KADIN SAĞLIĞININ KORUNMASINDA KEGEL EGZERSİZLERİNİN ÖNEMİ VE EBELİK YAKLAŞIMI

Yıl 2018, Cilt: 34 Sayı: 2, 77 - 88, 28.08.2018

Rukiye Demir , Ayten Taşpınar

Öz

Başlık:KADIN SAĞLIĞININ KORUNMASINDA KEGEL EGZERSİZLERİNİN ÖNEMİ VE EBELİK YAKLAŞIMI

Özet:Yıllardan beri pelvik kasların
kuvvetlendirilmesi için yapılan kegel egzersizleri pelvik taban
disfonksiyonları sonucu ortaya çıkabilecek sorunları önlemekte, kadınların
yaşam kalitelerini arttırmaktadır. Pelvik taban disfonksiyonu olan kadınlarda
üriner ve boşaltım sistemi bozuklukları, pelvik organ prolapsusu, kronik pelvik
ağrı, gebelik, doğum, doğum sonu görülen sorunlar, seksüel problemler sık
yaşanmaktadır. Pelvik taban yetersizlikleri sonucu ortaya çıkan bu
rahatsızlıklar son yıllarda artmış olmasına bağlı olarak kegel egzersizlerinin
yapılması büyük bir önem kazanmakta olup, ebelerin bu konudaki rolü ve
sorumlulukları da her geçen gün artmaktadır. Ebeler, kadınların pelvik taban
yetersizliklerinden korunma, tanılama ve tedavi aşamalarında yanlarında olmalı,
egzersiz için doğru kasların pelvik kasların nasıl doğru kasıldığını öğreterek,
kadının egzersizleri günlük egzersiz programına dâhil edip ömür boyu devam
etmesine teşvik etmelidir. Bu derlemede kadın sağlığının korunmasında kegel
egzersizlerinin önemi ve ebelik yaklaşımları literatür doğrultusunda
incelenmiştir.

Anahtar kelimeler:   Kadın sağlığı, Pelvik
taban, Pelvik taban kusurları 

Destekleyen kurumlar:-

Kaynakça:Akgün G. 40 Yaş
Üzeri Kadınlarda Üriner İnkontinansın Görülme Sıklığı ve Yaşam Kalitesi Üzerine
Etkisinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2009. 90.

Abrams P, Cardozo L, Fall M, Griffiths D, Rosier P, Ulmsten U,
Van Kerrebroeck P, Victor A, Wein A. Standardisation Sub-Committee of the
International Continence Society; The Standardisation of Terminology in Lower Urinary
Tract Function: Report from the Standardisation Sub-committee of the
International Continence Society. Urology 2003, 61, 37-49.

Ahmed HM, Osman
VA, Al-Alaf SK, Al-Tawil NG. Prevalence of Urinary Incontinence and Probable
Risk Factors in a Sample of Kurdish. Sultan Qaboos University Med J 2013;
(13)2: 269-274.

Bayramova S. Gebelikte Önerilen
Kegel Egzersizlerinden Pelvik Taban Kaslarına, Alt Üriner Sistem Semptomlarına
ve Yaşam Kalitesi Üzerine Olan Etkilerinin Araştırılması. Tıpta Yayınlanmamış Uzmanlık
Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2008. 82.

Bo K. Pelvic Xoor Muscle Training in Treatment of Female Stres
Urinary İncontinence, Pelvic Organ Prolapse and Sexual Dysfunction. World J
Urology 2012; 30: 437-443.

Bo K. Pelvicore
Technique Exercise DVD. Book Reviews. Section on Women’s Health, American
Physical Therapy Association 2010; 34(3):119-122.

Bekdemir Ö.
Vajinal Doğum Yapan Kadınlarda Postpartum Perineal Ağrının Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü;
2013.

Baybek H, Oflaslı
F, Peke Ö. Muğla Devlet Hastanesinde Yatan Gebelerin Doğum Sonu Egzersizler
Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. C.Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2003; 7(2): 28-34.

Berzuk K. A
Strong Pelvic Floor: How Nurses Can Spread The Word. Nurs Womens Health 2007;
11(1): 54-61.

Beşen AM,
Yeşiltepe OÜ. Yaşlı Kadınlarda Jinekolojik Sorunlar ve Bakım Yaklaşımları.
Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2013; 6(1): 1-7.

