EVIDENCE BASED PRACTICES IN DEVELOPING AND SUSTAINING SAFE, EFFECTIVE STAFFING AND WORKLOAD PLANNING FOR NURSES

Yıl 2018, Cilt: 34 Sayı: 1, 118 - 132, 26.04.2018

Fatma Susam Özsayın Meryem Yavuz Van Gıersbergen

Öz

Nurses
are the biggest part of human resources in health system. Human resource
planning in nursing  is important in
order to maintain patient care in a quality, safe and uninterrupted manner. Healthy
working environments are also  important
factors affecting the sustainability of employment. Healthy work environments that
maximize the health and well-being of nurses are the prior conditions to have
best outcomes for nurses, patients, health care facilities and the health
system.

This
article aims to emphasize evidence-based practices that can be used for developing and
sustaining safe, effective staffing and workload planning.

Anahtar Kelimeler

Nurse workload, Workload practices, Nurse staffing

HEMŞİRELER İÇİN GÜVENLİ-ETKİN İSTİHDAMIN GELİŞTİRİLMESİ, SÜRDÜRÜLMESİ VE İŞ YÜKÜ PLANLAMALARINDA KANIT TEMELLİ UYGULAMALAR

Öz

Başlık:HEMŞİRELER
İÇİN GÜVENLİ-ETKİN İSTİHDAMIN GELİŞTİRİLMESİ, SÜRDÜRÜLMESİ VE İŞ YÜKÜ PLANLAMALARINDA
KANIT TEMELLİ UYGULAMALAR

Özet:Sağlık insan gücünün en büyük bölümünü hemşireler oluşturmaktadır.
Hasta bakımının kaliteli, güvenli ve kesintisiz bir biçimde sürdürülebilmesi
için hemşire insan gücü planlaması önemlidir. Sağlıklı çalışma
ortamları da, istihdamın sürdürülebilirliğini etkileyen önemli bir unsurdur. Hemşirelerin sağlıklarını ve refah düzeylerini en
üst düzeye çıkaran sağlıklı çalışma ortamları; hemşireler, hastalar, sağlık
kuruluşları ve sağlık sistemi için en iyi çıktıları elde etmede ön koşuldur.

Bu
makalede; güvenli ve etkin istihdamın geliştirilmesi, sürdürülmesi ve iş yükü
uygulamaları için kullanılabilecek kanıt temelli uygulamaları vurgulamak
amaçlanmıştır.

Anahtar kelimeler:   Hemşire iş yükü, İş yükü uygulamaları, Hemşire
istihdamı, Kanıt temelli uygulamalar

Destekleyen kurumlar: -

Kaynakça:Aiken, L, Clarke, S,
Sloane D & et al. Hospital Nurse Staffing and Patient Mortality, Nurse
Burnout, and Job Dissatisfaction 2002a; JAMA; 288: 1987-1993.

Aiken L, Clarke S,
Sloane D, Hospital Staffing, Organization, and Quality of Care: Cross-National
Findings, Int J Qual Health Care 2002b; 14 (1): 5-14.

Al-Hamdan Z,  Manojlovich M, Tanima B. Jordanian Nursing
Work Environments, Intent To Stay, and Job Satisfaction, Journal of Nursing
Scholarship 2017;49:1,103–110.

Altuntaş S,  Baykal Ü. Factors Influencing Turkish Hospital
Nurses’ Attitudes Towards Their Profession: A Descriptive Survey, Contemporary
Nurse 2010; 35:1, 114-127

Aycan İO, Celen MK,
Yılmaz A & et al. Bacterial Colonization Due To Increased Nurse Workload in
An Intensive Care Unit, Rev Bras Anestesiol. 2015; 65(3):180-185

Bal MD. Yataklı Tedavi
Kurumlarında Hemşire İnsangücü Planlama Yaklaşımları, Sağlık ve Hemşirelik
Yönetimi Dergisi 2014; 3(1):148-154

Balçık PY, Nangır
ÖF,  Avrupa ve Türkiye’de Sağlık İnsan
Gücü ve Sağlık Teknolojileri, Ankara Med J 2016;16(1):90-7

Basit G, Duygulu S;
Nurses’ Organizational Trust and Intention to Continue Working At Hospitals in Turkey.
Collegian (2017), http://dx.doi.org/10.1016/j.colegn.2017.05.003

Baumann A. International
Council of Nurses (ICN) Positive Practice Environments: Quality Workplaces =
Quality Patient Care, İnformation An Action Tool Kit (Electronic Version).
Retrieved from URL: http://www.icn.ch/indkit2007.pdf Accessed: 03.03.2017

Buerhaus P.I., Desroches
C, Applebaum S  & et.al. Are Nurse
Ready For Helath Care Reform? A Decade of Survey Research. Nursing Economics
2012;  30(6), 318-330.

