Evlilik Rol Beklentileri Ölçeğinin Geliştirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 19 Sayı: 1, 300 - 319, 31.07.2018

Burak Köksal , Tahsin İlhan

https://doi.org/10.12984/egeefd.378847

Cited By: 6

Öz

Bu çalışmada bireylerin
evlilik rol beklentilerini değerlendirebileceği bir ölçek geliştirilmiş ve daha
sonra da bu ölçeğin geçerlik ve güvenirliğinin araştırılması amaçlanmıştır.
Araştırma iki ayrı katılımcı grubunda toplam 766 kişi ile yürütülmüştür. Araştırma
verileri 2014-2015 eğitim - öğretim yılında toplanmıştır. Ölçek geliştirme
sürecinde hem evli ve bekar bireylerden alınan rol beklentileri hem de
alanyazın ve daha önce geliştirilmiş ölçme araçları dikkate alınarak madde
havuzu oluşturulmuştur. Varimaks döndürme yöntemiyle gerçekleştirilen temel
bileşenler analizi sonucunda 40 maddeden oluşan ölçeğin toplam varyansın %
36.25’sini açıklayan iki faktörlü bir yapı gösterdiği belirlenmiştir. Bu
faktörler geleneksel ve eşitlikçi ve olarak isimlendirilmiştir. Bu
iki bileşenli yapı doğrulayıcı faktör analizi ile doğrulanmış ve uyum
indekslerinin iyi uyuma işaret ettiği tespit edilmiştir. İlişkisel-bireyci-toplulukçu
benlik ölçeği ve Bem cinsiyet rolü envanteri ile yapılan ölçüt bağıntılı
geçerlik çalışmaları sonucunda elde edilen korelasyon değerleri ölçeğin geçerliğini
destekler niteliktedir. İç tutarlık ve test tekrarı güvenirlik analizleri
neticesinde evlilik rol beklentilerinin güvenirliğinin yeterli olduğu
değerlendirilmiştir. Sonuç olarak evlilik rol beklentileri ölçeğinin
geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Evlilik, evlilik rol beklentileri, ölçek geliştirme