Beji NK, Ozbas A,
Aslan E, Bilgic D, Erkan HA. Overview of The Social Impact of Urinary Incontinence
with a Focus on Turkish Women. Urology Nurs 2010; 30(6): 327-334.

Cavkaytar S,
Kokanali MK, Topçu HO, Aksakal OS, Doğanay M. Effect of Home-Based Kegel
Exercises on Quality of Life in Women With Stress and Mixed Urinary Incontinence.
J Obstet Gynaecol 2015; 35(4): 407-410.

de Oliveira C,
Lopes MA, Carla Longo e Pereira, Zugaib M. Effects of Pelvic Flor Muscle
Training During Pregnancy. Clinics 2007; 62(4): 439-446.

Dinç A,  Beji Kızılkaya N,  Yalçın O. Effect of Pelvic  Flor 
Muscle  Exercises in Treatment and
Prevention of Urinary Incontinence During Pregnancy and Postpartum Period. The
International Urogynecological Journal 2009; 20(10): 209-223.

Dönmez S, Kavlak
O. Gebelikte Pelvik Taban Kas Egzersizleri.
Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi 2014; 3(1): 45-9.

Duman N, Elbaş N.
65 Yaş ve Üstündeki Kadınların Kadın Sağlığına Yönelik Sorunlarının ve
Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2009; 12(2): 62-71.

Erbaba H, Pınar
G. Postpartum Perineal Travmanın
Önlenmesi ve Yönetimine İlişkin
Güncel Yaklaşımlar. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2016;
13(3): 272-281.

Eryılmaz HY.
Pelvik Bozukluklar, In: Kadın Sağlığı (İkinci baskı), A. Şirin, O. Kavlak
(Eds.) Nobel Tıp Kitapevleri, ISBN:978-605-335-176-4, İstanbul, 2015:
s:122-140.

Fitchett JR,
Bhatta S, Sherpa TY, Malla BS, Fitchett EJ, Samen A, Kristensen S. Non-surgial
İnterventions for Pelvic Organ Prolapse in Rural Nepal: A Prospective
Monitoring and Evaluation Study. JRSM Open 2015; 6(12): 2-10.

Günalp
S, Özyüncü Ö, Salman C. Ürojinekoloji In: Temel Kadın Hastalıkları ve Doğum
Bilgisi, Ayhan A, Durukan T, Günalp S, Gürgan T, Önderoğlu LS, Yaralı H ve Ark.
(Edit). Ankara, Güneş Tıp Kitabevleri 2008: 7-26.

Halsam J. Pelvik Floor
Muscle Exercises.  Journal of Nursing
Times 2003; 99(1): 54-55.

Herderschee R,
Hay-Smith EJC, Herbison GP, Roovers JP, Heineman MJ. Feedback or Biofeedback to
Augment Pelvic Floor Muscle Training for Urinary Incontinence in Women. The
Cochrane Collaboration 2011; 7: 1-30.

Hay-Smith E.J.C,
Dumoulin C. Pelvic Floor Muscle Training Versus no Treatment, or Inactive
Control Treatments, for Urinary Incontinence in Women (Cochrane Review). The
Cochrane Library Oxford 2007;1-38.

Hagen S, Stark D, Glazener C, Sinclair L, Ramsay I. A Randomized
Controlled Trial of Pelvic Floor Muscle Training for Stages I and II Pelvic
Organ Prolapse. Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct 2009; 20:  45-51.

Harvey MA. Pelvic Flor Exercises During and After Pregnency: A Sistematic
Review Of Their Role in Preventing Pelvic Floor Dysfunction. J Obstet Gynaecol
Can 2003; 25(6):  487-498.

Ko PC, Liang CC, Chang
SD, Lee JT, Chao AS, Cheng PJ. A Randomized Controlled Trial of Antenatal
Pelvic Floor Exercises to Prevent and Treat Urinary Incontinence.  International Urogynecology Journal 2011;
22(1):  17-22.

Kahyaoğlu
SH. Gebelik ve Doğumun Pelvik Taban Yetersizlikleri Üzerine Etkisi: Önlenmesi
ve Korumada Hemşirenin Rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi
2015;
4(2) :  292-304.

Kandadai P, O’Dell K ve Saini J. Correct Performance of Pelvic Muscle
Exercises in Women Reporting Prior Knowledge. Female Pelvic Med Reconstr Surg
2015; 21(3): 135-140.

