KANITA DAYALI UYGULAMALAR: YAŞAM SONU DÖNEMDE YETİŞKİN BİREYİN HEMŞİRELİK BAKIMI

Yıl 2018, Cilt: 34 Sayı: 3, 179 - 191, 25.12.2018

Şule Olgun , Meryem Yavuz Van Giersbergen

Öz

Başlık:Yaşam
sonu dönem, yetişkin, kanıt

Özet:Bir kişinin yaşam sonu dönemde olup olmadığının
kararını multiprofesyonel bir klinik ekip vermektedir. Bu klinik ekip aynı
zamanda gerektiğinde bakıma da odaklanır. Son bir yıl içerisinde “yaşam sonu
bakım” adı altında terminal dönemdeki kişilerin bakımının iyileştirilmesi
hedefi gündeme oturmuştur.

Birinci basamak sağlık hizmetleri, bakım evleri,
huzurevleri, hospisler, hastaneler, toplum sağlığı bakım merkezleri ya da
evlerde terminal döneme girmiş kişilerin sağlık ve sosyal bakımını üstlenen
birçok sağlık bakım çalışanı ya da uzman olmadan çalışan bireyler
bulunmaktadır. Makalede terminal süreçteki yetişkin bireye bakım veren bu kişilere
kanıta dayalı uygulamaların sunulması amaçlanmıştır.

Bu makalede; 18 yaş ve üzerindeki yaşam sonu döneme
girmiş yetişkin bireyin tanımlanması, kişi ile etkili iletişimin sağlanması ve
alınan kararların paylaşılması, klinik destekli hidrasyonun,  ağrı, nefes darlığı, bulantı-kusma,
anksiyete, deliryum, ajitasyon ve solunum sekresyonları için etkili ilaç
yönetiminin sağlanmasındaki kanıta dayalı uygulamalara yer verilmiştir. Kanıta
dayalı uygulamaların yaygınlaştırılması ile terminal süreçteki bireylere
gereksiz bakım ve uygulamalardan kaçınılacağı; bilinçli, kanıta dayalı bakım ve
uygulamaların gerçekleştirileceği düşünülmektedir. 

Anahtar kelimeler:   Yaşam
sonu dönem, yetişkin, kanıt

Destekleyen kurumlar: Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı

Kaynakça:Abbott KH, Sago JG, Breen CM, et al. Families looking back:
one year after discussion of with drawal or with holding of life-sustaining support.
Critical Care Medicine. 2001; 29(1):197-201.

Anderson
WG, Arnold RM, Angus DC et al. Post traumatic stres and complicated grief in
family members of patients in the intensive care unit. J Gen Intern Med
2008;23:1871-6.

Abarshi E, Echteld M, Donker G, et al. Discussing end-of-life
issues in the last months of life: a nation wide study among general
practitioners. Journal of Palliative Medicine. 2011; 14(3).

Back IN, Jenkins K, Blower A, et al. Study comparing hyoscine
hydrobromide and glycopyrrolate in the treatment of death rattle. Palliative Medicine.
2001; 15(4):329-336.

Boot M, Wilson C. Clinical nurses pecialists perspectives on
advance care planning conversations: a qualitative study. International Journal
of Palliative Nursing. 2014; 20(1):9-14.

Borasio
GD. Translating the World Health Organization definition of palliative care into
scientific practice. Palliat Support Care 2011;9:1-2.

Candy B, Jackson KC, Jones L, et al.  Drug therapy for symptoms associated with anxiety
in adult palliative care patients. Cochrane Database of Systematic Reviews.:
John Wiley&Sons, Ltd. 2012;(10):1-20.

Çavdar İ.
Kanserli hastanın terminal dönemdeki bakımı. Türk Onkoloji Dergisi
2011;26:142-7.

De Jonge
KE, Sulmasy DP, Gold KG et al. The timing of do-not-resuscitate orders and hospital
costs. J Gen Intern Med 1999;14:190-2.

DiCenso,
A. Cullum, N. Ciliska, D. Implementing Evidence-Based Nursing: Some
Misconception 1998.

Emanuel
EJ, Ash A, Yu WE et al. Managedcare, hospiceuse, site of death, and medical expenditures
in the last year of life. Arch Intern Med 2002;162:1722-8.

Fadıloğlu Ç, Aksu T. İyi Ölüm Ölçeğinin Geçerlilik ve
Güvenirliği. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2013; 29: 1-15.

Fields A, Finucane AM, Oxenham D. Discussing preferred place
of death with patients: staff experiences in a UK specialist palliative care setting.
International Journal of Palliative Nursing. 2013; 19(11):558-565.

