Ruh Sağlığı Çalışanı Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Çelişik Duygulu Cinsiyetçiliğe İlişkin Tutumları

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 1, 1 - 18, 20.07.2020

Melike Koçyiğit Gülgün Meşe

https://doi.org/10.12984/egeefd.630339

Cited By: 2

Öz

Bu araştırma, lisans düzeyinde öğrenim görmekte olan psikolojik danışman ve psikolog adaylarının toplumsal cinsiyet rolleri ve cinsiyetçiliğe ilişkin tutumlarını ortaya koymayı ve bu tutumların meslekî hizmetlerini nasıl etkileyeceğine ilişkin görüşlerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu karma desen araştırmasında veriler, 465 lisans öğrencisinden, Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği ve Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik ölçeği aracılığıyla toplanmıştır. Nitel veriler yarı yapılandırılmış görüşme ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde t testi ve içerik analizi kullanılmıştır. Sonuçlar, kadın ve erkek öğrencilerin, toplumsal cinsiyet rolleri ve çelişik duygulu cinsiyetçiliğe ilişkin tutumları arasındaki farklılığın anlamlı olduğunu ortaya koymuştur. Psikoloji bölümü öğrencilerinin düşmanca cinsiyetçilik ve korumacı cinsiyetçilik puanlarının daha düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Nitel veriler ise danışan/ruh sağlığı çalışanının cinsiyet tercihi, ruh sağlığı çalışanına ilişkin varsayımlar, danışana ilişkin varsayımlar, ruh sağlığı çalışanının müdahaleleri, ruh sağlığı çalışanının ihtiyaçları şeklinde temalandırılmıştır. Araştırmanın bulgularında, öğrencilerin cinsiyetçi tutumlarının azaltılmasına, eşitlikçi bir anlayış benimsemelerinin desteklenmesine, toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkındalıklarını ve buna uygun becerilerini geliştirmelerine ihtiyaç duydukları görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyetçilik, Toplumsal Cinsiyet, Psikolog, Psikolojik Danışman

Gender Roles and Ambivalent Sexism Attitudes of Mental Health Professional Candidates

Öz

This study aimed to determine the gender roles and sexism attitudes of counselor and psychologist candidates at the undergraduate level and to determine their views on how these gender roles and attitudes will affect their professional services. For this purpose, in this mixed study research, data were collected from 465 undergraduate students by using the Gender Role Attitude Scale and the Ambivalent Sexism Scale. Qualitative data were obtained by a semi-structured interview. In the analysis of quantitative data, t test was used and the qualitative data were analyzed by content analysis. The results showed that there was a significant difference between the mean score of Gender Role Attitude and ambivalent sexism of female and male students. Another finding revealed that the hostile and benevolent sexism scores of the students of the psychology department were lower. The qualitative data were thematized as gender preference of clients and mental health professionals, assumptions regarding mental health professionals, assumptions related to the client, mental health professionals’ interventions, mental health professionals’ needs. The findings of the study show that students need to reduce their sexist attitudes, develop their awareness of gender equality, and develop skills accordingly.

