MEME VE GASTROİNTESTİNAL SİSTEM KANSERLİ HASTALARIN DEPRESYON, AKSİYETE VE YETİYİTİMİ DURUMLARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2007, Cilt: 23 Sayı: 2, 69 - 80, 01.06.2007

Sevgi Özkan Filiz Öğce Adalet Kutlu Koca

Öz

Meme ve gastrointestinal sistem GİS kanserli hastaların depresyon, anksiyete ve yetiyitimi durumlarının belirlenmesi ve bu durumlara etki eden faktörlerin araştırılmasıdır. Çalışmanın örneklemini kemoterapi gören, radikal mastektomili 82 meme ve 41 GİS kanseri olan 123 hasta oluşturmuştur. Katılımcılar sosyodemografik veri formu, Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği HAD , Kısa Yetiyitimi KYY ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ÇBASDÖ ile değerlendirilmiştir. Hastaların %75,6’sında depresyon, %59,3’ünde anksiyete riski saptanmış belirlenmiştir. GİS kanserli hastaların hastalık süresi, ilerlemiş tümör evresi, depresyon ve anksiyete riski daha fazla görülürken, meme kanserli hastalarda yetiyitimi yaşanan gün sayısı daha fazla bulunmuştur. Meme ve GİS kanser tanısı konulmasından sonra geçen süre arttıkça hastalardaki anksiyete ve depresyon düzeylerinin anlamlı olarak azaldığı saptanmıştır. Hastanın yaşı ve hastalığın prognozu kötüleştikçe, anksiyete ve depresyon seviyelerinin artmakta olduğu ve anksiyete yükseldikçe yetiyitimi puanının da arttığı bulunmuştur. Ağır yetiyitimi yaşayan hastaların sosyal desteğinin daha az olduğu belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Kanser Hastası, Depresyon, Anksiyete, Yetiyitimi, Hemşirelik

DETERMINING OF THE PRESENCE OF DEPRESSION, ANXIETY AND DISABILITY OF BREAST AND GASTRO INTESTINAL SYSTEM GIS CANCER PATIENTS

Öz

To determine the presence of depression, anxiety and disability of breast and Gastro Intestinal System GIS cancer patients, and to examine the factors that affect these symptoms. A total of 123 patients 82 breast cancer patients underwent radical mastectomy and 41 patients with GIS cancer were recruited. All subjects were evaluated with the socio-demographic patient form, Hospital Anxiety and Depression Scale HAD , Brief Disability Questionnaire BDQ , and Multidimensional Scale of Perceived Social Support MSPSS . It was confirmed that 75,6% of patients have a risk of depression and 59,3% of them have a risk of anxiety, and it was determined that 88,6% of the patients live with some level of disability. Statically significant increase in the risk of depression and anxiety was observed with an increased of the illness period and advanced disease of GIS cancer patients was obtained. And disability time was found high in breast cancer patients. In addition, anxiety and depression levels were decreased in both groups as the time of diagnosis increase. It was also found that anxiety and depression levels were increased by increasing age and advanced disease. The disability score was found high when anxiety has increased. Having a low level of social support was present in patients who had heavy disability. Different cancer diagnoses with their treatment may impact the functional and psychological aspects of the patients. Therefore it is important to give biopsychosocial holistic approach to cancer patients by the nurses who play a key role.

Anahtar Kelimeler

Cancer Patients, Depression, Anxiety, Disability, Nursing

Kaynakça

• Ateşci FÇ, Oğuzhanoğolu NK, Baltalarlı B ve ark (2003). Kanser hastalarında psikiyatrik bozukluklar ve ilişkili etmenler. Türk Psikiyatri Dergisi, 14: 2, 145-152.
• Aydemir Ö, Güvenir T, Küey L ve ark (1997). Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve Güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 8, 280-287.
• Eker D, Arkar H (1995). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin faktör yapısı geçerlilik ve güvenilirliği. Türk Psikoloji Dergisi.,10: 34, 45-55.
• Friedman LC, Kalidas M, Elledge R ve ark (2005). Optimism, social support and psychosocial functioning among women with breast cancer, Psycho-Oncology, http// www.interscience.wiley.com.
• Kaplan İ (1995). Yarıkırsal bir sağlık ocağına başvuran hastalarda ruhsal bozuklukların yetiyitimi ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 6: 3, 169-179.
• Kızılcı S (1999). Kemoterapi Alan Kanserli Hastalar ve Yakınlarının Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. C. Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 3: 2, 18-26.
• Makabe R, Nomizu T (2006). Social support and psychological and physical states among Japanese patients with breast cancer and their spouses prior to surgery. Oncol Nurs Forum. 3; 33(3), 651-655.
• Matsushita T, Matsushima E, Maruyama M (2005). Anxiety and depression of patients with digestive cancer. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 59, 576-583.
• Montazeri A, Harirchi I, Vahdami M ve ark (2000). Anxiety and depression in Iranian breast cancer before and after diagnosis. European Journal of Cancer Care, 9, 151- 157.
• Simpson JS, Carlson LE, Beck CA, ve ark (2002). Effecs of a brief intervention on social support and psychiatric morbidity in breast cancer patients. Psycho- Oncology, 11, 282-294.
• Snaith RP (2003). The hospital anxiety and depression scale. Health and Quality of Life Outcomes, 1, 29. http://www.hqlo.com/content/1/1/29.
• Solak M, Başer G (2003). Meme ve Meme Dışı kanserli Kadın Hastaların Umutsuzluk ve Yaşam Kalitesi Düzeylerinin İncelenmesi. Hemşirelik Forumu, 6: 6, 38-47.
• Stewart AL, Hays RD, Ware JEJ ve ark (1988). The MOS short-form general health survey: reliability and validity in a patient population. Med Care, 26, 724-735.
• Şentürk V, Sağduyu A (2004). Leprası olan hastalarda ruhsal bozukluklar ve yetiyitimi: bir gözden geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 15: 3, 236-243.
• Türkiyede kanserle savaş politikası ve kanser verileri (2002), TC Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Daire Başkanlığı Yayını, No: 618, Ankara, 145-46.
• Vinokur A. D, Threatt B.A, Caplan R.D ve ark. (1989). Physical and psychosocial functioning and adjustment to breast cancer. Cancer, 63, 394-405.
• Wonghongkul T, Dechaprom N, Phumivichuvate L ve ark (2006). Uncertainty appraisal coping and quality of life in breast cancer survivors, Cancer Nursing, 29: 3, 250-257.
• Wong-Kim EC, Bloom JR (2005). Depression experienced by young women newly diagnosed with breast cancer. Psycho-Oncology. 14, 564-573.
• Zigmond AS, Snaith PR (1983). The hospital anxiety and depression scale. Acta Psychiatr Scand, 67, 361-370.
• Zimet, Dahlem, Zimet & Farley, (1988). Multidimensional scale of perceived social support; http:www.atkinson.yorku.ca/~psyctest/socsupp.pdf.