Kadercilik Eğilimi İle Özyeterlik İnancı ve Savunma Mekanizmaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 1, 124 - 145, 07.07.2017

Alim Kaya , Binaz Bozkur

https://doi.org/10.12984/egeefd.328379

Cited By: 13

Öz

Bu
çalışmanın amacı kadercilik eğiliminin özyeterlik inancı ve savunma
mekanizmalarını yordayıp yordamadığını ve kadercilik eğiliminin cinsiyet
değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. Araştırmanın
çalışma grubunu 428 üniversite öğrencisi (277 kadın, 171 erkek)
oluşturmaktadır. Verilerin analizinde Pearson Momentler Çarpım Korelasyon
Katsayısı, bağımsız örneklemler için t testi ve aşamalı çoklu doğrusal
regresyon analizi tekniklerinden yararlanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda
kadercilik eğilimi ve kadercilik eğiliminin alt boyutları ile özyeterlik inancı
ve olgun (matür) savunma biçimleri arasında negatif ve anlamlı bir ilişki
olduğu gözlenmiştir. Kadercilik eğilimi ile olgun olmayan (immatür) savunma
biçimleri ve nevrotik savunma biçimleri arasında ise pozitif ve anlamlı bir
ilişki olduğu saptanmıştır. Yapılan aşamalı çoklu doğrusal regresyon analizinin
sonucunda kadercilik eğiliminin kişisel kontrol eksikliği ve şans alt
boyutlarının özyeterlik inancının anlamlı yordayıcıları olduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Kadercilik eğiliminin kişisel kontrol eksikliği altboyutunun
olgun savunmaların, şans ve batıl inanç alt boyutlarının olgun olmayan savunma
biçimlerinin, önceden belirlenmişlik ve kişisel kontrol eksikliğinin ise nevrotik
savunma biçimlerinin anlamlı yordayıcıları olduğu gözlenmiştir. Yapılan
analizlerde kadınların erkeklere oranla daha fazla kaderci eğilime sahip
oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak kadercilik eğiliminin genel
özyeterlik inancı ve savunma mekanizmalarıyla ilişkili olması ve bu
değişkenleri yordaması, ayrıca kadercilik eğiliminin cinsiyete göre
farklılaşması bireysel ve toplumsal faktörlerin karşılıklı olarak birbirini
etkilediğini göstermesi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Kadercilik eğilimi, özyeterlik inancı, savuma mekanizmaları