Kahyaoğlu SH.
Pelvik Taban Kas Aktivitesi ve İşeme Fonksiyonları Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış
Doktora Tezi. Edirne: Trakya
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2012. 135.

Kızılkaya Beji N.
Ürojinekolojide Hemşirelik Yaklaşımı. Türkiye Klinikleri J Int Med Sci 2005; 1(45): 52-55.

Kocaöz S. Gebelik
Döneminde Stres Üriner İnkontinansı Önlemeye Yönelik Uygulanan Pelvik Taban Kas
Egzersizlerinden Doğum Sonrası Etkinliğinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora
Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2007.

Lemos A, Impieri
de Souza A, Gomes Ferreira ALC, Figueiroa JN, Cabral-Filho JE. Do Perineal
Exercises During Pregnancy Prevent the Development of Urinary Incontinence? A
Systematic Review. International
Journal of Urology 2008;
15(10): 875-880.

Lamin E, Parrillo
LM, Lewman DK, Smith AL. Pelvic Floor Muscle Training: Under Utilization in the
USA. Curr Urol Rep 2016; 17(2) :
1-10.

Laycock J, Haslam
J. Pelvic Floor Muscle Exercise in the Treatment of Urinary Incontinence.
Therapeutic Management of Incontinence and Pelvic Pain Pelvic Organ Disorders.
London: Springer-Verlag 2002;
63- 72.

Morkved S. Pelvic
Floor Muscle Training During Pregnancy and After Delivery. Current Women’s Health Reviews 2007; 3(1): 55-62.

Meston CM, Hull
E, Levin RJ, Sipski M. Disorders of Orgasm in Women. J Sex Med 2004; 1(1) : 66-68.

Mete S. Doğum
Öncesi Eğitim. In: Kadın Sağlığı Kitabı (Birinci baskı), A. Şirin & O.
Kavlak (Eds.) Bedray Yayıncılık, İzmir, ISBN:978-605-5989-07-1, 2008:501-515.

Nazarpour S,
Simbar M, Ramezani T, Alavi MH. Effect of Sex Education and Kegel Exercises on
the Sexual Function of Postmenopausal Women: A Randomize Clinical Trial. J Sex
Med 2017; 14(7): 959-967.

Park
SH, Kang CB, Jang SY, Kim BY. Effect of Kegel Exercise to Prevent Urinary and
Fecal Incontinance in Antenatal and Postnatal Women: Systematik Rewiew. J Korean
Acad Nurs 2013; 43(3) : 420-430.

Pantazis K,
Freeman RM. Investigation and Treatment of Urinary Incontinence. Current
Obstetrics & Gynaecology 2006;
16: 344-352.

Sarıcı DY. Üriner
İnkontnans Tedavisinde Pelvik Taban Egzersizleri Nöromodülasyon-Biofeedback
İçin Evde Egzersiz Eğitim Uygulaması Kısa Dönem Sonuçları. Yayınlanmamış
Uzmanlık Tezi. İstanbul: Sağlık Bakanlığı İstanbul Eğitim ve Araştırma
Hastanesi I. Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği; 2009. 110.

Sanders J, Peters
TJ, Campbell R. Techniques to Reduce Perineal Pain During Spontaneous Vaginal
Delivery and Perineal Suturing: a UK Survey of Midwifery Practice. Midwifery
2005; 21(2):154-160.

Sayıner FD.
Prenatal Perineal Masajın Vaginal Doğumlarda Etkinliği. Florence Nightingale
Hemşirelik Dergisi 2007; 15(60):
146-154.

Shafik A.
Treatment of Urinary and Fecal Incontinence with Functional Magnetic
Stimulation. Urology 2004; 63: 210-1.

Şahin N. Kadınlarda Postpartum Dönemde Cinsel Yaşam.
Zeynep Kamil Tıp Bülteni 2009; 40(3): 125-130.

Yüce T. Aşırı
Mesane Sendromu Tedavisinde Antikolinerjikler ile Ağırlıklı Vajinal Koniler ile
Yaptırılan Pelvik Taban Kas Egzersizlerinin Etkisinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış
Tıpta Uzmanlık Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2010. 88.

Yalçın H,
Tekin M. Gebelikte Egzersizler Hakkında Gebelerin Bilgi Düzeyinin
Değerlendirilmesi. International Journal of Human Sciences 2013; 10(1): 24-33.