Heidrich DE. The Dying Process.
Kuebler KK, Heidrich DE, eds. Palliative&End of Life Care: Clinical Practice
Guıdelines. 2 nd ed. St Louis: Saunders Elsevier, 2007. 33-44.

Heyland
DK, Rocker GM, Dodek PM et al. Family satisfaction with care in the intensive care
unit: results of a multi plecenter study. Crit Care Med 2002;30:1413-8.

Hugel H, Ellershaw J, Gambles M. Respiratory tract secretions
in the dying patient: a comparison between glycopyrronium and hyoscinehydrobromide.
Journal of Palliative Medicine. 2006; 9(2):279-284.

Kumagai Y, Maekawa A, Abe M. Prognostic items for the last 10
and 3 days of life of cancer patients at home. Cancer Nursing. 2012;
35(5):390-396.

Kabalak
AA, Kahveci K,  Gökçınar D, et al.
Structuring of palliative care in Ankara Ulus State Hospital, Turkey:
2012-2013. J Palliat Care Med 2013;3:162.

Kocaman
G. Hemşirelikte Kanıta Dayalı Uygulama. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme
Dergisi2003;5(2):61-9.

Kabalak
AA, Ozturk H, Çağıl H. Yaşam sonu bakım organizasyonu: Palyatif bakım. Yoğun
Bakım Dergisi 2013;11:56-70.

Matsunuma R, Tanbo Y, Asai N, et al. Prognostic factors in
patients with terminal stage lung cancer. Journal of Palliative Medicine. 2014;
17(2):189-194.

Mullhal,
A. EBN notebook. Nursing, Research and the Evidence. Evidence Based
Nursing,1998; 1 (1): 4-6.

Morrison
RS, Penrod JD, Jassel JB et al. Cost savings associated with US hospital palliative
care consultation programs. Arch Intern Med 2008;168:1783-90.

National Collaborating Centre for Mental Health. Dementia:
the NICE-SCIE guideline on supporting people with dementia and their carers in National
Clinical Guideline Centre. Health and social care. NICE clinical guideline 42.
London. Royal College of Psychiatrists and The British Psychological Society,
2006. Available from: http://www.nice.org.uk/CG42 

