INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN CANCER INFORMATION OVERLOAD AND HEALTHY LIFESTYLE BEHAVIORS OF FEMALE WORKERS

Yıl 2021, Cilt: 37 Sayı: 2, 141 - 156, 27.08.2021

Fatma Sultan Öztoprak , Emel Ege

https://doi.org/10.53490/egehemsire.809621

Cited By: 4

Öz

KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

Öz

ÖZ
Amaç: Bu çalışma kadın işçilerin kanser bilgi yükü ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları ilişkisinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.

Yöntem: Araştırma tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türde, Karaman il merkezinde bulunan vardiya sistemi ile çalışan kadın işçilerle yapılmıştır. Fabrikalardaki kadın işçi sayıları kurum politikası gereği gizli tutulmuştur. Bu nedenle toplam kadın işçi sayısına ulaşılamamıştır. Bu araştırma 380 kadın işçi ile tamamlanmıştır. Veriler araştırmacı tarafından hazırlanan Anket Formu, Kanser Bilgi Yükü Ölçeği ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları II Ölçeği ile toplanmıştır. Veri analizinde Pearson korelasyon analizi, t testi ve Mann Whitney U testi kullanılmıştır. Kadınların kanser bilgi yükü ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları puanları üzerine primer analizlerde etkisi bulunan bağımsız değişkenler çoklu regresyon analizi ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Kadın işçilerin %70.6’sı 31 yaş ve üzerinde olup % 51.3’ü okuryazar/ilköğretim düzeyinde eğitim almıştır. Katılımcıların %95.3’ü kanser tarama testlerini duymuş olup, %57.9’u sağlık çalışanlarından duyarken %42.1’i basın/yayından duymuştur. Kadın işçilerin Kanser Bilgi Yükü Ölçeği puan ortalaması 19.32±5.38, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği puan ortalaması 119.14±22.29’dur.

Sonuç: Katılımcıların kanser bilgi yükü ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları orta düzeydedir. Kadın işçilerin Kanser Bilgi Yükü Ölçeği puanları ile Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeğinin beslenme, manevi gelişim ve kişiler arası ilişkiler alt boyut puanları arasında zayıf düzeyde ve pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Kadın işçilerin kanser bilgi yüküne yaş, manevi gelişim alt boyut puanı, kanser tarama testlerini duyma ve kendi kendine meme muayenesi yapmanın anlamlı düzeyde etkisinin olduğu ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına çalışma süresi, eğitim düzeyi, mamografi yaptırma, kendi kendine meme muayenesi yapma ve gelir durumunun anlamlı düzeyde etkisinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kanser, Kanser Bilgi Yükü, Sağlıklı Yaşam Biçimi

