SELF-CAREAGENCYAND FACTORS AFFECTING THIS İN PATİENTS WITH RHEUMATOID ARTHRITIS

Yıl 2015, Cilt: 31 Sayı: 1, 27 - 38, 01.01.2015

Çiçek Fadıloğlu Seda Pehlivan

Öz

Objective: Because of rheumatoid arthritis negative effects on ali organs and systems as well as joint involvement, RA patients has important difficulties in performing activities of daily living and these problems adversely affect the self-çare agency. The aim ofthis study is to determine selfcare agency and the factors affecting the self-care agency of patients with rheumatoid arthritis.Methods: A total o f i 36 rheumatoid arthritis patients who agreed to participate in the study, can communicate and fiil ali the questionnaire and admitted rheumatoiogy outpatient clinic of a university hospital, were included in the study. The data were collected by patient information, the Self-care Agency Scale and the Health Assessment Questionnaire HAQ Health Assessment Quality . Self-care agency scale total score reduction indicates deterioration of self-care. Health Assessment questionnaire scores ranged from 0-3 points and with the increase in scores functional impairment rises. To compare continuous variables, frequency, Mann-Whitney U, Kruskall Wallis andSpearmen correlationtests were used.Results: İt ıs found that, the mean age of the patients who participate in the study were 53.6i±i3.98 years, the mean duration of disease were 7.3i±7.55 years, 64.7% were women and 79.4% were married. Self-care management agency; average score were determined as 89.42 ± 78.67 and were found to be intermediate /eve/. Patients with rheumatoid arthritis who are single and suffering from joint svvelling, fatigue, sleep problems and burnout self-care agency mean score was found to be significantly lower. When patients DAS28 and the VAS mean pain score raised, patients self-care agency mean score was found to be significantly iower.Conclusion: As a result, self-care agency of RA patients determined to be moderate. Patients self-care agency was found to be worse whose with svvelling in the joints, fatigue, sleep problems, pain, burnout and high disease activity

Anahtar Kelimeler

Rheumatoid arthritis, self-care agency, nursing

ROMATOİD ARTRİTLİ HASTALARDA ÖZBAKIM GÜCÜ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Öz

Amaç: Eklem tutulumunun yanısıra tüm organ ve sistemlerin de olumsuz etkilenmesi nedeniyle Romatoid Artrit RA hastaları, günlük yaşam aktivitelerini yerine getirirken önemli sıkıntılarla karşılaşmaktadır ve bu sorunlar özbakım gücünü olumsuz etkileyebilmektedir. Çalışmamızın amacı; romatoid artrit hastalarının özbakım gücü ve özbakım gücünü etkileyen faktörlerin belirlenmesidir.Gereç ve Yöntem: Çalışmaya bir üniversite hastanesinin romatoloji polikliniğine başvuran, çalışmaya katılmayı kabul eden, iletişim kurulabilen, anketin tamamını doldurabilen toplam 136 RA hastası alındı. Verilerin toplanmasında; hasta tanıtım formu, Özbakım Gücü Ölçeği ve Sağlığı Değerlendirme Anketi kullanıldı. Özbakım Gücü Ölçeğinden alınan puanın düşük olması özbakım gücünün kötü olduğunu göstermektedir. Sağlığı Değerlendirme Anketinden alınan puanlar 0-3 arasında değişmekte ve puan arttıkça fonksiyonel yetersizlik artmaktadır. Verilerin değerlendirilmesinde; yüzdelik, Mann VVhitney U, Kruskal VVallis, Spearman korelasyon analizleri yapıldı.Bulgular: Çalışmaya alınan hastaların yaş ortalaması 53.61 ±13.98 yıl ve hastalık süresi 7.31 ±7.55 yıl olup, %64.7'si kadın, %79.4'ü evlidir. Hastaların özbakım gücü puan ortalamasının 89.42±18.67 ve özbakım gücünün orta düzeyde olduğu tespit edildi. Bekar olan, eklemlerde şişlik, yorgunluk, uyku sorunu ve tükenmişlik şikayeti olan romatoid artrit hastalarının özbakım puan ortalamasının anlamlı olarak daha düşük olduğu saptandı p