Berry L, Curry P. Nursing Workload and Patient Care.
Ottawa, ON: The Canadian Federation of Nurses Unions 2012; Retrieved from https://nursesunions.ca/sites/default/files/cfnu_workload_paper_pdf.pdf

Bradley C, Pennbridge
J; Nursing Workforce: Shortages and diversity, A report to the California
Endowment. California, USA: A Joint Project of the National Health Foundation
and the Hospital Association of Sothhern California 2003; http://www.nhfca.org/reports/california_endowment_diversity_report.pdf
(Erişim: 04.05.2017)

Coffman JM, Seago JA,
Spetz J. Minimum Nurse-To-Patient Ratios in Acute Care Hospitals in California. Health
Affairs 2002; 21(5):53-64. 14.

Cowden T, Cummings G,
Mcgrat JP. Leadership Practices and Staff Nurses’  Intent To Stay: A Systematic Review, Journal
of Nursing Management, 2011, 19, 461–477

Cuadros KC, Padilha KG,
Toffoletto MC & et.al. Patient Safety Incidents and Nursing Workload. Rev.
Latino-Am. Enfermagem. 2017; 25:e2841

Çırpı F, Doğan Merih Y,
Yaşar Kocabay M. Hasta Güvenliğine Yönelik Hemsirelik Uygulamalarının ve
Hemşirelerin Bu Konudaki Görüşlerinin Belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi
Hemşirelik Bilim Ve Sanatı Dergisi, 2009; 2 (3), 26-34.

Dede M, Çınar S.
Dahiliye Yoğun Bakım Hemşirelerinin Karşılaştıkları Güçlükler ve İş
Doyumlarının Belirlenmesi, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı
Dergisi, Cilt:1,Sayı:1. 2008

Dikmen Y, Kara Yılmaz
D, Başaran H, & et. al. Hemşirelerde İşgücü Verimliliğini Etkileyen
Faktörlerin Belirlenmesi, J Contemp Med 2016; 6(4): 334-342                                                                           

Dikmentaş E, İnan, N.
Sağlık İnsan Gücü Planlaması 2005;  http:
//www .sabem. saglik. gov.tr / Akademik_Metinler Erişim Tarihi: 05.03.2017.

Duygulu S, Abaan S.
Örgütsel Bağlılık: Çalışanların Kurumda Kalma ya da Kurumdan Ayrılma Kararının
Bir Belirleyicisi, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007;  61–73

Duygulu S, Korkmaz F. Hemşirelerin Örgüte
Bağlılığı, İş Doyumları Ve İşten Ayrılma Nedenleri,   C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008,
12(2)   

Eroğlu EK. Bir Eğitim
ve Araştırma Hastanesinde İş Yükünün Hasta Güvenliği Üzerindeki Etkisinin
Belirlenmesi. Ankara. Atılım Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi 2011; 5-20

Estabrooks C, Midodzi W, Cummings G & et. al. The
impact of hospital nursing characteristics on 30-day mortality. Nursing Research 2005; 54(2), 74–84.

Gerdtz MF, Nelson S. A
Model Of Minimum Nurse-To-Patient Ratios in Victoria, Australia. Journal
of Nursing Management 2007; 15(1):64-71

Gök AU, Kocaman G. Reasons
for Leaving Nursing. A Study Among Turkish Nurses, Contemporary Nurse 2011;  39:1, 65-74,

Güneş ÜY, Gürlek Ö,
Sönmez M. A Survey of The Patients Safety Culture of Hospital Nurses in Turkey,
Collegian 2016; 23, 225-232

Günüşen NP, Üstün B. Turkish
Nurses’ Perspectives on A Programme To Reduce Burnout. International Nursing
Review 2009; 56, 237–242

Günüşen N, Üstün B.
Türkiye’de İkinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Hemşire ve Hekimlerde
Tükenmişlik: Literatür İncelemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik
Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2010; 3 (1), 40-51

ICN 2006, International
Nurses Day Information and Action Tool Kit. Retrived from: www.icn.ch/indkit2006.pdf,  Accessed: 23.07.2017.