Kaynakça

• Aktan, Ö. (2009). Depresyon tanısı konulmuş hastalar ile depresif şikayetleri olmayan kişilerin kullandıkları savunma mekanizmaları açısından karşılaştırılması.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 358105)
• Andrews, G., Singh, M., & Bond, M. (1993). The defense style questionnaire. The journal of nervous and mental disease, 181(4), 246-256 doi: 10.1097/00005053-199304000-00006
• Aypay, A. (2010). Genel öz yeterlik ölçeği’nin göyö Türkçe’ye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 113 -132
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological review, 84(2), 191- 215. doi: 10.1016/0146-6402(78)90002-4
• Bilican - Gökkaya, V. (2015). Çaresizliği öğrenen kadın: Öğrenilmiş çaresizlik. Electronic Turkish Studies, 10(14), 53- 70.http://turkishstudies.net/ adresinden elde edildi.
• Brittle, C.,ve Cosgrove, M. (2006). Unconscious motivators and situational safety belt use: literature review and results from an expert panel meeting (No. HS-810 650). https://www.nhtsa.gov/staticfiles/nti/pdf/810650.pdf adresinden elde edildi.
• Cramer P. (1987) The development of defense mechanisms. Journal of Personality, 55(4), 597-614.DOI: 10.1111/j.1467-6494.1987.tb00454.x
• Çağıl, D. (2011). Erkek alkol bağımlılarında savunma mekanizmalarının aleksitimi ve kişilik boyutları ile ilişkisi. (Tıpta uzmanlık Tezi).YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 282324)
• Çarkoğlu, A. ve Kalaycıoğlu, E. (2009). Türkiye’de dindarlık: uluslararası bir karşılaştırma. İstanbul: Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi. http://research. sabanciuniv.edu/13119/1/Rapor_ Kamu-dindarl%C4%B1k.pdf. adresinden elde edildi.
• Dağ, İ. (1999). The relationships among paranormal beliefs, locus of control and psychopathology in a Turkish college sample. Personality and Individual Differences, 26(4), 723-737.DOI: 10.1016/S0191-8869(98)00184-6
• Dağ, İ. (2002). Kontrol Odağı Ölçegi (KOÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 77-90.
• Erdem, M., Işıntaş M., Özgen, F., ve Özşahin, A. (2008). Savunma biçimlerinin uyum bozukluğundaki rolü. Anadolu Tıbbi Araştırmalar Dergisi, 2(4),155- 159
• Freud A. (2004). Ben ve savunma mekanizmaları. (Çev. Yeşim Erim), İstanbul: Metis Yayınları.
• Freud, S. (1962). The Neuro-Psychoses of Defence. İçinde (J.A. Strachey. Ed.)The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume III (1893-1899): Early Psycho-Analytic Publications (ss. 41-61).
• Gecas, V. (1989). The social psychology of self-efficacy. Annual Review of Sociology, 291-316. DOI: 10.1146/annurev.so.15.080189.001451
• Karasar,N.(1984). Bilimsel araştırma metodu. Ankara: Hacetepe Taş Kitapçılık.
• Kasapoğlu, A. (2008). Kur’an açısından fatalizm-inkârcıların bir tutumu olarak kadercilik- Hikmet Yurdu 1 (1), 87-107.
• Kaya, A., ve Bozkur, B. (2015). Kadercilik eğilimi ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 935-946. DOI: 10.17860/efd.55137
• Kuşat, A. (2000). Psikolojik bir olgu olarak kendini aldatma ve dini inançla ilişkisi. Dini Araştırmalar, 3(8), 97- 116. Macit, M. (2014). Boyun eğme-başa çıkma sarkacında kadercilik: Sosyal psikolojik bir yaklaşım. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Masalcı – Burçak, A. D. (2012). İç denetim programının ergenlerin denetim odağı, öğrenilmiş güçlülük ve savunma mekanizmalarını kullanma biçimi üzerindeki etkisi, (Yayımlanmamış doktora tezi), YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 313086).
• Omu, O., ve Reynolds, F. (2014). Religious faith and self-efficacy among stroke patients in Kuwait: health professionals’ views. Disability and rehabilitation, 36(18), 1529-1535.
• Özden, S., Vedi, F., Yargıç, İ., ve Kaya, N. (1997). Büyücü-üfürükçü-cinci ve astrolog gibi hekim olmayan kişiler ile ruh hastalıklarının ilişkilerinin çeşitli yönlerden araştırılması. Düşünen adam, 10, 17-22.
• Öztürk, M. O. (2002). Ruh sağlığı ve bozuklukları. Ankara: Nobel Tıp Kitapları.
• Rougier, C. (2011). Cultural values religiosity and spirituality as predictors of professional psychological help- seeking behavior of black adults in the united states. Unpublished doctoral disseratation. New York: Columbia University, School of Arts and Sciences.http://hdl.handle.net/10022/AC:P:11412 adresinden elde edildi.
• Schwarzer, R. ve Jerusalem, M. (1995). Generalized self-efficacy scale. J. Weinman, S. Wright, & M. Johnston (Eds.) içinde , Measures in health psychology: A user’s portfolio. Causal and control beliefs (ss. 35-37). Windsor, UK: NFER-Nelson.
• Snarey, J. R., & Vaillant, G. E. (1985). How lower-and working-class youth become middle-class adults: The association between ego defense mechanisms and upward social mobility. Child Development, 899-910.
• Sobol-Kwapinska, M. (2013). Hedonism, fatalism and ‘carpe diem’: Profiles of attitudes towards the present time. Time & Society, 22 (3), 271–290. DOI: 10.1177/0961463X13487043
• Vaillant, G. E. (1977). Adaptation to life. Harvard University Press.
• Yaşar, M. R. (2007). Depresyonun kadınlaşması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 251-281.
• Yılmaz, N., Gençöz, T., ve Ak, M. (2007). Savunma Biçimleri Testinin Psikometrik Özellikleri: Güvenilirlik ve Geçerlik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(3), 244-253.