Anahtar Kelimeler

Romatoid artrit, özbakım gücü, hemşire

Kaynakça

• Aba N, Tel H. Diabetes Mellituslu Hastalarda Depresyon ve Özbakım Gücü. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi 2012; 1: 18-23.
• Altındağ Ö, Altındağ A, Soran N, ve ark. Romatoid Artrit ve Osteoartrit Hastalarında Yetiyitimi ve Depresyon. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2007; 17: 24-9.
• Altıparmak S, Fadıloğlu Ç, Gürsoy ŞT, ve ark. (2011). Kemoterapi Tedavisi Alan Akciğer Kanserli Hastalarda Öz Bakım Gücü ve Yaşam Kalitesi ilişkisi. Ege Tıp Dergisi 2011; 5(2): 95-102.
• Aylaz R, Erci B. Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi Hastalarına Evde Verilen Bakımın ve İzlemin Hastaların Özbakım Gücüne Etkisi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2009; 12(1): 81-90.
• Bağ E. Hemodiyaliz Uygulanan Hastalarda Özbakım Gücü Ve Öz Yeterliliğin Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2007.
• Bakoğlu E, Şekerci K, Yaman S, ve ark. Periton Diyalizli Hastalarda Öz-Bakım Gücü. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009; 4(11): 65-78.
• Bourguignan C, Labyak SE, Taibi D. Investigating Sleep Disturbances in Adults with Rheumatoid Arthritis. Holist Nurs Pract 2003; 17: 241-9.
• Breedland I, van Scheppingen C, Leijsma M, & et al. Effects of a Group-Based Exercise And Educational Program on physical Performance And Disease Self-Management in Rheumatoid Arthritis: A Randomized Controlled Study. Phys Ther 2011; 91: 879-93.
• Büyükkaya D, Fesci H, Akdemir N. Karaciğer Sirozu Olan Hastaların Öz-Bakım Güçlerinin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006; 9(2): 13-24.
• Fransen J, van Riel PL. The Disease Activity Score And The EULAR Response Criteria. Clin Exp Rheumatol 2005; 23(39 Suppl): S93-9.
• Hamuryudan V. Romatoid Artrit. Romatolojik Hastalıklar Sempozyum Dizisi 2003; 34: 19-29.
• Hizmetli S, Tel H, Tel H, ve ark. Self-Care Agency And Status to Maintain Activities of Daily Living Elderly People with Osteoarthritis. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2012; 15(1): 27-32.
• Holber P. Rheumatoid Arthritis: History. In: Klippel JH, Dieppe PS, Editors. Rheumatology. London: Mosby; 1998: 306-8.
• Irwin M. Psychonueroimmunology of Depression: Clinical Implications. Brain Behav Immun 2002; 16: 1­ 16.
• Kaya T, Karatepe AG, Günaydın R, ve ark. Romatoid Artritli Hastalarda Yaşam Kalitesi: Hastalık Aktivitesi, Fonksiyonel Durum ve Sağlık Durumu ile ilişkisi. Romatizma 2007; 22: 119-22.
• Köybaşı M, Ayhan F, Borman P, & et al. Problems of Self-Care Activities Encountered in Rheumatoid Arthritis And Their Relationship With Disease Activity And Hand Deformity. Turkish Journal of Rheumatology 2011; 26(2): 89-93.
• Küçükdeveci AA, Sahin H, Ataman S, & et al. Issues in Cross-Cultural Validity: Example From The Adaptation, Reliability, And Validity Testing of A Turkish Version of The Stanford Health Assessment Questionnaire. Arthritis Rheum 2004; 51(1): 14-9.
• Mollaoğlu M, Kars-Fertelli T, Özkan-Tuncay F. Multiple Sklerozlu Hastalarda Öz Bakım Gücünün Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006; 9(3): 1-7.
