Emperyalizmin Bolşevik Devrimi Perspektifinden Liberal ve Marksist-Leninist Yorumu

Yıl 2023, , 91 - 120, 26.06.2023

Hamit Özman

https://doi.org/10.32449/egetdid.1290408

Öz

Bu çalışmada Marx, Lenin ve liberal ekolden Hayek’in konu hakkında birinci elden yazdıkları eserler incelenmiş olup çalışmanın odak noktasını, klasik ve modern emperyalizm olgularına yönelik yazarların iktisadi ve siyasal bakış açıları oluşturmaktadır. Bu kapsamda Bolşevik Devrimi, liberal ve sosyalist ideolojinin keskin bir şekilde kamplara ayrıldığı bir zaman dilimi olması nedeniyle, çalışmada temel dayanak noktası olarak belirlenmiş ve mercek altına alınmıştır. Bu çalışmanın temel tezlerini şu tespitler oluşturmaktadır: Modern emperyalizm, artık 18. ve 19. yy’ da olduğu gibi görünür bir şekilde toprak kazanımı yoluyla değil; yoğunlaşma (tekelleşme) ve finansal sermaye aracılığı ile hâkim paradigmasını korumaktadır. Neo-liberalizm, zamanın ruhu ile kendiliğinden değil; kurumsallaşma ile ortaya çıkmıştır. Nitekim 20. ve 21. yy’ da neo-liberalizm ürünü olan Dünya Ticaret Örgütü, IMF, Dünya Bankası gibi uluslararası kurumsal örgütler, bu “görünmez imparatorlukların” varlıklarını sürdürmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu çalışma kapsamında varılan ve vurgulanmak istenen bir diğer husus ise şu şekilde ifade edilebilir: Her ne kadar varlığı son derece elzem olan demokrasi kavramı, kapitalizmin ürettiği bir olgu olsa da sömürüye dayalı saf kapitalist bir demokrasi anlayışı, bu iki kavram arasındaki bağları giderek zayıflatmaktadır. Sonuç olarak, kapitalizmin demokratikleşmesi, tarihsel süreçte yeterince mümkün olamasa da etik kodlara sahip liberal ideoloji çatı altında gelişen kurumsal bir demokrasi kültürü, yeni tip emperyalist hedeflerden kendini soyutlamış, sürdürülebilir bir kapitalizm yaratabilir.

Anahtar Kelimeler

Klasik ve Modern Emperyalizm, Bolşevik Devrimi, Liberalizm, Marksist-Leninist İdeoloji, Tekelleşme

Kaynakça

• Black, C. (1957). Marxism, Leninism, and Soviet Communism. World
• Politics, 9(3). 401-412. doi:10.2307/2008921
• Brenner, R. (2006). What is, and What is Not, Imperialism?. Historical Materialism, 14(4). 79-105.
• Cain, P. J., & Hopkins, A. G. (1987). Gentlemanly Capitalism and British Expansion Overseas II: New Imperialism, 1850-1945. Economic History Review, 1-26.
• Grullon, G., Larkin, Y. & Michaely, R. (2019). Are US Industries Becoming More Concentrated? Review of Finance, 23(4). 697-743.
• Gudova, I. (2018). The Concept of ‘Imperıalısm’: The Hıstory of the Development. International E-Journal of Advances in Social Sciences, 4(11). 489-495.
• Derrida, J. (1974). Of Grammatology (G. Spivak, Trans.). The Johns Hopkins University
• Gwartney, J., Lawson, R., Hall, J., & Murphy, R. (2022). Economic Freedom of the World. The Frasier Institute Annual Report-22. https://www.fraserinstitute.org/economic-freedom/dataset. Erişim tarihi:04.03.2023
• Harvey, D. (2005). The New Imperialism. Oxford University.
• Hayek, F. A. (1949). The Intellectuals and Socialism. The University of Chicago Law Review, 16(3). 417-433.
• Hayek, F. A. (1960a). The Constitution of Liberty. Excerpted from page 517–533. The Constitution of Liberty. https://press.uchicago.edu/books/excerpt /2011/hayek_constitution.html. Erişim tarihi: 27.11.2022.
• Hayek, F. A. (1960b). Why I am not a Conservative.Centre for Independent Studies. https://www.cis.org.au/publication/why-i-am-not-a-conservative/. Son erişim tarihi: 02.12.2022.
• Hayek, F. A. (2014). Kölelik Yolu (5. Bs.). (T. Feyzioğlu, Y. Arsan, A.Yayla, Çev.). Liberte. (Orijinal çalışma basım tarihi 1916).
• Hobson, J.A.(1902). Imperialism: A Study, James Nisbet, London https://archive.org/details/imperialismastu00goog/page/n16/mode/2up. Erişim tarihi: 06.06.2023.
• International Labor Organization- ILO (2020). https://www.ilo.org/ankara/news/ WCMS_734873/lang--tr/index.htm. Erişim tarihi: 25.01.2023.
• International Monetary Fund - IMF (2021). Net International Investment Positions. https://data.imf.org/regular.aspx?key=62805745. Erişim tarihi: 19.02.2023.
• Jordà, Ò., Knoll, K., Kuvshinov, D., Schularick, M., & Taylor, A. M. (2019). The Rate of Return on Everything, 1870–2015. The Quarterly Journal of Economics, 134(3). 1225-1298.
• Lenin, V.İ (2014). Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması (C. Süreyya, Çev.). Sol. (Orijinal çalışma basım tarihi 1916). ISBN 978-975-7399-14-8
• Marx, K. (1894). Capital Volume III: The Process of Capitalist Production as a Whole. International Publishers. Erişim Tarihi: 20.12.2022. https://www.marxists.org/archive/marx/works/1894-c3/ch27.htm
• Marx, K., & Engels, F. (2014). Komünist Manifesto (2. Bs.). (N. Satlıgan, Çev.). Yordam Kitap. (Orijinal çalışma basım tarihi 1848)
• Marksizm-Leninizm (2023, Şubat 8). Wikipedia içinde. https://tr.wikipedia.org/wiki/Marksizm-Leninizm.
• Nordhaus, W. D., Kaldor, N., Greenspan, A., & Brainard, W. (1974). The Falling Share of Profits. Brookings Papers on Economic Activity, (1). 169-217.
• Orwell, G. (2012). Hayvan Çiftliği. (C. Üstel, Çev.). Can Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1945)
• Piketty, T. (2018). Yirmi Birinci Yüzyılda Kapital. (H. Koçak, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür. (Orijinal çalışma basım tarihi 2013).
• Rogov I.I. (2010). Empire and Imperialism: A History of Concepts and the Modern World. Terra Economicus, 8 (3). 260-267.
• Sander, O. (2012). Siyasi tarih: İlkçağlardan 1918'e (23. Bs.). İmge. (Orijinal çalışma basım tarihi 2000).
• Smith, A. (2006). Milletlerin Zenginliği, (H. Derim, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür. (Orijinal çalışma basım tarihi 1776)
• Statista (2020). Total Assets of Banks in the European Union. https://www.statista.com/statistics/1124813/europe-bank-total-assets-by-country/. Son erişim tarihi: 09.12.2022
• The Global Economy (2018). Bank Assets, Percent of GDP, 2017. https://www.theglobaleconomy.com/rankings/bank_assets_GDP/. Son erişim tarihi: 09.12.2022