ICN 2014, http://www.icn.ch/images/stories/documents/publications/ind/IND_Kit_2014.pdf,
Erişim: 23.07.2017

Kanai-Pak M, Aiken LH,
Sloane DM & et. al. Poor Work Environments and Nurse Inexperience Are
Associated with Burnout, Job Dissatisfaction and Quality Deficits In Japanese Hospitals.
Journal of Clinical Nursing 2008; 17(24):3324-3329.

Karaca A, Arslan H. Hemşirelik Hizmetlerinde
Hasta Güvenliği Kültürünün Değerlendirilmesine Yönelik Bir Çalışma, Sağlık ve
Hemşirelik Yönetimi Dergisi 2014; 1(1):10

Karadağ M, Akman N,
Demir C. Hemşirelik Hizmetlerinde Yönetsel ve Örgütsel Sorunlar, Anadolu
Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2013; 16:1 

Kebapçı A, Akyolcu N; Acil Birimlerde Çalışan
Hemşirelerde Çalışma Ortamının Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi, Türkiye Acil Tıp
Dergisi 2011; 11(2):59-67

KHGM Verimlilik ve
Kalite Yönetimi Daire Başkanlığı 2014; https://www.tkhk.gov.tr/DB/19/747_DB_19_verimlilik-degerlendirmesi-hakkinda-yonerge
Erişim: 21.07.2017

Kılınç B, Türkiye için
Sağlık İnsangücü Planlaması ve İstihdam Politikaları, TSK Koruyucu Hekimlik
Bülteni 2007; 6(6)

Kocaman G, Seren Ş,
Kurt S & ark. Üç Üniversite Hastanesinde Hemşire Devir Hızı, Hemşirelikte
Eğitim ve Araştırma Dergisi 2010; 7 (1): 34-38

Leigh JP, Markis CA,
Iosif AM & et. al. California’s Nurse-to-Patient Ratio Law and
Occupationali Injury International Archives of Occupational and Environmental
Health May 2015; Volume 88, Issue 4; 477–484

Nurluöz Ö, Akçıl U.
Hemşirelerin İş Güçlüğünü Oluşturan Değişkenlerin İş Doyumu İle Karşılaştırmalı
Analizi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayı. 2012;  2:77-86

Ontario Kayıtlı
Hemşireler Derneği – (Registered Nurses’ Association of Ontario – RNAO).
Nursing Best Practice Guideline, Developing and Sustaining
Safe, Effective Staffing and Workload Practices, January 2017: 1-82

Özcan
İ, Aba G, Ateş M. Hemşirelerin örgütsel bağlılık düzeyinin ve iş doyumunun
beklenen personel devir hızı üzerine etkisi, Internatıonal Conference On
Eurasıan Economıes 2016, SESSION 4C: Sağlık Ekonomisi, https://www.avekon.org/papers/1592.pdf
Erişim: 12.08.2017

Özsayın
FS, Özbayır T. Attitudes of Operating Theater Workers Toward Patient Safety.
Int J Antisep Disinfect Steril. 2016; 1(1): 1

Paşaoğlu D, Tonus HZ. Strategic Importance Of Human Resource Practices On
Job Satisfaction In Private Hospitals,  Procedia
- Social and Behavioral Sciences 2014;   
150:394 – 403 

Rogers A, Hwang W, Scott L & et. al. The working hours of hospital
staff nurses and patient safety. Health Affairs 2004; 23-4 p:202-212

Sağlık Bakanlığı (SB). Yataklı sağlık
tesislerinde yoğun bakım hizmetlerinin uygulama usul ve esasları hakkında
tebliğde değişiklik yapılmasına dair tebliğ 2013; URL:
http://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2013/05/20130529-25.htm.  Erişim: 21.06.2017

 

Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları
Genel Müdürlüğü (SAGEM) 2014; http://ekutuphane.sagem.gov.tr/kitaplar Erişim:
21.07.2017

 

Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel
Müdürlüğü (SHGM),  2023 Yılı sağlık iş
gücü hedefleri ve sağlık eğitimi, http://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/2912,2023saglikegitimibaski-webpdf.pdf,  Erişim: 10.08.2017

 

Sülekli HE, Mortaş A. OECD, Avrupa
Birliği Sağlık İstatistikleri ve Türkiye Hastanelerde Beşeri ve Fiziki
Kaynakların İncelenmesi, İzleme Ölçme ve Değerlendirme Kurum Başkan
Yardımcılığı 2015; https://www.tkhk.gov.tr/Dosyalar/35c966a9f1d343909d4d0858bec69333.pdf Erişim:
29.08.2017

 

Şantaş F,  Özer Ö, Çıraklı Ü. Türk kalkınma planlarında
sağlık insan gücü planlaması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi Dergisi 2012;  Cilt:
2, Sayı: 2, 45-59.

 

Schooley B, Hikmet N, Tarcan M &
et.al. Comparing Burnout Across Emergency Physicians, Nurses, Technicians And
Health İnformation Technicians Working For Same Organization.  Medicine 2016; Volüme 95, Number 10.

 

Tekindal B, Tekindal MA, Pinar G &
et. al.  Nurses’ Burnout and Unmet
Nursing Care Needs of Patients’ Relatives in a Turkish State Hospital,  International Journal of Nursing Practice
2012; 18: 68–76

 

Türkmen E. Hemşire İnsan Gücünün
Planlanması, İçinde: Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi, Ed: Baykal ÜT, Türkmen EE.
İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık.2014

 

Türkmen E. Hemşire İstihdamının Hasta ve
Hemşire Sonuçları ile Organizasyonel Çıktılara Etkisi: Yataklı Tedavi
Kurumlarında Hemşire İnsan Gücünü Planlama, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik
Fakültesi Dergisi 2015; 69–80

 

Uğurlu Z, Karahan A, Ünlü H & et.
al. The Effects of Workload and Working Conditions on Operating Room Nurses and
Technicians, Workplace Health and Safety 2015; vol. 63-  no. 9

 

Ulusoy H. Güvenli İstihdamın Önemi.
Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi  2008; 11: 3

 

United States Department of Labor,
Bureau of Labor Statistics, https://www.bls.gov/ooh/healthcare/registered-nurses.htm#tab-6 Accessed:29.08.2017

 

Yang KP. Relationships Between Nurse
Staffing and Patient Outcomes. Journal of Nursing Research, 2003; 11(3):
149-158.

 

Yazıcı SÖ, Kalaycı I. Hemşirelerin Çalışma
Ortam ve Koşullarının Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi
Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 2015; 3(3)

 

Yıldırım D. Hemşire İnsan Gücü
Planlaması. Hemşirelik Dergisi 2002; 12(48): 57-70

 

Yürümezoğlu HA, Kocaman G. Predictors of
Nurses’ Intentions to Leave The Organisation and The Profession in Turkey.  Journal of Nursing Management 2016; 24,
235–243

 

Wang L, Tao H, Ellenbecker CH & et.
al. Job Satisfaction, Occupational Commitment and Intent to Stay Among Chinese Nurses:
A Cross-Sectional Questionnaire Survey. Journal of Advanced Nursing,  2012; 68(3), 539–549.

 

Wendt, C. Changing Helathcare System
Types. Social Policy and Admnistration 2012; 48(7), 864-882. http://dx.doi.org/10.1111/spol.12061

 

WHO. The World Health Report 2013: Research for Universal
Health Coverage. Genava, World Health Organization. 2013; URL: http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/85761/2/9789240690837_eng.
pdf Accessed: 05.03.2017