Anahtar Kelimeler

Sexism, Gender, Psychologist, Counselor

Kaynakça

• Acar Erdol, T., Özen, F. ve Toraman, Ç. (2019). Türkiye'deki eğitim fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik görüşleri. Journal of Kirsehir Education Faculty, 20(2), 793-844.
• Akın, A. ve Demirel, S. (2003). Toplumsal cinsiyet kavramı ve sağlığa etkileri. CÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 73-82.
• Aksu, M., Demir, C. E., Daloğlu, A., Yildirim, S., & Kiraz, E. (2010). Who are the future teachers in Turkey? Characteristics of entering student teachers. International Journal of Educational Development, 30(1), 91-101.
• Alptekin, D. (2014). Çelişik duygularda toplumsal cinsiyet ayrımcılığı sorgusu: Üniversite gençliğinin cinsiyet algısına dair bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 203-211.
• American Counseling Association (ACA) (2014). The ACA Code of Ethics. Retrived from https://www.counseling.org/resources/aca-code-of-ethics.pdf
• Ayan, S. (2014). Cinsiyetçilik: Çelişik duygulu cinsiyetçilik. Cumhuriyet Medical Journal, 36(2), 147-156.
• Ayhan, H. (2015). Cinsel tacize ilişkin tutumları yordayan faktörler: Çelişik duygulu cinsiyetçilik, kontrol odağı ve empati. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Başçı, B. ve Giray, S. (2016). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının çok değişkenli istatistiksel tekniklerle analizi. Journal of Life Economics, 3(4), 117-142.
• Berger, J. M., Levant, R., McMillan, K. K., Kelleher, W., & Sellers, A. (2005). Impact of gender role conflict, traditional masculinity ideology, alexithymia, and age on men's attitudes toward psychological help seeking. Psychology of Men & Masculinity, 6(1), 73-78. doi: 10.1037/1524-9220.6.1.73
• Bilge, F. ve Ulukaya, S. (2011, Ekim). Toplumsal cinsiyet eşitliği/eşitsizliği çerçevesinde Türkiye’de psikolojik danışmanların eğitimi. Sözel Bildiri, XI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Bogdan, R., & Biklen, S. K. (1997). Qualitative research for education. Boston, MA: Allyn & Bacon.
• Brown, S. (2017). Is counselling women’s work? Therapy Today, 28(2), 8-11. Retrived from http://0-search.ebscohost.com.library.metu.edu.tr/login.aspx?direct=true&db=a9h&AN=122252688&site=ehost-live
• Büyükşahin Çevik, G. (2014). Kültür merkezli psikolojik danışma: Kuramsal bir inceleme. Ege Eğitim Dergisi,15(2), 577-596. https://doi.org/10.12984/eed.20938
• Chao, R. C. L., & Nath, S. R. (2011). The role of ethnic identity, gender roles, and multicultural training in college counselors’ multicultural counseling competence: A mediation model. Journal of College Counseling,14(1), 50-64. doi:10.1002/j.2161-1882.2011.tb00063.x
• Chapleau, K. M., Oswald, D. L., & Russell, B. L. (2007). How ambivalent sexism toward women and men support rape myth acceptance. Sex Roles, 57(1-2), 131-136.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Cole, B. P., Petronzi, G. J., Singley, D. B., & Baglieri, M. (2019). Predictors of men's psychotherapy preferences. Counselling and Psychotherapy Research, 19(1), 45-56. doi: doi.org/10.1002/capr.12201
• Corey, G. (2008). Psikolojik danışma kuram ve uygulamaları. (Çev. Ergene, T.) Ankara: Mentis Yayıncılık. (Özgün Çalışma, 2005).
• Cormier, S., & Hackney, H. (2014). Psikolojik danışma: Stratejiler ve müdahaleler (2. Baskı). Doğan, S. ve Yaka, B. (Çeviri Ed.)Ankara: Pegem Akademi. (Özgün Çalışma, 1988).
• Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2011). Designing and conducting mixed research methods. Thousand Oaks: Sage.
• Deniz, İ. (1995). Bir grup depresif hastanın bazı ailesel ve psikososyal özellikleri üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• DeVoe, D. (1990). Feminist and nonsexist counseling: Implications for the male counselor. Journal of Counseling & Development, 69(1), 33-36. doi:10.1002/j.1556-6676.1990.tb01451.x