Kaynakça

• Amatea, E. S., Cross, E. G., Clark, J. E. ve Bobby, C. L. (1986). Assessing the work and family role expectations of career-oriented men and women: The life role salience scales. Journal of Marriage and the Family, 48(4), 831-838.
• Atangana, E. (2015). The relationship between differentiation of self, marital expectations, and marital satisfaction for the middle and later stage married adults. Doctoral dissertation, Capella University, Minneapolis.
• Baykal, S. (1991). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet rolleri ile ilgili kalıp yargılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(2), 66-75.
• Botkin, D. R., Weeks, M. N. ve Morris, J. E. (2000). Changing marriage role expectations: 1961–1996. Sex Roles, 42(9-10), 933-942.
• Burr, W. R. (1971). An expansion and test of a role theory of marital satisfaction. Journal of Marriage and the Family, 33(2), 368-372.
• Canel, A. N.(2007). Ailede problem çözme, evlilik doyumu ve örnek bir grup çalışmasının sınanması. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Carpenter, S. ve Karakitapoğlu- Aygün, Z. (2005). Importance and descriptiveness of self-aspects: A cross-cultural comparison. Cross-cultural research, 39(3), 293-321.
• Crissey, S. R. (2005). Race/ethnic differences in the marital expectations of adolescents: The role of romantic relationships. Journal of Marriage and Family, 67(3), 697-709.
• Çelebi, N., Tokuroğlu, B. ve Baran, A. (1993). Bağımsız işyeri sahibi kadınların aile ve iş ilişkileri. TC Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatisik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Çopur, Z. (1995). Gençlerin kuracakları aileler ilişkin rol beklentilerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demircioğlu, N. S. (2000). Boşanmanın, çalışan kadının statüsü ve cinsiyet rolü üzerine etkisi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• DeVellis, R. F. (2012). Scale development: Theory and applications. 3. basım. United States: Sage Publications.
• Dökmen, Z. (1991). Bem cinsiyet rolü envanterinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 35(1), 81-89.
• Dökmen, Z. Y. (1999). Bem cinsiyet rolü envanteri kadınsılık ve erkeksilik ölçekleri Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Kriz Dergisi, 7(1), 27-40.
• Dunn, M. S. (1960). Marriage role expectations of adolescents. Marriage and Family Living, 22(2), 99-111.
• Dyer, W. G. (1962). Analyzing marital adjustment using role theory. Marriage and Family Living, 24(4), 371-375.
• Eken, H. (2006). Toplumsal cinsiyet olgusu temelinde mesleğe ilişkin rol ile aile içi rol etkileşimi: Türk silahlı kuvvetlerindeki kadın subaylar. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 247-281.
• Empey, L. T. (1958). Role expectations of young women regarding marriage and a career. Marriage and Family Living, 20(2), 152-155.
• Ercan, H. (2008), Genç yetişkinlerin aşk biçemleri ve benlik tipleri. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Fabrigar, L. R., Wegener, D. T., MacCallum, R. C., ve Strahan, E. J. (1999). Evaluating the use of exploratory factor analysis in psychological research. Psychological methods, 4(3), 272.
• Field, A. P. (2009). Discovering statistics using SPSS: and sex and drugs and rock 'n' roll (third edition). London: Sage publications.
• Geiken, K. F. (1964). Expectations concerning husband-wife responsibilities in the home. Journal of Marriage and Family, 26(3), 349-352.
• Haas, L. (1980). Role-sharing couples: A study of egalitarian marriages. Family Relations, 289-296.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. ve Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis: A global perspective.
• Hofstede, G. (2001). Culture's consequences: Comparing values, behaviors, institutions and organizations across nations. Sage publications.
• Hurvitz, N. (1965). The marital roles inventory as a counseling instrument. Journal of Marriage and the Family, 27(4), 492-501.
• İmamoğlu, E. O. (1991). Aile içinde kadın-erkek rolleri. Türk Aile Ansiklopedisi.(832-835). Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Vakfı.
• İmamoğlu, E. O. (1993). Değişen dünyada değişen aile-içi roller. Kadın Araştırmaları Dergisi, (1), 58-68.
• İmamoğlu, E. O. ve Karakitapoğlu-Aygün, Z. (2004). Self-construals and values in different cultural and socioeconomic contexts. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 130(4), 277-306.
• Jones, G. D. ve Nelson, E. S. (1996). Expectations of marriage among college students from intact and non-intact homes. Journal of Divorce and Remarriage, 26, 171-189.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1991). Aile ve kültürel psikoloji, Aile Yazıları III. Birey, Kişilik ve Toplum, Bilim Serisi, 5(3), 258-264.
• Kağıtçıbaşı, Ç. ve Kansu, A. (1991). Cinsiyet rollerinin sosyalleşmesi ve aile dinamiği: Kuşaklararası bir karşılaştırma, Aile Yazıları III. Birey, Kişilik ve Toplum, Bilim Serisi, 5(3), 91-105.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1996). Özerk-ilişkisel benlik: Yeni bir sentez. Türk Psikoloji Dergisi, 11(37), 36-43.