Anahtar Kelimeler

Hemşire iş yükü, İş yükü uygulamaları, Hemşire istihdamı

Kaynakça

• Aiken, L, Clarke, S, Sloane D & et al. Hospital Nurse Staffing and Patient Mortality, Nurse Burnout, and Job Dissatisfaction 2002a; JAMA; 288: 1987-1993.
• Aiken L, Clarke S, Sloane D. Hospital Staffing, Organization, and Quality of Care: Cross-National Findings, Int J Qual Health Care 2002b; 14 (1): 5-14.
• Al-Hamdan Z, Manojlovich M, Tanima B. Jordanian Nursing Work Environments, Intent To Stay, and Job Satisfaction, Journal of Nursing Scholarship 2017; 49:1,103–110.
• Altuntaş S, Baykal Ü. Factors Influencing Turkish Hospital Nurses’ Attitudes Towards Their Profession: A Descriptive Survey, Contemporary Nurse 2010; 35:1, 114-127
• Aycan İO, Celen MK, Yılmaz A & et al. Bacterial Colonization Due To Increased Nurse Workload in An Intensive Care Unit, Rev Bras Anestesiol. 2015; 65(3):180-185
• Bal MD. Yataklı Tedavi Kurumlarında Hemşire İnsangücü Planlama Yaklaşımları, Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi 2014; 3(1):148-154
• Balçık PY, Nangır ÖF, Avrupa ve Türkiye’de Sağlık İnsan Gücü ve Sağlık Teknolojileri, Ankara Med J 2016;16(1):90-7
• Basit G, Duygulu S; Nurses’ Organizational Trust and Intention to Continue Working At Hospitals in Turkey. Collegian (2017), http://dx.doi.org/10.1016/j.colegn.2017.05.003
• Baumann A. International Council of Nurses (ICN) Positive Practice Environments: Quality Workplaces = Quality Patient Care, İnformation An Action Tool Kit (Electronic Version). Retrieved from URL: http://www.icn.ch/indkit2007.pdf Accessed: 03.03.2017
• Buerhaus P.I., Desroches C, Applebaum S & et.al. Are Nurse Ready For Helath Care Reform? A Decade of Survey Research. Nursing Economics 2012; 30(6), 318-330.
• Berry L, Curry P. Nursing Workload and Patient Care. Ottawa, ON: The Canadian Federation of Nurses Unions 2012; Retrieved from https://nursesunions.ca/sites/default/files/cfnu_workload_paper_pdf.pdf
• Bradley C, Pennbridge J; Nursing Workforce: Shortages and diversity, A report to the California Endowment. California, USA: A Joint Project of the National Health
• Foundation and the Hospital Association of Sothhern California 2003; http://www.nhfca.org/reports/california_endowment_diversity_report.pdf (Erişim: 04.05.2017)
• Coffman JM, Seago JA, Spetz J. Minimum Nurse-To-Patient Ratios in Acute Care Hospitals in California. Health Affairs 2002; 21(5):53-64. 14.
• Cowden T, Cummings G, Mcgrat JP. Leadership Practices and Staff Nurses’ Intent To Stay: A Systematic Review, Journal of Nursing Management 2011, 19, 461–477
• Cuadros KC, Padilha KG, Toffoletto MC & et.al. Patient Safety Incidents and Nursing Workload. Rev. Latino-Am. Enfermagem 2017; 25:e2841
• Çırpı F, Doğan Merih Y, Yaşar Kocabay M. Hasta Güvenliğine Yönelik Hemsirelik Uygulamalarının ve Hemşirelerin Bu Konudaki Görüşlerinin Belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim Ve Sanatı Dergisi 2009; 2 (3), 26-34.
• Dede M, Çınar S. Dahiliye Yoğun Bakım Hemşirelerinin Karşılaştıkları Güçlükler ve İş Doyumlarının Belirlenmesi, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2008; Cilt:1,Sayı:1.
• Dikmen Y, Kara Yılmaz D, Başaran H, & et. al. Hemşirelerde İşgücü Verimliliğini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi, J Contemp Med 2016; 6(4): 334-342
• Dikmentaş E, İnan, N. Sağlık İnsan Gücü Planlaması 2005; http: //www .sabem. saglik. gov.tr / Akademik_Metinler Erişim Tarihi: 05.03.2017.
• Duygulu S, Abaan S. Örgütsel Bağlılık: Çalışanların Kurumda Kalma ya da Kurumdan Ayrılma Kararının Bir Belirleyicisi, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 61–73