• Nahcivan NO. A Turkish Language Equivalence of The Exercise of Self-Care Agency Scale. West J Nurs Res 2004; 26: 813-24.
• Ovayolu OU, Ovayolu N, Karadag G. The Relationship Between Self-Care Agency, Disability Levels And Factors Regarding These Situations Among Patients with Rheumatoid Arthritis. J Clin Nurs 2012; 21(1-2): 101-10.
• Özalp Gerçeker G, Beytut D, Karayağız Muslu G, Yardımcı F. Orem’in Öz Bakım Teorisine Göre Juvenil
• Dermatomiyozitli Hastanın Değerlendirilmesi ve Hemşirelik Bakım Planı. Ege Üniversitesi Hemşirelik
• Fakültesi Dergisi 2012; 28(2): 123-33.
• Özgül A, Peker F, Taşkaynatan MA, ve ark. Ankilozan Spondilit’te Hastalığın Yaşam Kalitesi ve Yaşam Alanlarına Etkisi. Romatizma 2003; 18(2): 82-91.
• Pehlivan S, Ovayolu Ö, Ovayolu N, ve ark. Romatolojik Sorunu Olan Hastalarda Yaşam Kalitesi ve Bazı Semptomlarla ilişkisi. Gaziantep Tıp Dergisi 2010; 16(1): 10-4.
• Pınar R. Diyabetli hastalarda yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Doktora Tezi. istanbul: istanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 1993.
• Pincus T, Summey JA , Soraci SA Jr, & et al. Assessment of Patient Satisfaction in Activities of Daily Living Using A Modified Stanford Health Assessment Questionnaire. Arthritis Rheum 1983; 26(11) 1346-53.
• Samancıoğlu S, Özel F, Esen A. Orem’in Öz Bakım Teorisine Göre Sistemik Lupus Eritematozuslu Hastanın Bakımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2010; 5(15): 85-101.
• Solak Ö, Dündar Ü, Demirdal ÜS, ve ark. Romatoid Artrit Hastalarının Pittsburgh Uyku Kalite indeksi ile Değerlendirilmesi. Turk J Phys Med Rehab 2009; 55: 107-10.
• Suurmeijer TP, Waltz M, Moum T, & et al. Quality of Life Profiles in the First Years of Rheumatoid Arthritis: Results From the EURIDISS Longitudinal Study. Arthritis Rheum 2001; 45(2): 111-21.
• Tokem Y, Akyol AD, Argon G. The Relationship Between Disability And Self-Care Agency of Turkish People with Rheumatoid Arthritis. J Clin Nurs 2007; 16(3A): 44-50.
• Turan Y, Kocaağa Z, Koçyiğit H, & et al. Correlation of Fatigue With Clinical Parameters And Quality of Life in Rheumatoid Arthritis. Turkish Journal of Rheumatology 2010; 25: 63-7.
• Türkcan-Düzöz G, Çatalkaya D, Demir-Uysal D. Tip 2 Diabetes Mellituslu Hastaların Öz-Bakım Gücünün Değerlendirilmesi. Yeni Tıp Dergisi 2009; 26: 210-3.
• Ünalan D, Şenol V, Öztürk A. Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Öz-Bakım Gücü Düzeylerinin Belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2006; 13(2): 95-102.
• Ünalan H. Romatizmal Hastalıklarda Fonksiyonel Durum ve Yaşam Kalitesi. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi 1999; 2(1): 12-9.
• Ünsal-Avdal E, Kızılcı S. Diyabet ve Özbakım Eksikliği Hemşirelik Teorisinin Kavram Analizi. DEUHYO ED 2010; 3(3): 164-8.
• Ünsar S, Dindar İ, Zafer R, ve ark. Hemodiyaliz Tedavisi Gören Hastaların Öz-Bakım Gücü ve Etkileyen Etmenler. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2006; 1(3): 70-80.
• Zvaifler NJ. Etiology and Pathogenesis of Rheumatoid Arthritis: Arthritis and Allied Conditions. In: Mc Carty DJ, Kopman WJ. Editors. Pennsylvania: Lea and Febiger; 1993. 723-36.