• Dinçer, F. (2016). Rehber öğretmenlerin kişilerarası ilişkilerinin yükleme karmaşıklığı ve cinsiyetçilik bağlamında incelenmesi: İstanbul ili örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Dolunay-Cug, F., Toplu-Demirtaş, E., & Murray, C. E. (2017). Turkish mental health professionals' experiences and perspectives toward family and sexual violence. Journal of Family Violence, 32(7), 731-740.
• Englar-Carlson, M. (2006). Masculine norms and the therapy process. İçinde Englar-Carlson, M. E., & Stevens, M. A. (Eds.), In the room with men: A casebook of therapeutic change, (pp. 13-47). Washington DC: American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/11411-002
• Ercan, N. (2009). The predictors of attitudes toward physical wife abuse: Ambivalent sexism, system justification and religious orientation. (Unpublished master’s thesis). Middle East Technical University, Ankara.
• Eret-Orhan, E. ve Ok, A. (2014). Öğretmenlik programlarını kimler tercih ediyor? Adayların giriş özellikleri ve öğretmenliğe yönelik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 75-92.
• Erkan, S., Özbay, Y., Çankaya, Z. C. ve Terzi, Ş. (2012). Üniversite öğrencilerinin yaşadıkları problemler ve psikolojik yardım arama gönüllükleri. Eğitim ve Bilim, 37(164), 94-107.
• Esen, E., Siyez, D., Soylu, Y. ve Demirgürz, G. (2017). Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet algısının toplumsal cinsiyet rolü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1). 46-63.
• Evans, M. P. (2013). Men in counseling: A content analysis of the Journal of counseling & Development and Counselor Education and Supervision 1981–2011. Journal of Counseling & Development, 91(4), 467-474.
• Fuller, F. F. (1964). Preferences for male and female counselors. Personnel & Guidance Journal, 42(5), 463-467.
• Glick, P., & Fiske, S. T. (1996). The Ambivalent Sexism Inventory: Differentiating hostile and benevolent sexism. Journal of Personality and Social Psychology, 70(3), 491-512. doi:10.1111/1471-6402.t01-1-00068.
• Glick, P., Sakalli-Uğurlu, N., Ferreira, M. C., & Souza, M. A. D. (2002). Ambivalent sexism and attitudes toward wife abuse in Turkey and Brazil. Psychology of Women Quarterly, 26(4), 292-297.
• Good, G. E., Dell, D. M., & Mintz, L. B. (1989). Male role and gender role conflict: Relations to help seeking in men. Journal of Counseling Psychology, 36(3), 295-300. doi:10.1037/0022-0167.36.3.295
• Güney, N., Kargı, E. ve Çorbacı-Oruç, A. (2004). Üniversite öğrencilerinin eşcinsellik konusundaki görüşlerinin incelenmesi. Turkish Journal of HIV/AIDS, 7, 131-137.
• Hackney, H. & Cormier, L. S. (2008). Psikolojik danışma ilke ve teknikleri: Psikolojik yardım süreci el kitabı. (Çev. Ergene, T., & Aydemir-Sevim, S.). Mentis Yayıncılık. (Özgün Çalışma, 2005).
• Haskan Avcı, Ö., Tuna, B., Büyükçolpan, H., Güngör, A. ve Yörükoğlu, M. (2019). Üniversite öğrencilerinin psikolojik danışman tercihlerinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(52), 209-239.
• Heppner, P. P., Wampold, B. E., & Kivlighan, D. M. (2008). Quantitative descriptive designs. Research Designs in Counseling, 3, 224-255.
• Kalkan, M. ve Odacı, H. (2005). Cinsiyet ve cinsiyet rolünün psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarla ilişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(23), 57-64.
• Koçyiğit Özyiğit, M., Alkan, E. ve Yılmaz, M. (2017). Toplumsal cinsiyet rolleri duyarlılığı grup rehberliği programının psikolojik danışman adaylarının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarına etkisi. Journal of International Social Research, 10(49), 315-326.
• Lambert, M. J., Bergin, A. E., & Garfield, S. L. (2004). Introduction and historical overview. In M.J. Lambert (Eds.). Handbook of psychotherapy and behavior change (5th ed.) (pp. 3-15). New York: Wiley.