• Duygulu S, Korkmaz F. Hemşirelerin Örgüte Bağlılığı, İş Doyumları Ve İşten Ayrılma Nedenleri, C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 12(2)
• Eroğlu EK. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde İş Yükünün Hasta Güvenliği Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesi. Ankara. Atılım Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi 2011; 5-20
• Estabrooks C, Midodzi W, Cummings G & et. al. The impact of hospital nursing characteristics on 30-day mortality. Nursing Research 2005; 54(2), 74–84.
• Gerdtz MF, Nelson S. A Model Of Minimum Nurse-To-Patient Ratios in Victoria, Australia. Journal of Nursing Management 2007; 15(1):64-71
• Gök AU, Kocaman G. Reasons for Leaving Nursing. A Study Among Turkish Nurses, Contemporary Nurse 2011; 39:1, 65-74,
• Güneş ÜY, Gürlek Ö, Sönmez M. A Survey of The Patients Safety Culture of Hospital Nurses in Turkey, Collegian 2016; 23, 225-232
• Günüşen NP, Üstün B. Turkish Nurses’ Perspectives on A Programme To Reduce Burnout. International Nursing Review 2009; 56, 237–242
• Günüşen N, Üstün B. Türkiye’de İkinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Hemşire ve Hekimlerde Tükenmişlik: Literatür İncelemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2010; 3 (1), 40-51
• ICN 2006, International Nurses Day Information and Action Tool Kit. Retrived from: www.icn.ch/indkit2006.pdf, Accessed: 23.07.2017.
• ICN 2014, http://www.icn.ch/images/stories/documents/publications/ind/IND_Kit_2014.pdf, Erişim: 23.07.2017
• Kanai-Pak M, Aiken LH, Sloane DM & et. al. Poor Work Environments and Nurse Inexperience Are Associated with Burnout, Job Dissatisfaction and Quality Deficits In Japanese Hospitals. Journal of Clinical Nursing 2008; 17(24):3324-3329.
• Karaca A, Arslan H. Hemşirelik Hizmetlerinde Hasta Güvenliği Kültürünün Değerlendirilmesine Yönelik Bir Çalışma, Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi 2014; 1(1):10
• Karadağ M, Akman N, Demir C. Hemşirelik Hizmetlerinde Yönetsel ve Örgütsel Sorunlar, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2013; 16:1
• Kebapçı A, Akyolcu N; Acil Birimlerde Çalışan Hemşirelerde Çalışma Ortamının Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi, Türkiye Acil Tıp Dergisi 2011; 11(2):59-67
• KHGM Verimlilik ve Kalite Yönetimi Daire Başkanlığı 2014; https://www.tkhk.gov.tr/DB/19/747_DB_19_verimlilik-degerlendirmesi-hakkinda-yonerge Erişim: 21.07.2017
• Kılınç B, Türkiye için Sağlık İnsangücü Planlaması ve İstihdam Politikaları, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007; 6(6)
• Kocaman G, Seren Ş, Kurt S & ark. Üç Üniversite Hastanesinde Hemşire Devir Hızı, Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2010; 7 (1): 34-38
• Leigh JP, Markis CA, Iosif AM & et. al. California’s Nurse-to-Patient Ratio Law and Occupationali Injury International Archives of Occupational and Environmental Health May 2015; Volume 88, Issue 4; 477–484
• Nurluöz Ö, Akçıl U. Hemşirelerin İş Güçlüğünü Oluşturan Değişkenlerin İş Doyumu İle Karşılaştırmalı Analizi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayı. 2012; 2:77-86
• Ontario Kayıtlı Hemşireler Derneği – (Registered Nurses’ Association of Ontario – RNAO). Nursing Best Practice Guideline, Developing and Sustaining Safe, Effective Staffing and Workload Practices 2017; 1-82
• Özcan İ, Aba G, Ateş M. Hemşirelerin örgütsel bağlılık düzeyinin ve iş doyumunun beklenen personel devir hızı üzerine etkisi, Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes 2016, SESSION 4C: Sağlık Ekonomisi, https://www.avekon.org/papers/1592.pdf Erişim: 12.08.2017
• Özsayın FS, Özbayır T. Attitudes of Operating Theater Workers Toward Patient Safety. Int J Antisep Disinfect Steril 2016; 1(1): 1