Yıldız N. Stres Tipi İdrar Kaçırması Olan Kadınlarda Optimal Pelvik Taban Kas
Eğitim Programları. Kadın ve İşlevsel Üroloji Dergisi 2014; 2: 39-52.

Yaşar
H, Özkan L, Tepeler A. Kadınlarda Cinsel Fonksiyon Bozukluklarına Güncel Yaklaşım. Klinik ve Deneysel Araştırmalar Dergisi 2010; 1(3):
235-240.

World Healty
Organization (WHO). Postnatal Exercises,  In: Pocket
Book Of Hospital carefor mothers Guıdelınes For Management Of Common
Maternal Conditions. 2017: 444.

Wilson PD, Bo K,
Hay- Smith J, Nygaard I, Staskin D, Wyman J, et al. Commitee 10, Conservative
Treatment in Women. In: Abrams P, Khoury S, Wein A, editors. Incontinence. 2nd
ed. United Kingdom, Health Publications Ltd, 2002. s 571-624.

Anahtar Kelimeler

Kadın sağlığı, Pelvik taban, Pelvik taban kusurları

Kaynakça

• Referans1 Akgün G. 40 Yaş Üzeri Kadınlarda Üriner İnkontinansın Görülme Sıklığı ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2009. 90.
• Referans2 Abrams P, Cardozo L, Fall M, Griffiths D, Rosier P, Ulmsten U, Van Kerrebroeck P, Victor A, Wein A. Standardisation Sub-Committee of the International Continence Society; The Standardisation of Terminology in Lower Urinary Tract Function: Report from the Standardisation Sub-committee of the International Continence Society. Urology 2003, 61, 37-49.
• Referans3 Ahmed HM, Osman VA, Al-Alaf SK, Al-Tawil NG. Prevalence of Urinary Incontinence and Probable Risk Factors in a Sample of Kurdish. Sultan Qaboos University Med J 2013; (13)2: 269-274.
• Referans4 Bayramova S. Gebelikte Önerilen Kegel Egzersizlerinden Pelvik Taban Kaslarına, Alt Üriner Sistem Semptomlarına ve Yaşam Kalitesi Üzerine Olan Etkilerinin Araştırılması. Tıpta Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2008. 82.
• Referans5 Bo K. Pelvic Xoor Muscle Training in Treatment of Female Stres Urinary İncontinence, Pelvic Organ Prolapse and Sexual Dysfunction. World J Urology 2012; 30: 437-443.
• Referans6 Bo K. Pelvicore Technique Exercise DVD. Book Reviews. Section on Women’s Health, American Physical Therapy Association 2010; 34(3):119-122.
• Referans7 Bekdemir Ö. Vajinal Doğum Yapan Kadınlarda Postpartum Perineal Ağrının Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2013.
• Referans8 Baybek H, Oflaslı F, Peke Ö. Muğla Devlet Hastanesinde Yatan Gebelerin Doğum Sonu Egzersizler Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. C.Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2003; 7(2): 28-34.
• Referans9 Berzuk K. A Strong Pelvic Floor: How Nurses Can Spread The Word. Nurs Womens Health 2007; 11(1): 54-61.
• Referans10 Beşen AM, Yeşiltepe OÜ. Yaşlı Kadınlarda Jinekolojik Sorunlar ve Bakım Yaklaşımları. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2013; 6(1): 1-7. Referans11 Beji NK, Ozbas A, Aslan E, Bilgic D, Erkan HA. Overview of The Social Impact of Urinary Incontinence with a Focus on Turkish Women. Urology Nurs 2010; 30(6): 327-334.
• Referans12 Cavkaytar S, Kokanali MK, Topçu HO, Aksakal OS, Doğanay M. Effect of Home-Based Kegel Exercises on Quality of Life in Women With Stress and Mixed Urinary Incontinence. J Obstet Gynaecol 2015; 35(4): 407-410.
• Referans13 de Oliveira C, Lopes MA, Carla Longo e Pereira, Zugaib M. Effects of Pelvic Flor Muscle Training During Pregnancy. Clinics 2007; 62(4): 439-446.
• Referans14 Dinç A, Beji Kızılkaya N, Yalçın O. Effect of Pelvic Flor Muscle Exercises in Treatment and Prevention of Urinary Incontinence During Pregnancy and Postpartum Period. The International Urogynecological Journal 2009; 20(10): 209-223.
