Public Administration in Central Asia After Independence: Structure and Reforms in the Case of Kazakhstan

Yıl 2022, , 515 - 547, 28.12.2022

Şura Zavalsız , Hamza Ateş

https://doi.org/10.32449/egetdid.1168403

Cited By: 1

Öz

Bağımsızlık Sonrası Orta Asya’da Kamu Yönetimi: Kazakistan Örneğinde Yapı ve Reformlar

Öz

1991 yılına kadar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği bünyesindeki ülkelerinden biri olan Kazakistan, devlet mülkiyetine dayalı ekonomi ve merkeziyetçi idari yapıya sahipti. Sovyet düzenin oluşturduğu artan merkezileşme ve buna bağlı yönetim zorluğu, zaman içerisinde bir takım idari reformların yapılmasını gerekli kılmıştı. Yapılan reformların Birliğin dağılmasını engelleyememesi, arasında Kazakistan Cumhuriyeti’nin de bulunduğu Sovyetler Birliği’ndeki devletlerin bağımsızlığını ilan etmesiyle sonuçlanmıştır. Devralınan Sovyet sisteminin işlevsizliği, bağımsız Kazakistan’ın kalkınması için engel oluşturduğundan, Kazakistan’da bir dizi idari reform yapılmıştır. Bu çalışmada, bağımsızlık sonrası Kazakistan’daki kamu yönetimi yapısı ve gerçekleştirilen reformlar incelenmektedir. Çalışma, Kazakistan kamu yönetimi reformlarına bütüncül bakabilmeyi ve reformların kapsamının analizini amaç edinmektedir. Reformların kapsamına öncelikli olarak birincil kaynaklar incelenerek ulaşılmıştır. Çalışmanın yöntemi, birincil kaynakların analizine, ikincil kaynakların ise gözden geçirilmesine dayanmaktadır. Çalışma sonucunda, Kazakistan’da gerçekleştirilen reformların, Yeni Kamu Yönetimi anlayışı ilkelerinde inşa edildiği görülmektedir. Kazakistan’daki kamu yönetimi reformunu; yapı oluşturma (1991-2001), modernize etme (2002-2011) ve geliştirme (2012-2021) olmak üzere üç aşamaya ayırmak mümkündür.