Kaynakça

• Akin, LK. (1997). Information overload: a multi-disciplinary explication and citation ranking within three selected disciplines: library studies, psychology/psychiatry, and consumer science: 1960-1996. Unpublished doctoral dissertation. Texas Woman’s University, Denton,Texas, USA.
• Ankem, K. (2006). Factors influencing information needs among cancer patients: a metaanalysis. Library Information Science Research, 28: 7-23. doi: org/10.1016/j.lisr.2005.11.003
• Aşılar, R., Köse, S., Yıldırım, A. (2015). Kadınların servikal kanser ve pap smear testine ilişkin bilgi, inanç ve davranışları. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci, 7(2), 102-111. doi: 10.5336/nurses.2014-42620
• Avcı, İ. (2008). Factors associated with breast self-examination practices and beliefs in female workers at a muslim community. European Journal of Oncology Nursing, 12, 127–133. doi:10.1016/j.ejon.2007.11.006
• Aydın, Aİ., Erdoğan, KT. (2015). Fındık fabrikasında çalışan işçilerde obezite sıklığı ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarının değerlendirilmesi. TAF Prev Med Bull, 14, 364-369.
• Aygın, D., Uludağ, C., Şahin, S. (2004). Gençlerin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi hakkın¬daki bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Hemşirelik Forumu Dergisi, 7(4), 1-6.
• Bahar, Z., Beşer, A., Gördes, N., Ersin, F., Kıssal, A. (2008). Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği II’nin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 1-13.
• Bayçelebi, G., Aydın, F., Gökosmanoğlu, F., Tat, T., Varım, C. (2015). Trabzon’da kanser tarama testleri farkındalığı. J Hum Rhythm, 1(3), 90-94.
• Beckjord, EB., Finney Rutten, LJ., Arora, NK., et al. Information processing and negative affect: Evidence from the 2003 health information national trends survey. Health Psychol, 27(2), 249–257. doi: 10.1037/0278-6133.27.2.249
• Cürcani, M., Tan, M., Özdelikara, A. (2010). Hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. TAF Preventice Medicine Bulletin, 9(5), 487-492.
• Chae, J. (2016). Who avoids cancer information? Examining a psychological process leading to cancer information avoidance. J Health Commun, 21, 837-844. doi.org/10.1080/10810730.2016.1177144
• Chae, J., Lee, CJ., Jensen, JD. (2016). Correlates of cancer information overload: Focusing on individual ability and motivation. Health Communication, 31(5), 626-634. doi.org/10.1080/10410236.2014.986026
• Chee, HL., Rashidah, S., Shamsuddin, K., Intan, O. (2003). Foctors Related to the Practice of Breast Self Examination (BSE) and Pap Smear Screening Among Malaysian Women Workers in Selected Electronics Factories. Erişim adresi: http://www.biomedcentral.com/1472-6874/3/3 doi: 10.1186/1472-6874-3-3
• Duman, N., Koçak, D., Albayrak, S., Topuz, Ş., Yılmazel, G. (2015). Kırk yaş üstü kadınların meme ve serviks kanseri taramalarına yönelik bilgi ve uygulamaları. G.O.P. Taksim E.A.H. Jaren, 1(1), 30-38. doi: 10.5222/jaren.2015.030
• Erdem, SS., Yılmaz, M., Yıldırım, H., Mayda, AS., Bolu, F., Durak, AA., Şener, Ö. (2017). Düzce’de yaşanların kanser ve kanser risk faktörleri hakkında bilgi düzeyi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 1-10.
• Ersin, F., Kıssal, A., Polat, P., Koca, B., Erdoğan, M. (2017). Kadın sağlık personelinin servikal kansere yönelik algıları ve bunu etkileyen faktörler. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 18(2-3), 31-43.
• Günay, E., Beşer, A. (2011). Sociodemographic characteristics of women who engage in early breast cancer diagnostic behaviors. AAOHN Journal, 59(10), 421-428.
• Göçer, Ş., Mazıcıoğlu, MM., Ulutabanca, RÖ., Ünalan, D., Karaduman, M. (2020). Assessment of healthy lifestyle behaviors in travelling seasonal. Public Health 180. 149-153. doi.org/10.1016/j.puhe.2019.11.013
• Gözüyeşil, E., Taş, F., Düzgün, AA. (2019). 15-49 yaş kadınlarda meme kanseri endişesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Çukurova Medical Journal, 44(4), 1215-1225. doi: 10.17826/cumj.493360
• Globocan, Cancer Today , (2018). Erişim Tarihi: 25.12.2019 http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_cancer.aspx
• Hornik, R., Parvanta, S., Mello, S., Freres, D., Kelly, B., Schwartz, S. (2013). Effects of scanning-routine health information exposure-on cancer screening and prevention behaviors in the general population. J Health Commun, 18(12), 1422-1435. doi:10.1080/10810730.2013.798381
• Işık, O., Çelik, M., Keten, H., Dalgacı, A., Yıldırım, F. (2016). Kadın doktorların pap smear testi konusunda bilgi tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Çukurova Medikal Journal, 41(2), 291-98. doi: 10.17826/cutf.208422
• Illic, D., Risbridger, GP., Green, S. (2005). The informed men: Attitudes ad information needs on prostate C-cancer screening. Journal of Men’s Health and Gender, 2(4), 414-420. doi: 10.1016/j.jmhg.2005.10.006
• İnci, F., Başkale, H., Ak, P. (2019). Kanser bilgi yükü ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması, geçerlilik-güvenilirlik çalışması. Çukurova Medical Journal, 44(1), 127-135. doi: 10.17826/cumj.423997
• İlhan, N., Batmaz, M., Akhan, L. (2010). Üniversite öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim Ve Sanatı Dergisi, 3(3), 34-44.
• Jensen, JD., Carcioppolo, N., King, AJ., Scherr, CL., Jones, CL., Niederdieppe, J. (2014). The cancer information overload (CIO) scale: Establishing predictive and discriminant validity. Patient Educ Couns, 94, 90-96. doi.org/10.1016/j.pec.2013.09.016
• Kelly, B., Hornik, R., Romantan, A., Schwartz, JS., Armstrong, K., Demichele, A., Fishbein, M., Gray, S., Hull, S., Kim, A., Nagler, R., Niederdeppe, J., Ramirez, AS., Smith, A., Wong, N. (2010). Cancer information scanning and seeking in the general population. J Health Commun, 15(7), 734-753. doi:10.1080/10810730.2010.514029