Anahtar Kelimeler

Yaşam sonu dönem, yetişkin, kanıt

Kaynakça

• Abbott KH, Sago JG, Breen CM, et al. Families looking back: one year after discussion of with drawal or with holding of life-sustaining support. Critical Care Medicine. 2001; 29(1):197-201.
• Anderson WG, Arnold RM, Angus DC et al. Post traumatic stres and complicated grief in family members of patients in the intensive care unit. J Gen Intern Med 2008;23:1871-6.
• Abarshi E, Echteld M, Donker G, et al. Discussing end-of-life issues in the last months of life: a nation wide study among general practitioners. Journal of Palliative Medicine. 2011; 14(3).
• Back IN, Jenkins K, Blower A, et al. Study comparing hyoscine hydrobromide and glycopyrrolate in the treatment of death rattle. Palliative Medicine. 2001; 15(4):329-336.
• Boot M, Wilson C. Clinical nurses pecialists perspectives on advance care planning conversations: a qualitative study. International Journal of Palliative Nursing. 2014; 20(1):9-14.
• Borasio GD. Translating the World Health Organization definition of palliative care into scientific practice. Palliat Support Care 2011;9:1-2.
• Candy B, Jackson KC, Jones L, et al. Drug therapy for symptoms associated with anxiety in adult palliative care patients. Cochrane Database of Systematic Reviews.: John Wiley&Sons, Ltd. 2012;(10):1-20.
• Çavdar İ. Kanserli hastanın terminal dönemdeki bakımı. Türk Onkoloji Dergisi 2011;26:142-7.
• De Jonge KE, Sulmasy DP, Gold KG et al. The timing of do-not-resuscitate orders and hospital costs. J Gen Intern Med 1999;14:190-2.
• DiCenso, A. Cullum, N. Ciliska, D. Implementing Evidence-Based Nursing: Some Misconception 1998.
• Emanuel EJ, Ash A, Yu WE et al. Managedcare, hospiceuse, site of death, and medical expenditures in the last year of life. Arch Intern Med 2002;162:1722-8.
• Fadıloğlu Ç, Aksu T. İyi Ölüm Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenirliği. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2013; 29: 1-15.
• Fields A, Finucane AM, Oxenham D. Discussing preferred place of death with patients: staff experiences in a UK specialist palliative care setting. International Journal of Palliative Nursing. 2013; 19(11):558-565.
• Heidrich DE. The Dying Process. Kuebler KK, Heidrich DE, eds. Palliative&End of Life Care: Clinical Practice Guıdelines. 2 nd ed. St Louis: Saunders Elsevier, 2007. 33-44.
• Heyland DK, Rocker GM, Dodek PM et al. Family satisfaction with care in the intensive care unit: results of a multi plecenter study. Crit Care Med 2002;30:1413-8.
• Hugel H, Ellershaw J, Gambles M. Respiratory tract secretions in the dying patient: a comparison between glycopyrronium and hyoscinehydrobromide. Journal of Palliative Medicine. 2006; 9(2):279-284.
• Kumagai Y, Maekawa A, Abe M. Prognostic items for the last 10 and 3 days of life of cancer patients at home. Cancer Nursing. 2012; 35(5):390-396.
• Kabalak AA, Kahveci K, Gökçınar D, et al. Structuring of palliative care in Ankara Ulus State Hospital, Turkey: 2012-2013. J Palliat Care Med 2013;3:162.
• Kocaman G. Hemşirelikte Kanıta Dayalı Uygulama. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi2003;5(2):61-9.
• Kabalak AA, Ozturk H, Çağıl H. Yaşam sonu bakım organizasyonu: Palyatif bakım. Yoğun Bakım Dergisi 2013;11:56-70.
• Matsunuma R, Tanbo Y, Asai N, et al. Prognostic factors in patients with terminal stage lung cancer. Journal of Palliative Medicine. 2014; 17(2):189-194.
• Mullhal, A. EBN notebook. Nursing, Research and the Evidence. Evidence Based Nursing,1998; 1 (1): 4-6.
• Morrison RS, Penrod JD, Jassel JB et al. Cost savings associated with US hospital palliative care consultation programs. Arch Intern Med 2008;168:1783-90.
• National Collaborating Centre for Mental Health. Dementia: the NICE-SCIE guideline on supporting people with dementia and their carers in National Clinical Guideline Centre. Health and social care. NICE clinical guideline 42. London. Royal College of Psychiatrists and The British Psychological Society, 2006. Available from: http://www.nice.org.uk/CG42
• National Clinical Guideline Centre. Delirium: diagnosis, prevention and management. NICE clinical guideline 103. London. National Clinical Guideline Centre, 2010. Available from: http://guidance.nice.org.uk/CG103
• National Institute for Health and Clinical Excellence. The guide lines manual. London: Care of Dying Adults in the Last Days of Life; 2015. Available from: http://publications.nice.org.uk/the-guidelines-manual-pmg6/
• Olgun N. Ölüm ve Ölüme Yaklaşan Hastaya Yaklaşım. İçinde: Karadakovan A, Eti Aslan F, Editörler. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım, Ankara: Akademisyen Tıp Kitapevi; 2014. 211-219.
• Özgül N, Gültekin M,Koç O, et al. Turkish community-based palliative care model: a unique design. Ann Oncol 2012;23:76-8.
• Özgüroğlu M. Terminal donemdeki kanser hastasına yaklaşım: Hospice ve palyatif bakım. Klinik Gelişim 2004; 17: 1-2.
• Riley GF, Lubitz JD. Long-term trends in Medicare payments in the last year of life. Health Serv Res 2010;45:565-76.
• Sepúlveda C, Marlin A, Yoshida T, et al. Palliative care: the World Health Organization's global perspective. J Pain Symptom Manage. 2002;24:91-6.
• Seymour J, Almack K, Kennedy S. Implementing advance care planning: a qualitative study of community nurses' views and experiences. BMC Palliative Care. 2010; 9:4
• Truog RD, Cist AF, Bracket SE et al. Recommendations for end-of-life care in the intensive care unit: The Ethics Committee of the Society of Critical Care Medicine. Crit Care Med 2001;29:2332-48.
• Uzuncu HB, Buyruk H, Alnak E, ve ark. Yoğun bakımda yapılacak bir şeyi kalmayan kanserli terminal donem hastalara insanca bakım önerisi. Cumhuriyet Tıp Derg 2013;35:143-51.
• Weissman DE, Meier DE. Identifying patients in need of a palliative care assessment in the hospital setting: a consensus report from the Center to Advance Palliative Care. J Pallia Med 2011;14:17-23.
• Wilson E, Morbey H, Brown J,et al. Administering anticipatory medications in end-of-life care: A qualitative study of nursing practice in the community and in nursing homes. Palliative Medicine. 2015; 29(1):60-70.
• Yılmaz M. Hemşirelik Bakım Hizmetinin Kalitesini Geliştirme Yolu Olarak Kanıta Dayalı Uygulama. C.Ü.Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005; 9(1):41-8.
• Youngblut, J.M. Brooten, D. Evidence- Based Nursing Practice: Why is it Important. AACN, 2001; 12 (4): 468-476.
• Zhang B, Wright AA, Huskamp HA et al. Health care costs in the last week of life: associations with end-of-life conversations. Arch Intern Med 2009; 169:480-8.