Anahtar Kelimeler

kamu yönetimi, kazakistan, Orta asya, reform, sovyetler birliği

Kaynakça

• Akkaya, Caner (2018). Kazakistan Orta Asya’da Bir “Bölgesel Güç” müdür?. Yüksek Lisans Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Akyn, Bakdaulet ve Rakhymbai, Bauyrzhan (2017). “Implementation of Civil Service Reforms in Post-Soviet Kazakhstan: Legal Framework.” Opportunities and Challenges. Journal of Legal, Ethical and Regulatory Issues, Volume 20, 2017, Issue 3, 1-16.
• Astana Kamu Hizmeti Merkezi (Astana Civil Service Hub), 2021. https://www.astanacivilservicehub.org/ (Erişim Tarihi: 03.06.2021).
• Astana Kamu Hizmeti Merkezi (Astana Civil Service Hub) (2016). Ülke Profili: Kazakistan Cumhuriyeti.https://www.astanacivilservicehub.org/uploads/country_profiles/Country-profile_Kazakhstan.pdf (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Bhuiyan, Shahjahan H. (2010). “Decentralization and Local Governance in Kazakhstan”. International Journal of Public Administration, 33(12-13), 658–672. https://doi.org/10.1080/01900692.2010.514445
• Bhuiyan, Shahjahan. H., & Amagoh, Francis (2011). “Public sector reform in Kazakhstan: issues and perspectives”. International Journal of Public Sector Management, 24(3), 227-249. https://doi.org/10.1108/09513551111121356
• Emrich-Bakenova (2021). “Public Service Provision in Kazakhstan: Challenges to Procedural Fairness.” Kazakhstan’s Developmental Journey Entrenched Paradigms, Achievements, and the Challenge of Global Competitiveness (Eds. Anastasia Koulouri & Nikolai Mouraviev) Singapore: Springer Nature Singapore (e-book). https://doi.org/10.1007/978-981-15-6899-2
• Ekiz, D. (2013). Introduction to Research Methods and Methods in Education. Ankara: Anı.
• Ibrayeva Aigerim R., Nezhina, Tamara (2017). Public Sector Reforms in Kazakhstan. Public Administration in Post-Communist Countries: Former Soviet Union, Central and Eastern Europe, and Mongolia. (Eds. Liebert, S., Condrey, S.E., & Goncharov, D.) CRC Press. https://doi.org/10.4324/9781315089300
• Idrissova, Aliya (2014). “Civil Service Reforms in Kazakhstan and Its Influence on Modernization (Version 9997893).” International Journal of Business, Human and Social Sciences, 7.0(3), p. 800-803.
• Janenova, Saltanat (2010). Public Service Integration in Kazakhstan: The Case Of One Stop Shop. PhD Thesis. The University of Edinburgh.
• Janenova, Saltanat (2017). “One-Stop-Shop Public Service Delivery Model: the Case of Kazakhstan”. Regional Hub of Civil Service in Astana. https://www.astanacivilservicehub.org/uploads/case_studies/Kazakhstan_case-study_ENG.pdf (Erişim Tarihi: 06.06.2021).
• Janenova, Saltanat & Knox, Colin (2017). “Civil service reform in Kazakhstan: trajectory to the 30 most developed countries?.” International Review of Administrative Sciences 0(0), 1–21. https://doi.org/10.1177/0020852317722397
• Kaufmann, Daniel and Kraay, Aart & Mastruzzi (2010). “Massimo. The Worldwide Governance Indicators: Methodology and Analytical Issues (September 2010)”. World Bank Policy Research Working Paper No. 5430. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=1682130
• Kaushik, Devendra. (2001). “Orta Asya Cumhuriyetleri: 10 yıllık Bağımsızlık Döneminin Bilançosu”, Avrasya Etüdleri 20, Özel Sayı, s. 3-20.
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (1991). “Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Bağımsızlığı Üzerine”. https://adilet.zan.kz/eng/docs/Z910004400_ (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (2007). “Kamu Yönetim Sisteminin Modernizasyonuna Yönelik Tedbirlere İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U070000273_ (Erişim Tarihi: 08.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Düzenleyici Hukuki İşlemler Bilgi Sistemi (1995). Kazakistan Cumhuriyeti Anayasası (30 Ağustos 1995). https://www.gov.kz/memleket/entities/mdai/documents/details/adilet/K950001000_?lang=en (Erişim Tarihi: 03.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (1993). “Kazakistan Cumhuriyeti İdari-Bölgesel Bölümü Hakkında Kanun”. https://adilet.zan.kz/eng/docs/Z930004200_ (Erişim Tarihi: 08.