• Landes, S. J., Burton, J. R., King, K. M., & Sullivan, B. F. (2013). Women’s preference of therapist based on sex of therapist and presenting problem: An analog study. Counselling Psychology Quarterly, 26(3-4), 330-342. doi: 10.1080/09515070.2013.819795
• LeCompte, M. D., & Goetz, J. P. (1982). Problems of reliability and validity in ethnographic research. Review of educational research, 52(1), 31-60. doi:10.3102/00346543052001031
• Levant, R. F., Wimer, D. J., Williams, C. M., Smalley, K., & Noronha, D. (2009). The relationships between masculinity variables, health risk behaviors and attitudes toward seeking psychological help. International Journal of Men’s Health, 8, 3-21. doi: 10.3149/jmh.0801.3
• Maxwell, J. A. (1996). Qualitative research design. (1th ed.). Thousand Oaks CA: Sage.
• McCarthy, J., & Holliday, E. L. (2004). Help-seeking and counseling within a traditional male gender role: An examination from a multicultural perspective. Journal of Counseling & Development, 82, 25-32. doi:10.1002/j.1556-6678.2004.tb00282.x
• Michel, R. E., Hall, S. B., Hays, D. G., & Runyan, H. I. (2013). A mixed methods study of male recruitment in the counseling profession. Journal of Counseling & Development, 91(4), 475-482. doi: 10.1002/j.1556-6676.2013.00120.x
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks: Sage.
• Nam, S. K., Chu, H. J., Lee, M. K., Lee, J. H., Kim, N., & Lee, S. M. (2010). A meta-analysis of gender differences in attitudes toward seeking professional psychological help. Journal of American College Health, 59(2), 110-116. doi:10.1080/07448481.2010.483714
• O'Neil, J. M. (2013). Gender role conflict research 30 years later: An evidence‐based diagnostic schema to assess boys and men in counseling. Journal of Counseling & Development, 91(4), 490-498. doi: 10.1002/j.1556-6676.2013.00122.x
• Oswald, D. L., Franzoi, S. L., & Frost, K. A. (2012). Experiencing sexism and young women's body esteem. Journal of social and clinical psychology, 31(10), 1112-1137.
• Pederson, E. L., & Vogel, D. L. (2007). Male gender role conflict and willingness to seek counseling: Testing a mediation model on college-aged men. Journal of Counseling Psychology, 54(4), 373-384. doi:10.1037/0022-0167.54.4.373
• Pesen, A., Kara, İ., Kale, M. ve Abbak, B. S. (2016). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet algısı ile çatışma ve şiddete ilişkin farkındalık düzeylerinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(11), 325-340.
• Quinn, P., & Chan, S. (2009). Secondary school students’ preferences for location, format of counselling and gender of counselor: A replication study based in Northern Ireland. Counselling and Psychotherapy Research, 9(3), 204-209. doi: 10.1080/14733140903031119
• Saban, A. (2003). Sınıf öğretmeni adaylarının demografik özellikleri ve mesleki eğilimleri. Eurasian Journal of Educational Research, 10, 91-101.
• Sakallı-Uğurlu, N. (2002). Çelişik duygulu cinsiyetçilik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 47-58.
• Sakallı‐Uğurlu, N., & Glick, P. (2003). Ambivalent sexism and attitudes toward women who engage in premarital sex in Turkey. Journal of Sex Research, 40(3), 296-302. doi:10.1080/00224490309552194
• Sakallı-Uğurlu, N., Salman, S., & Turgut, S. (2010). Predictors of Turkish women’s and men’s attitudes toward sexual harassment: Ambivalent sexism, and ambivalence toward men. Sex Roles, 63(11-12), 871-881.
• Salman, S. (2007). The predictors of attitudes toward sexual harassment: Locus of control, ambivalent sexism, and gender differences. (Unpublished master’s thesis). Middle East Technical University, Ankara.
• Scher, M., & Good, G. E. (1990). Gender and counseling in the twenty‐first century: What does the future hold? Journal of Counseling & Development, 68(4), 388-391. doi:10.1002/j.1556-6676.1990.tb02516.x