• Karakitapoğlu- Aygün, Z. (2004). Self, identity, and emotional well- being among Turkish university students. The Journal of Psychology, 138(5), 457-478.
• Karakitapoğlu- Aygün, Z. ve İmamoĝlu, E. O. (2002). Value domains of Turkish adults and university students. The Journal of Social Psychology, 142(3), 333-351.
• Kashima, E. S. Ve Hardie, E. A. (2000). The development and validation of the relational, ındividual, and collective self‐aspectsscale. Asian Journal of Social Psychology, 3(1), 19-48.
• Kılıç, M. (2012). Evli çiftlerde görülen ruhsal belirtiler ile aile işlevsellik düzeyi arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Laws, J. L. (1971). A feminist review of marital adjustment literature: The rape of the Locke. Journal of Marriage and Family, 33(3), 483-516.
• Longanecker, J. K. (1974). Marital Happiness and Role Expectations in Dual-career Families. Yüksek lisans tezi, Texas Tech Üniversitesi.
• Mangus, A. R. (1957a). Role theory and marriage counseling. Social Forces, 35(3), 200-209.
• Markwart, L. L. (1999). Differences in the marriage role expectations of post-secondary students from divorced and intact family backgrounds in accordance with family-of-origin social class. Yüksek lisans tezi, Regina Üniversitesi.
• Marlar, J. A. ve Jacobs, K. (1993). Differences in the marriage role expectations of college students from intact and divorced families. Journal of divorce & remarriage, 18(3-4), 93-103.
• McNulty, J. K. ve Karney, B. R. (2004). Positive expectations in the early years of marriage: Should couples expect the best or brace for the worst?. Journal of personality and social psychology, 86(5), 729.
• Morgan, C. S., ve Walker, A. J. (1983). Predicting sex role attitudes. Social Psychology Quarterly, 46(2), 148-151.
• Moser, A. J. (1961). Marriage role expectations of high school students. Marriage and Family Living, 23(1), 42-43.
• Nunnally, J. C. ve Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory. 3. basım. McGraw Hill: New York.
• Ngazimbi, E. E., Daire, A. P., Soto, D., Carlson, R. G. ve Munyon, M. D. (2013). Marital expectations and marital satisfaction between African immigrant and United States born married couples. Journal of Psychology in Africa, 23(2), 317-321.
• Odell, M. ve Quinn, W. H. (1998). Congruence, desire for change, and adjustment during the first year of marriage. Marriage and Family Review, 27(1-2), 91-112.
• Onur, B. (2008). Gelişim psikolojisi: Yetişkinlik, yaşlılık, ölüm. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Parsons, T. (1942). Age and sex in the social structure of the United States. American Sociological Review, 7(5), 604-616.
• Pfeil, E. (1968). Role expectations when entering into marriage. Journal of Marriage and the Family, 30(1), 161-165.
• Pollock, A. D., Die, A. H. ve Marriott, R. G. (1990). Relationship of communication style to egalitarian marital role expectations. The Journal of Social Psychology, 130(5), 619-624.
• Rios, C. M. (2010). The relationship between premarital advice, expectations and marital satisfaction. Master’s thesis, Utah State University, Logan.
• Sabatelli, R. M. (1984). The marital comparison level index: A measure for assessing outcomes relative to expectations. Journal of Marriage and the Family, 46(3), 651-662.
• Sabatelli, R. M. ve Pearce, J. (1986). Exploring marital expectations. Journal of Social and Personal Relationships, 3(3), 307-321.
• Sabatelli, R. M. (1988). Exploring relationship satisfaction: A social exchange perspective on the interdependence between theory, research, and practice. Family Relations, 50(4), 217-222.
• Soysal, F. S. Ö., Uz Baş, A. ve Aysan, F. (2016). Evlilik Beklentisi Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1).
• Sterrett, J. E. ve Bollman, S. R. (1970). Factors related to adolescent's expectations of marital roles. Family Coordinator, 19(4), 353-356.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. 5. basım. Boston: Pearson Education.
• Tarhan, N. (2011). Evlilik psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Telsiz, M. (1995). Evli kadınların evlilik öncesi evde iş bölümüyle ilgili beklentileri ve mevcut uygulamanın karşılaştırmalı analizi. Kadın Araştırmaları Dergisi, (3), 83-93.
• Tezbaşaran, A. A. (2008). Likert Tipi Ölçek Hazirlama Kilavuzu (Üçüncü sürüm). https://www.academia.edu/1288035/Likert_Tipi_Olcek_Hazirlama_Kilavuzu adresinden alınmıştır.
• Triandis, H. C. (2000). Dialectics between cultural and cross‐cultural psychology. Asian Journal of Social Psychology, 3(3), 185-195.
• Triandis, H. C. (2001). Individualism‐collectivism and personality. Journal of personality, 69(6), 907-924.
• Vincent, C. E. (1966). Implications of changes in male-female role expectations for interpreting MF scores. Journal of Marriage and the Family, 28(2), 196-199.
• Weeks, M. N. ve Botkin, D. R. (1987). A longitudinal study of the marriage role expectations of college women: 1961–1984. Sex Roles, 17(1-2), 49-58.
• Yaraman-Başbuğu, A. (1995). Metropolitan aile ilişkilerinde değişen cinsel roller. Aile Kurultayı,221-228.
• Zeyneloğlu, S. (2008). Ankara’da hemşirelik öğrenimi gören üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.