlin.
• H. Lund, Lysimachus: A Study in Early Hellenistic Kingship, London.
• A. Mastrocinque, La Caria e la lonia meridionale in epoca ellenistica (323-188 a.C.), (Rome.
• A. W. McNicoll, Hellenistic Fortifications from the Aegean to the Euphrates, Oxford.
• F. Jacoby, Die Fragmente der Griechischen Historiker, Leiden.
• B. D. Meritt- H.T. Wade Gery- M. F. Mcgregor, The Athenian Tribute Lists, Volume I, Princeton.
• S. Müth- U. Ruppe, “Regional begrenzte Phänomene”, Ancient Fortifications, A Compendium of Theory and Practice, Fokus Fortifications Studies 1, 231- 248.
• S. Özen- B. Özen-Kleine, “2012-13 Kaunos Akropol Kazıları” In. O. Henry- K. Konuk (Eds.), KARIA ARKHAIA La Carie, des origines a la periode pre-hekatomnide, İstanbul, 201-214.
• Ö. Özyiğit, “Antik Çatılarda Dere Kiremitleri”, Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi IV, 101-116.
• W. R. Paton, “Sites in E. Karia and S. Lydia”, JHS 20, 57-80.
• W. R. Paton - J. L. Myres, “Karian Sites and Inscriptions”, JHS 16, 188-271.
• P. Pedersen, “The Fortifications of Halikarnassos”, REA 96, n°1-2, 215-235.
• P. Pedersen, “Reflections on the Ionian Renaissance in Greek Architecture and its Historical Background”. Hephaistos 19/20, 97-130.
• P. Pedersen, “Pergamon and the Ionian Renaissance”, IstMitt 54, 409–434.
• P. Pedersen, “The City Wall of Halikarnassos” In. J. M. Carbon- R. van Bremen (Eds.), Hellenistic Caria, Proceedings of the First International Conference on Hellenistic Karia, Oxford 29 June-2 July 2006, Paris, 269-316.
• P. Pedersen, “The 4th century BC 'Ionian Renaissance' and Karian identity” In. O. Henry (Ed. ) 4th Century Karia, Defining a Karian Identity Under the Hekatomnids, Varia Anatolica, 28, 33-64.
• P. Pedersen- U. Ruppe, “The Fortifications at Halikarnassos and Priene: Some Regional Characterıstıcs?” In. R. Frederiksen-S. Müth-P. I. Schneider-M. Schnelle (Eds.), Focus on Fortifications: New Research on Fortifications in the Ancient Mediterranean and the Near East, Oxford, 560-580.
• I. Pimouguet-Pedarros, “Les fortifications de la Pérée rhodienne”, REA 96, n°1-2, 243-272.
• I. Pimouguet-Pedarros, Archéologie de la défense. Histoire des fortifications antiques de Carie (époques classique et hellénistique), Paris.
• G. Reger, “The Relations Between Rhodes And Caria from 246 to 167 BC” In. V. Gabrielsen- P. Bilde- T. Engberg-Pedersen- L. Hannestad- J. Zahle (Eds.), Hellenistic Rhodes: Politics, Culture, And Society, Aarhus, 76-97.
• E. Varinlioğlu, “Pisye in Caria”, XI Congresso Internazionale di Epigrafia Greca e Latina, Roma 18-24 Settembre 1997, Roma, 297-307.
• E. Varinlioğlu, A. Bresson, P. Brun, P. Debord, R. Descat, “Une inscription de Pladasa en Carie”, REA 92, 59-78.
• A. Westholm, The architecture of the hieron, Swedish Excavations and Researches, I, 2, Lund.
• F. E. Winter, “Problems of Tradition and Innovation in Greek Fortifications in Asia Minor, Late Fifth to Third Century B.C.”, RÉA 96, 29–52.
• L. Zgusta, Kleinasiatischen Ortsnamen, Heidelberg.