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (2010). “2020'ye Kadar Ulusal Kalkınma Planı”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U100000922_ (Erişim Tarihi: 08.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (2020). “2025 Yılına Kadar Kazakistan Cumhuriyeti'nde Kamu Yönetiminin Geliştirilmesi Hakkında Kararname”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P2000000339 (Erişim Tarihi: 06.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (2021). “2030 Yılına Kadar Kazakistan Cumhuriyeti'nde Kamu Yönetiminin Geliştirilmesi Hakkında Kararname”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U2100000522 (Erişim Tarihi: 06.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (2011). “Kazakistan Cumhuriyeti'nde Yerel Kalkınmanın Desteklenmesi”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1100000687 (Erişim Tarihi: 08.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (1998). “Devlet Kurumları Sistemini Optimize Etmeye Yönelik Önlemler Hakkında Karar”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U980004073_ (Erişim Tarihi: 08.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (2015). “Kazakistan Cumhuriyeti Kamu Hizmeti Kanunu”. https://adilet.zan.kz/eng/docs/Z1500000416 (Erişim Tarihi: 05.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (1995). “Cumhuriyet Referandumu Hakkında Kanun”, 1995. https://www.akorda.kz/ru/official_documents/constitutional_laws/o-respublikanskom-referendume (Erişim Tarihi: 09.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (2001). “Kazakistan Cumhuriyetinde Yerel Yönetim ve Özyönetim Üzerine Kanun” 2001. https://adilet.zan.kz/eng/docs/Z010000148_ (Erişim Tarihi: 03.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (2011). “Kamu Sektörünün Reformu ve Modernizasyonu: Kazakistan Cumhuriyeti'nin Kamu Yönetiminin Modernizasyonu Politikasının Desteklenmesi”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1100000688 (Erişim Tarihi: 08.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (2012). “Kazakistan Cumhuriyeti'nde Yerel Özyönetim Geliştirme Kavramının Onaylanması Hakkında Kararname”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1200000438 (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (1999). “Kamu Hizmeti Kanunu”. https://adilet.zan.kz/eng/docs/Z990000453_ (Erişim Tarihi: 05.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (2011). “Yeni Kamu Hizmeti Modeli. https://adilet.zan.kz/eng/docs/U1100000119 (Erişim Tarihi: 06.06.2021).
• Kazakistan Cumhuriyeti Yasal Bilgi Sistemi (1993). “Yerel Yürütme ve Temsili Organları Hakkında Kanun”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z930004100_ (Erişim Tarihi: 09.06.2021).
• Kazakistan Hükümeti (2021). “Hükümet Kabinesi”. https://www.primeminister.kz/en/government/composition (Erişim Tarihi: 06.06.2021).
• Kazakistan Senatosu, (2021). “Yerel Temsil Organları (Maslikhatlar) Hakkında Yönetmelik”. https://senate.parlam.kz/en-US/senate/maslikhat/polojenie (Erişim Tarihi: 09.06.2021).
• Khairmukhanmedov, Nurbek (2017). “Structural characteristics and problems of the Presidential System in the Republic of Kazakhstan”. International Journal of Social Sciences and Education Research, Volume: 3 Issue: 5, 1432-1451. https://doi: 10.24289/ijsser.312098
• Knox, Colin (2008). “Kazakhstan: modernizing government in the context of political inertia”. International Review of Administrative Sciences. 74(3), 477–496 doi:10.1177/0020852308095314
• Knox, Colin (2017). “Public Sector Reform in Central Asia and the Caucasus”, International Journal of Public Administration. 1-11. https://doi: 10.1080/01900692.2017.1411362
• Koishymanova, Ulzhan (2020). Kazakistan’da Latin Alfabesine Geçiş Sürecinde Kamusal İletişim Politikası ve Halkla İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Liebert, S., Condrey, S.E., & Goncharov (2017). Introduction: Public Administration in Central and Eastern Europe and the Former Soviet States—Common Legacy and Challenges of the Post-Communist Era. Public Administration in Post-Communist Countries: Former Soviet Union, Central and Eastern Europe, and Mongolia. (Eds. Liebert, S., Condrey, S.E., & Goncharov, D.) CRC Press, 1-5. https://doi.org/10.4324/9781315089300