• Referans15 Dönmez S, Kavlak O. Gebelikte Pelvik Taban Kas Egzersizleri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi 2014; 3(1): 45-9.
• Referans16 Duman N, Elbaş N. 65 Yaş ve Üstündeki Kadınların Kadın Sağlığına Yönelik Sorunlarının ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2009; 12(2): 62-71.
• Referans17 Erbaba H, Pınar G. Postpartum Perineal Travmanın Önlenmesi ve Yönetimine İlişkin Güncel Yaklaşımlar. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2016; 13(3): 272-281.
• Referans18 Eryılmaz HY. Pelvik Bozukluklar, In: Kadın Sağlığı (İkinci baskı), A. Şirin, O. Kavlak (Eds.) Nobel Tıp Kitapevleri, ISBN:978-605-335-176-4, İstanbul, 2015: s:122-140.
• Referans19 Fitchett JR, Bhatta S, Sherpa TY, Malla BS, Fitchett EJ, Samen A, Kristensen S. Non-surgial İnterventions for Pelvic Organ Prolapse in Rural Nepal: A Prospective Monitoring and Evaluation Study. JRSM Open 2015; 6(12): 2-10.
• Referans20 Günalp S, Özyüncü Ö, Salman C. Ürojinekoloji In: Temel Kadın Hastalıkları ve Doğum Bilgisi, Ayhan A, Durukan T, Günalp S, Gürgan T, Önderoğlu LS, Yaralı H ve Ark. (Edit). Ankara, Güneş Tıp Kitabevleri 2008: 7-26.
• Referans21 Halsam J. Pelvik Floor Muscle Exercises. Journal of Nursing Times 2003; 99(1): 54-55.
• Referans22 Herderschee R, Hay-Smith EJC, Herbison GP, Roovers JP, Heineman MJ. Feedback or Biofeedback to Augment Pelvic Floor Muscle Training for Urinary Incontinence in Women. The Cochrane Collaboration 2011; 7: 1-30.
• Referans23 Hay-Smith E.J.C, Dumoulin C. Pelvic Floor Muscle Training Versus no Treatment, or Inactive Control Treatments, for Urinary Incontinence in Women (Cochrane Review). The Cochrane Library Oxford 2007;1-38.
• Referans24 Hagen S, Stark D, Glazener C, Sinclair L, Ramsay I. A Randomized Controlled Trial of Pelvic Floor Muscle Training for Stages I and II Pelvic Organ Prolapse. Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct 2009; 20: 45-51.
• Referans25 Harvey MA. Pelvic Flor Exercises During and After Pregnency: A Sistematic Review Of Their Role in Preventing Pelvic Floor Dysfunction. J Obstet Gynaecol Can 2003; 25(6): 487-498.
• Referans26 Ko PC, Liang CC, Chang SD, Lee JT, Chao AS, Cheng PJ. A Randomized Controlled Trial of Antenatal Pelvic Floor Exercises to Prevent and Treat Urinary Incontinence. International Urogynecology Journal 2011; 22(1): 17-22.
• Referans27 Kahyaoğlu SH. Gebelik ve Doğumun Pelvik Taban Yetersizlikleri Üzerine Etkisi: Önlenmesi ve Korumada Hemşirenin Rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2015; 4(2) : 292-304.
• Referans28 Kandadai P, O’Dell K ve Saini J. Correct Performance of Pelvic Muscle Exercises in Women Reporting Prior Knowledge. Female Pelvic Med Reconstr Surg 2015; 21(3): 135-140.
• Referans29 Kahyaoğlu SH. Pelvik Taban Kas Aktivitesi ve İşeme Fonksiyonları Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2012. 135.
• Referans30 Kızılkaya Beji N. Ürojinekolojide Hemşirelik Yaklaşımı. Türkiye Klinikleri J Int Med Sci 2005; 1(45): 52-55.
• Referans31 Kocaöz S. Gebelik Döneminde Stres Üriner İnkontinansı Önlemeye Yönelik Uygulanan Pelvik Taban Kas Egzersizlerinden Doğum Sonrası Etkinliğinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2007.
• Referans32 Lemos A, Impieri de Souza A, Gomes Ferreira ALC, Figueiroa JN, Cabral-Filho JE. Do Perineal Exercises During Pregnancy Prevent the Development of Urinary Incontinence? A Systematic Review. International Journal of Urology 2008; 15(10): 875-880.
