ÖLMEKTE OLAN HASTAYA KOGNİTİF DAVRANIŞSAL HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI

Yıl 2005, Cilt: 21 Sayı: 2, 125 - 134, 01.01.2005

Gülseren Ünal Keskin

Öz

Terminal dönem ölmekte olan hasta için yaşamında kritik bir yaşam fazı olarak kabul edilir. Önceki çalışmalarda anksiyete ve depresyonu içeren psikiyatrik semptomları özellikle ölmekte olan ya da ilerlemiş hastalar için incelemişler, kognitif davranış terapisinin bu hastaların psikiyatrik semptomlarını hafifletmede en önemli tedavi stratejisi olduğu bildirilmiştir. Öte yandan ölmekte olan ya da hastalığı ilerlemiş olan hastalar, pek çok fiziksel semptomdan dolayı acı çekmekte, fiziksel fonksiyonlarda yetersizlikler nedeni ile zorluklarla yüz yüze kalmaktadır. Bu hastalarda sıklıkla inkar, regresyon, yerine koyma gibi psikolojik savunma mekanizmaları gözlenmektedir. Bu gözden geçirme yazısında terminal hastaların psikiyatrik semptomları, ölüm ve ölüm anı ya da ölüm sonrası, görünüşte ölümle ilgili olan anksiyete, ölmekte olan hastalar için kognitif terapiler hakkında yaklaşımları içeren yorumlar, bu konuyla ilgili başarılanlar özetlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Ölmekte olan hasta, hemşire, terapi, kognitif davranışsal terapi

COGNITIVE BEHAVIORAL NURSING APPROACH TO DYING PATENT

Öz

Terminal phase of human life must be regarded as one of the critical life phases as well for the dying himself/herself. Previous reports have demonstrated that psychiatric symptoms, including anxiety and depression, are frequently observed especially in advanced and/or terminally ill patients and cognitive behavior therapy is one of the important treatment strategies for alleviating psychiatric symptoms among these patients. On the other hand, patients with advanced and/or terminally ill suffer from various physical symptoms and are forced to face the continuous decline of physical function, and psychological defense mechanisms, such as denial, regression, and replacement, are frequently observed in these patients. This review summarized the previous findings regarding psychiatric symptoms in advanced and/or terminally ill patients and provided basic skills and a recommended approach to talk about death and dying, conceptions of death, after-death and dying, and were seemingly related to anxiety about death cognitive behavior therapy for these patients