• Keshavarz, Z., Simbar, M., Ramezankhani. (2011). Factors for performing breast and cervix cancer screening by Iranian female workers: A qualitative-model study. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 12, 1587-1592.
• Kim, K., Lustria, M., Burke, D., Kwon, N. (2007). Predictors of cancer information overload: Findings from a national survey. Erişim adresi: http://informationr.net/ir/12-4/paper326.html
• Kolaç, N., Balcı, AS., Şişman, FN., Ataçer, BE., Dinçer, S. (2018). Fabrika çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışı ve sağlık algısı. Bakırköy Tıp Dergisi, 14, 267-274. doi: 10.5350/BTDMJB.20170328092601
• Koçoğlu, D., Akın, B. (2009). Sosyoekonomik eşitsizliklerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. DEUHYO ED, 2(4), 145-154.
• Küçük, E. (2016). Health perception and healthy lifestyle behaviors of female factory workers. Archives of Environmental and Occupational Health, 71, 216-221. doi.org/10.1080/19338244.2015.1058237
• Küçükkaya, B., Erçel, Ö. (2019). Jiinekolojik kanserli hastalarda hastalık algısının öz-bakım gücüne etkisi. EGE HFD, 35(3):137-145.
• Niederdeppe, J., Lee, T., Robbins, R., Kim, HK., Kresovich, A., Kirshenblat, D. (2014). Content and effects of news stories about uncertain cancer causes and preventive behaviors. Health Commun, 29, 332-346. doi.org/10.1080/10410236.2012.755603
• Özen, B., Zincir, H., Erten, ZK., Özkan, F., Elmalı, F. (2013). Genç kadınların meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi konusunda bilgi ve tutumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları. J Breast Health, 9, 200-204. doi: 10.5152/tjbh.2013.33
• Özyazıcıoğlu, N., Kılıç, M., Erdem, N., Yavuz, C., Afacan, S. (2011). Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 277-232.
• Pirinççi, S., Benli, C., Okyay, P. (2015). Üçüncü basamak sağlık merkezine başvuranlarda kolorektal kanser tarama programı farkındalık çalışması. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(3), 209-214. doi: 10.5455/pmb.1-1398327138
• Renahy, E., Parizot, I., Chauvin, P. (2008). Health information seeking on the internet: a Double Divide? Results from a representative survey in the Paris Metropolitan Area, France, 2005–2006. BMC Public Health, 8(69), 1-10. doi:10.1186/1471-2458-8-69
• Sudenga, S., Rositch, A., Otineo, W., Smith, J. (2013). Brief Report: Knowledge, attitudes, practices and perceived risk of cervical cancer among kenyan women. NIH-PA Author Manuscript Int J Gynecol Cancer, 23(5), 895-899. doi:10.1097/IGC.0b013e31828e425c
• Siegel, R., Miller, K., Jemal, A. (2018). Cancer Statistics, 2018. Cancer Journal For Clinicians, 68, 7-30. doi: 10.3322/caac.21442
• Şahin, N., Üner, B., Aydın, M., Akçan, A., Gemalmaz, A., Dişçigil, G., Demirağ, S., Başak, O. (2015). Aydın merkez ilçede kolorektal kanser taramasına ilişkin bilgi, tutum ve engeller. Türk Aile Hekim Dergisi, 19(1), 37-48. doi: 10.15511/tahd.15.01037
• Şeker, N., Yasin, Y., Özaydın, E., Çapacı, B., Okyay, P. (2017). Üçüncü basamak sağlık kuruluşundaki hemşirelerin kanser tarama programları bilgileri ile tarama testlerini yaptırma durumları. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 19(1), 14-18.
• Tan, A., Gibson, L., Zafar, H., Gray, S., Hornik, R., Armstrong, K. (2014). Associations between cancer-related information seeking and receiving PET imaging for routine cancer surveillance-an analysis of longitudinal survey data. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 23, 481-489. doi:10.1158/1055-9965.EPI-13-0999
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Kanser İstatistikleri. (2017). Erişim Tarihi: 02.05.2018 http://kanser.gov.tr/Dosya/ca_istatistik/2014-RAPOR._uzun.pdf
• Tekpınar, H., Aşık, Z., Özen, M. (2018). Aile hekimliği polikliniğine başvuran hastaların kanser taramalarına ilişkin yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 22(1), 28-36. doi: 10.15511/tahd.18.00128
• Torgbor, J., King, J., Velez, I. (2017). Barriers and facilitators of cervical cancer screening practices among african immigrant women living in Brisbane Australia. European Journal of Oncology Nursing, 31, 22-29. doi.org/10.1016/j.ejon.2017.09.005
• Uğur, H., Avcı, İ. (2015). Kanser tarama merkezine başvuran kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının erken tanı bilgi ve uygulamalarına etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 244-258.
• Yılmaz, H., Aksüyek, H. (2012). Bursa ilinde meme kanserinin erken tanısında farkındalığın önemi-alan çalışması. The Journal of Breast Health, 8(2), 76-80.
• Yılmazel, G., Naçar, M., Çetinkaya, F. (2016). Bir sanayi kuruluşunda çalışan işçilerin sağlığı geliştirme davranışları. TAF Prev Med Bull, 14, 161-170. doi:10.5455/pmb1-1410340413
• Yiğitbaş, Ç., Bulut, A., Semerci, M. (2016). Bingöl devlet hastanesine başvuran yetişkinlerin kanser tarama testlerine ilişkin bilgi ve tutumları. Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi, 2, 29-38. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/publication/319180445
• Yirmibeşoğlu, E., Öztürk, AS., Erkal, HŞ., Egehan, İ. (2005). Kanser hastalarının bilgi arayışında internet kullanımı. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 12(2), 125-128.
• Walker, SN., Hill-Polerecky, DM. (1996). Psychometric evaluation of the health promoting lifestyle profile II. Unpublished manuscript, University of Nebraska Medical Center.
• World Cancer Day. World Health Organization (WHO). (2018). Erişim adresi:http://www.who.int/cancer/world-cancer-day/2018/en/