• Seçgin, F. ve Tural, A. (2011). Sınıf öğretmenliği bölümü öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Education Sciences, 6(4), 2446-2458.
• Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for information, 22(2), 63-75. doi: 10.3233/EFI-2004-22201
• Sis Çelik, A., Pasinlioğlu, T., Tan, G. ve Koyuncu, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet eşitliği tutumlarının belirlenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21(3), 181-186.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Boston, MA: Pearson.
• Tarhan, S., Çetin Gündüz, H. ve Ekşioğlu, S. (2017). Ambivalent sexism, gender and attitudes towards violence against women in marriage Journal of Human Sciences, 14(2), 1894-1908.
• Taşdemir, N. ve Sakallı-Uğurlu, N. (2010). The relationships between ambivalent sexism and religiosity among Turkish university students. Sex Roles, 62(7-8), 420-426. doi: 10.1007/s11199-009-9693-6
• Topkaya, N. ve Meydan, B. (2013). Üniversite öğrencilerinin problem yaşadıkları alanlar, yardım kaynakları ve psikolojik yardım alma niyetleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 25-37.
• Türk Psikologlar Derneği (TPD). (2004). Türk psikologlar derneği etik yönetmeliği. http://www.psikolog.org.tr/turkey-code-tr.pdf adresinden elde edildi.
• Umucu, E. ve Voltan Acar, N. (2011). Grupla psikolojik danışma sürecinde direnç öğesi olan kültürel etmenlere psikolojik danışmanın müdahalesi. Ege Eğitim Dergisi, 12(1), 99-113.
• Ünal, F., Tarhan, S. ve Çürükvelioğlu Köksal E. (2017). Toplumsal cinsiyet algısını yordamada cinsiyet, sınıf, bölüm ve toplumsal cinsiyet oluşumunun rolü. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 227-236.
• Vefikuluçay, D., Zeyneloğlu, S., Eroğlu, K. ve Taşkın, L. (2007). Kafkas Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 26-38
• Waller, G., & Katzman, M. A. (1998). Female or male therapists for women with eating disorders? A pilot study of experts' opinions. International Journal of Eating Disorders, 23(2), 117-123. doi:10.1002/(SICI)1098-108X(199803)23:2<117::AID-EAT1>3.0.CO;2-N
• Wester, S. R., & Vogel, D. L. (2002). Working with the masculine mystique: Male gender role conflict, counseling self-efficacy, and the training of male psychologists. Professional Psychology: Research and Practice, 33(4), 370-376.
• Wintersteen, M. B., Mensinger, J. L., & Diamond, G. S. (2005). Do gender and racial differences between patient and therapist affect therapeutic alliance and treatment retention in adolescents? Professional Psychology: Research and Practice, 36(4), 400-408. doi:10.1037/0735-7028.36.4.400
• Yalçın, Z. S. (2006). Effects of ambivalent sexism, locus of control, empathy, and belief in a just world on attitudes toward rape victims. (Unpublished master's thesis). Middle East Technical University, Ankara.
• Yanico, B. J., & Hardin, S. I. (1985). Relation of type of problem and expectations of counselor knowledge and understanding to students' gender preferences for counselors. Journal of Counseling Psychology, 32(2), 197-205
• Yazıcı, F. ve Budak, F. (2017). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kimlik farklılıklarına karşı tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 9(3), 879-896
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yücel, B. (2009). Estetik bir kaygıdan hastalığa uzanan yol: Yeme bozuklukları. İlk Söz, 22(4), 39-45.
• Zane, N., & Ku, H. (2014). Effects of ethnic match, gender match, acculturation, cultural identity, and face concern on self-disclosure in counseling for Asian Americans. Asian American Journal of Psychology, 5(1), 66-74. doi:10.1037/a0036078
• Zeyneloğlu, S. ve Terzioğlu, F. (2011). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği'nin geliştirilmesi ve psikometrik özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 409-420.