Anahtar Kelimeler

Terminal patient, nurse, therapy, cognitive behavior therapy

Kaynakça

• Adler A (1997). Psikolojik Aktivite. Çev: Çorakçı B. Say Yayınları. İstanbul. Ss: 257-267.
• Akechi T, Morita T, Uchitomi Y (2004). Psychotherapy For Patients With Advanced And/Or Terminally Cancer Seishin Shinkeigaku Zasshi. 106(2):123-37.
• Baile WF, Dimaggio JR, Schapira DV (1993). The Request For Assistance In Dying. The Need For Psychiatric Consultation. Cancer. 1;72(9):2786-91.
• Beck CM, Rawlins RP, Williams SR (1984). Mental Health Psychiatric Nursing. Holistic Life –Cycle Approach. The Cc. Mosby Company. Ss:185-90.
• Birkholz G, Gibson JM, Clements PT (2004). Dying Patients' Thoughts Of Ending Their Lives: A Pilot Study Of Rural New Mexico. J Psychosoc Nurs Ment Health Serv. 42(8):34-44.
• Carr-Gregg MR, Sawyer SM, Clarke CF (1997). Caring For The Terminally Ill Adolescent. Med J . 3;166(5):255-8.
• Chochinov HM (2000). Psychiatry And Terminal Illness. Can J Psychiatry. 45(2): 143-50.
• Demirsoy A, Bozcuk NA (1997). Ölümün Evrimsel Öyküsü. 1. Böl. Geriatri I. Ed.Kutsal G. Ve Ark. Hekimler Yayın Birliği. Ankara. Ss: 1-5.
• Diehr P, Williamson J, Burke G (2002). The Aging And Dying Processes And The Health Of Older Adults. Journal Of Clinical Epidemiology . 55(3):269-278.
• Feldman A (1987). The Dying Patient. Psychiatr Clin North Am. 10(1):101-8.
• Hallberg IR (2004). Death And Dying From Old People's Point Of View. Aging Clin Exp Res. 16(2):87-103.
• Kavanagh DJ (1990). Towards A Cognitive-Behavioural Intervention For Adult Grief Reactions. Br J Psychiatry. Sep;157:373-83.
• Kirchhoff KT, Song MK, Kehl K (2004). Caring For The Family Of The Critically Ill Patient. Crit Care Clin. 20(3):453-66.
• Matthews LT, Marwit SJ (2004). Complicated Grief And The Trend Toward Cognitive- Behavioral Therapy. Death Stud. 28(9):849-63.
• Mc. Closky J, Buleck G (2000). Nursing Interventions Classification(Nıc). 3 Th Edi. Mosby.
• Mccarthy EP, Phillips RS, Zhong Z (2000). Dying With Cancer: Patients' Function, Symptoms, And Care Preferences As Death Approaches. J Am Geriatr Soc. May; 48(5 Suppl):S110-21.
• Nelson JP (1996) Struggling to gain meaning: Living with the uncertainty of breast cancer. Adv Nurs Sci. 18(3):59-76.
• Örnek T, Bayraktar E, Özmen E (1992). Geriatrik Psikiyatri. Saray Tıp Kitapevi. I. Baskı. İzmir.
• Öz F (2001). Hastalık Yaşantısında Belirsizlik. Türk Psikiyatri Dergisi. 12(1): 61-68.
• Özcan A (1996). Hemşire Ve Hasta İlişkisi Ve İletişim. Saray Tıp Kitabevi. İzmir.
• Potter P, Pery A (1997). Fundamentals Of Nursing, Conseps, Process And Practice, Mosby Comp.
• Ricketts T (1995). Grief: A Cognitive-Behavioural Perspective. Br J Nurs. Sep 28-Oct 11;4(17):992-8.
• Ross EK (1991). Yaşamın Son Günleri Sorular Ve Cevaplar. Çev: Gülşen Terakye, 3. Baskı, Ankara, Sy:34-82.
• Ross EK (1997). Ölüm Ve Ölmek Üzerine. Çev: Banu Büyükkal Boyner Holding Yayınları.İstanbul.
• Rosseland LA, Laake JH, Winnem BM (2002). The Dying Patient's Preferences When End-Of-Life Decisions Are Made. Tidsskr Nor Laegeforen. Jan 30;122(3):293-5.
• Shear MK, Frank E, Foa E et all (2001). Traumatic grief treatment: a pilot study. Am J Psychiatry. Sep;158(9):1506-8.
• Soykan Ç (2004). Yasa Ve Ölümcül Hastalığı Olanların Ailelerine Yaklaşım. Erişim Adresi Http://www.Metu.Edu.Tr/~Psi/Workshops.Htm Erişim tarihi: 20.02.2005.
• Şahin E (1998). “Yoğun Bakım Ünitesinde Çalışan Hemşirelerin Ölüm Olayı Karşı- sındaki Anksiyete Düzeylerinin İncelenmesi”. Yüksek Lisans Tezi. İzmir.
• Şen M (2004). Kanserde Ulusal Sorunlarımız Ve Terminal Dönemdeki Hasta Bakımı. Erişim Adresi Http://www.Kanser.Kongresi.Org/Xiiikanser/Sorun/Sorun15.Html. Erişim tarihi: 20.02.2005.
• Terakye G (1995). Hasta Hemşire İlişkileri. Dördüncü Baskı. Aydoğdu Ofset. Ankara. Ss:99-110.
• Volkan V (1997). Psikanaliz Yazıları. Çev: Ceyhun B, Çevik A. Bilimsel Tıp Yayınevi. Ankara.
• Volkan V (2000). Kayıptan Sonra Yaşam. Çev: Kocadere M, Vahip I. Halime Odağ Psikanaliz Ve Psikoterapi Vakfı Eğitim Notları. No:2. İzmir 2000. Ss:26-28.
• Yanardağ HG (1999). Ölümü Yaklaşan Kanserli Hastanın Fiziksel Ve Psikolojik Bakımı. İzmir İl Sağlık Müdürlüğü Dergisi.4(3):35-37.
• Yürekli A (1990). Kanser Hemşireliği. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 6(1):66-68.