• Paşaoğlu D, Tonus HZ. Strategic Importance Of Human Resource Practices On Job Satisfaction In Private Hospitals, Procedia - Social and Behavioral Sciences 2014; 150:394 – 403
• Rogers A, Hwang W, Scott L & et. al. The working hours of hospital staff nurses and patient safety. Health Affairs 2004; 23-4 p:202-212
• Sağlık Bakanlığı (SB). Yataklı sağlık tesislerinde yoğun bakım hizmetlerinin uygulama usul ve esasları hakkında tebliğde değişiklik yapılmasına dair tebliğ 2013; URL: http://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2013/05/20130529-25.htm. Erişim: 21.06.2017
• Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü (SAGEM) 2014; http://ekutuphane.sagem.gov.tr/kitaplar Erişim: 21.07.2017
• Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (SHGM), 2023 Yılı sağlık iş gücü hedefleri ve sağlık eğitimi, http://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/2912,2023saglikegitimibaski-webpdf.pdf, Erişim: 10.08.2017
• Sülekli HE, Mortaş A. OECD, Avrupa Birliği Sağlık İstatistikleri ve Türkiye Hastanelerde Beşeri ve Fiziki Kaynakların İncelenmesi, İzleme Ölçme ve Değerlendirme Kurum Başkan Yardımcılığı 2015; https://www.tkhk.gov.tr/Dosyalar/35c966a9f1d343909d4d0858bec69333.pdf Erişim: 29.08.2017
• Şantaş F, Özer Ö, Çıraklı Ü. Türk kalkınma planlarında sağlık insan gücü planlaması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2012; Cilt: 2, Sayı: 2, 45-59.
• Schooley B, Hikmet N, Tarcan M & et.al. Comparing Burnout Across Emergency Physicians, Nurses, Technicians And Health İnformation Technicians Working For Same Organization. Medicine 2016; Volüme 95, Number 10.
• Tekindal B, Tekindal MA, Pinar G & et. al. Nurses’ Burnout and Unmet Nursing Care Needs of Patients’ Relatives in a Turkish State Hospital, International Journal of Nursing Practice 2012; 18: 68–76
• Türkmen E. Hemşire İnsan Gücünün Planlanması, İçinde: Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi, Ed: Baykal ÜT, Türkmen EE. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık.2014
• Türkmen E. Hemşire İstihdamının Hasta ve Hemşire Sonuçları ile Organizasyonel Çıktılara Etkisi: Yataklı Tedavi Kurumlarında Hemşire İnsan Gücünü Planlama, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2015; 69–80
• Uğurlu Z, Karahan A, Ünlü H & et. al. The Effects of Workload and Working Conditions on Operating Room Nurses and Technicians, Workplace Health and Safety 2015; vol. 63- no. 9
• Ulusoy H. Güvenli İstihdamın Önemi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 11: 3
• United States Department of Labor, Bureau of Labor Statistics, https://www.bls.gov/ooh/healthcare/registered-nurses.htm#tab-6 Accessed:29.08.2017
• Yang KP. Relationships Between Nurse Staffing and Patient Outcomes. Journal of Nursing Research, 2003; 11(3): 149-158.
• Yazıcı SÖ, Kalaycı I. Hemşirelerin Çalışma Ortam ve Koşullarının Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 2015; 3(3)
• Yıldırım D. Hemşire İnsan Gücü Planlaması. Hemşirelik Dergisi 2002; 12(48): 57-70
• Yürümezoğlu HA, Kocaman G. Predictors of Nurses’ Intentions to Leave The Organisation and The Profession in Turkey. Journal of Nursing Management 2016; 24, 235–243
• Wang L, Tao H, Ellenbecker CH & et. al. Job Satisfaction, Occupational Commitment and Intent to Stay Among Chinese Nurses: A Cross-Sectional Questionnaire Survey. Journal of Advanced Nursing, 2012; 68(3), 539–549.
• Wendt, C. Changing Helathcare System Types. Social Policy and Admnistration 2012; 48(7), 864-882. http://dx.doi.org/10.1111/spol.12061
• WHO. The World Health Report 2013: Research for Universal Health Coverage. Genava, World Health Organization. 2013; URL: http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/85761/2/9789240690837_eng. pdf Accessed: 05.03.2017