• Referans33 Lamin E, Parrillo LM, Lewman DK, Smith AL. Pelvic Floor Muscle Training: Under Utilization in the USA. Curr Urol Rep 2016; 17(2) : 1-10.
• Referans34 Laycock J, Haslam J. Pelvic Floor Muscle Exercise in the Treatment of Urinary Incontinence. Therapeutic Management of Incontinence and Pelvic Pain Pelvic Organ Disorders. London: Springer-Verlag 2002; 63- 72.
• Referans35 Morkved S. Pelvic Floor Muscle Training During Pregnancy and After Delivery. Current Women’s Health Reviews 2007; 3(1): 55-62.
• Referans36 Meston CM, Hull E, Levin RJ, Sipski M. Disorders of Orgasm in Women. J Sex Med 2004; 1(1) : 66-68.
• Referans37 Mete S. Doğum Öncesi Eğitim. In: Kadın Sağlığı Kitabı (Birinci baskı), A. Şirin & O. Kavlak (Eds.) Bedray Yayıncılık, İzmir, ISBN:978-605-5989-07-1, 2008:501-515.
• Referans38 Nazarpour S, Simbar M, Ramezani T, Alavi MH. Effect of Sex Education and Kegel Exercises on the Sexual Function of Postmenopausal Women: A Randomize Clinical Trial. J Sex Med 2017; 14(7): 959-967.
• Referans39 Park SH, Kang CB, Jang SY, Kim BY. Effect of Kegel Exercise to Prevent Urinary and Fecal Incontinance in Antenatal and Postnatal Women: Systematik Rewiew. J Korean Acad Nurs 2013; 43(3) : 420-430.
• Referans40 Pantazis K, Freeman RM. Investigation and Treatment of Urinary Incontinence. Current Obstetrics & Gynaecology 2006; 16: 344-352.
• Referans41 Sarıcı DY. Üriner İnkontnans Tedavisinde Pelvik Taban Egzersizleri Nöromodülasyon-Biofeedback İçin Evde Egzersiz Eğitim Uygulaması Kısa Dönem Sonuçları. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. İstanbul: Sağlık Bakanlığı İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi I. Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği; 2009. 110.
• Referans42 Sanders J, Peters TJ, Campbell R. Techniques to Reduce Perineal Pain During Spontaneous Vaginal Delivery and Perineal Suturing: a UK Survey of Midwifery Practice. Midwifery 2005; 21(2):154-160.
• Referans43 Sayıner FD. Prenatal Perineal Masajın Vaginal Doğumlarda Etkinliği. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2007; 15(60): 146-154.
• Referans44 Shafik A. Treatment of Urinary and Fecal Incontinence with Functional Magnetic Stimulation. Urology 2004; 63: 210-1.
• Referans45 Şahin N. Kadınlarda Postpartum Dönemde Cinsel Yaşam. Zeynep Kamil Tıp Bülteni 2009; 40(3): 125-130.
• Referans46 Yüce T. Aşırı Mesane Sendromu Tedavisinde Antikolinerjikler ile Ağırlıklı Vajinal Koniler ile Yaptırılan Pelvik Taban Kas Egzersizlerinin Etkisinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2010. 88.
• Referans47 Yalçın H, Tekin M. Gebelikte Egzersizler Hakkında Gebelerin Bilgi Düzeyinin Değerlendirilmesi. International Journal of Human Sciences 2013; 10(1): 24-33.
• Referans48 Yıldız N. Stres Tipi İdrar Kaçırması Olan Kadınlarda Optimal Pelvik Taban Kas Eğitim Programları. Kadın ve İşlevsel Üroloji Dergisi 2014; 2: 39-52.
• Referans49 Yaşar H, Özkan L, Tepeler A. Kadınlarda Cinsel Fonksiyon Bozukluklarına Güncel Yaklaşım. Klinik ve Deneysel Araştırmalar Dergisi 2010; 1(3): 235-240.
• Referans50 World Healty Organization (WHO). Postnatal Exercises, In: Pocket Book Of Hospital carefor mothers Guıdelınes For Management Of Common Maternal Conditions. 2017: 444.
• Referans51Wilson PD, Bo K, Hay- Smith J, Nygaard I, Staskin D, Wyman J, et al. Commitee 10, Conservative Treatment in Women. In: Abrams P, Khoury S, Wein A, editors. Incontinence. 2nd ed. United Kingdom, Health Publications Ltd, 2002. s 571-624.