• Makhmutova, Meruert (2006). “Local government organization and finance: Kazakhstan” (Ed Shah, Anwar). Local Governance in Developing Countries. 2006, 275–302. Washington, DC: The World Bank.
• OECD - Organisation for Economic Co-operation and Development (2014). “Kazakhstan: Review of the Central Administration”, OECD Public Governance Reviews, OECD Publishing, Paris. https://doi.org/10.1787/9789264224605-en.
• Özdemir, Abdullah ve Çakır, Mesut (2007). “Bağımsızlık Sonrası Orta Asya Ülkelerinin Yoksulluk Sorunu.” Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(8), 32-41.
• Ranov, Zhandos (2017). Kazakistan ve Türkiye'de Yerel Yönetimler: Mali Perspektiften Karşılaştırmalı Bir Analiz (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Sootla Georg & Lääne Sulev (2017). Public Administration Developments and Practices in Estonia. Public Administration in Post-Communist Countries: Former Soviet Union, Central and Eastern Europe, and Mongolia. (Eds. Liebert, S., Condrey, S.E., & Goncharov, D.) CRC Press, 161-189. https://doi.org/10.4324/9781315089300
• Şimşek, H. & Yıldırım, A. (2016). Qualitative Research Methods in the Social Sciences. Ankara: Seçkin
• Tileuberdi, Yerbol (2014). Türkiye ve Kazakistan Yerel Yönetim Reformlarının Karşılaştırmalı Analizi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turganbayev, Yerken & Diener, Alexander C. (2018). “Kazakhstan’s evolving regional economic policy: assessing strategies of post-socialist development”. Eurasian Geography and Economics, 59:5-6, 657-684, https://doi: 10.1080/15387216.2019.1586559
• World Bank (2009). Kazakhstan - Rapid appraisal of e-government program (2008-2010) (English). Washington, D.C. : World Bank Group. http://documents.worldbank.org/curated/en/794471468292884167/Kazakhstan-Rapid-appraisal-of-e-government-program-2008-2010 (Erişim Tarihi: 02.06.2021)
• World Bank (2021). “Worldwide Governance Indicators”. https://info.worldbank.org/governance/wgi/Home/Reports (Erişim Tarihi: 10.06.2021).
• World Bank (2020). “Country Context”. https://www.worldbank.org/en/country/kazakhstan/overview (Erişim Tarihi: 02.06.2021).
• Worldatlas (2021). “The Largest Countries in the World” https://www.worldatlas.com/articles/the-largest-countries-in-the-world-the-biggest-nations-as-determined-by-total-land-area.html (Erişim Tarihi: 02.06.2021).
• www.akorda.kz, (2021). - Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. “Kazakistan Cumhuriyeti” 2021. https://www.akorda.kz/kz/republic_of_kazakhstan/kazakhstan (Erişim Tarihi: 02.06.2021).
• www.akorda.kz, (2005). “Hızlandırılmış Ekonomik, Sosyal ve Siyasi Modernleşme Yolunda Kazakistan.” Kazakistan Cumhurbaşkanlığı, 2005. https://www.akorda.kz/en/addresses/addresses_of_president/address-of-the-president-of-the-republic-of-kazakhstan-nursultan-nazarbayev-to-the-people-of-kazakhstan-february-18-2005. (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• www.akorda.kz, (1997). “Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in Kazakistan Halkına Hitabı”, 10 Ekim 1997. https://www.akorda.kz/en/addresses/addresses_of_president/address-of-the-president-of-the-republic-of-kazakhstan-nursultan-nazarbayev-to-the-people-of-kazakhstan-october-10-1997 (Erişim Tarihi: 02.06.2021).
• www.e-gov.kz (2021). Kazakistan Cumhuriyeti e-devleti. “Kazakistan'da e-devlet nasıl gelişiyor”, https://egov.kz/cms/information/about/help-elektronnoe-pravitelstvo (Erişim Tarihi: 05.06.2021).
• www.primeminister.kz (2019). Kazakistan Cumhuriyeti Başbakanlığı. “Cebinizde Kamu Hizmeti Merkezi”. https://www.primeminister.kz/en/news/reviews/public-service-center-in-your-pocket-amendments-to-labor-legislation-excise-taxes-on-gasoline-how-government-tuesday-took-place (Erişim Tarihi: 02.06.2021).
• Vakulchuk, Roman (2016). “Public Administration Reform and Its Implications for Foreign Petroleum Companies in Kazakhstan” International Journal of Public Administration, 1532-4265 (Online), p. 1-15 DOI: 10.1080/01900692.2015.1072214
• Zhumashov, Yerkebulan (2010). Kazakistan Cumhuriyeti’nde Yerel Yönetim Reformları: Kolhoz ve Sovhoz Sisteminin Çözülmesi ve Yeni Yapılanma (Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi) Ankara Üniversitesi, Ankara.