An Essay on the War Strategies of the Nomadic Oghuzs in the Epics of Dede Korkut

Yıl 2023, , 573 - 592, 22.12.2023

Abdullah Temizkan

https://doi.org/10.32449/egetdid.1365218

Öz

In studies related to the war strategies of the nomadic Oghuzs in the epic tales of Dede Korkut, the content of the concept of strategy has been determined by considering the practices of institutional armies established by settled societies. We believe that these commonly accepted definitions do not apply to nomadic armies, as nomadic armies have their unique strategy. Moreover, we argue that the strategies and tactics employed by the nomadic Oghuz are not exclusive to times of war but constitute a strategy inherent in the Oghuz way of life. Starting from the fact that the epic tales of Dede Korkut are highly significant texts reflecting the way of life of the Oghuz, we decided to initially test our hypothesis through these texts. At this point, we laid the foundation of our study based on Pierre Bourdieu's definition of strategy. As for the theoretical approach of our study, we adopted the War Machine theory of Jill Deleuze and Felix Guattari. Naturally, in our research, we used the texts of the Dede Korkut epic, but in some instances, we also incorporated certain data related to Oghuz history to provide stronger support for our thesis. This research revealed that the lifestyle of the nomadic Oghuz, characterized by a militaristic nature, exhibits a dynamic readiness for war in every aspect of life. The said study has demonstrated that the abilities, equipment, and predispositions possessed by the Oghuz society as a whole and by its individuals contribute to the formation of this strategy.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Oghuz, nomad, strategy, war machine

Dede Korkut Destanlarında Göçebe Oğuzların Savaş Stratejileri Üzerine Bir Deneme

Öz

Dede Korkut destanlarında göçebe Oğuzların savaş stratejilerine ilişkin yapılan çalışmalarda strateji kavramının içeriği, yerleşik toplumların kurduğu devletlerin oluşturduğu kurumsal orduların uygulamaları göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. Biz genel kabul gören bu tanımların Göçebe orduları için geçerli olmadığını, göçebe ordularının kendilerine has bir stratejisi olduğunu düşünüyoruz. Üstelik göçebe Oğuzların uyguladığı strateji ve taktiklerin sadece savaş zamanına has olmadığını, Oğuzların hayat tarzının kendisinin bir strateji olduğunu ileri sürüyoruz. Dede Korkut destanlarının Oğuzların hayat tarzını yansıtan çok önemli metinler olduğu gerçeğinde hareketle düşüncemizi öncelikle bu metinlerle test etmeye karar verdik. Bu noktadan hareket ederken çalışmamızın temeline Pierre Bourdieu’nun strateji tanımını koyduk. Çalışmamızın teorik yaklaşımında ise Jill Deleuze ve Felix Quattari’nin Savaş makinesi teorisini benimsedik. Araştırmamızda doğal olarak Dede Korkut destan metinlerini kullandık ancak tezimizi daha güçlü desteklemek için bazı yerlerde Oğuz tarihine ilişkin bazı verileri de kullandık. Bu araştırma bize ordu toplum özelliği gösteren göçebe Oğuzların yaşam tarzının hayatın her anında savaşa hazır olan dinamik bir özelliğe sahip olduğunu gösterdi. Söz konusu çalışma bize Oğuz toplumunun ve bu toplumun her ferdinin sahip olduğu yetenek, donanım ve yatkınlıklarının bu stratejiyi oluşturduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Oğuz, göçebe, strateji, savaş makinesi

Kaynakça

• Ataç, K. K. (23.09.2023). “Strateji ve askerî strateji”. Güvenlik Yazıları Serisi, No.40. https://trguvenlikportali.com/wp-content/uploads/2019/11/StratejiveAskeriStrateji_KKAtac_v.1.pdf
• Avcı, C. (2016). “Dede Korkut kitabında imtihan motifinin yapısal ve işlevsel özellikleri”. III. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kongresi Bildiriler Kitabı. Metin Ekici (Ed.). Kültür Kongresi içinde. C.I, Ege Üniversitesi, ss. 237-248.
• Bourdieu, P. (2014). Seçilmiş metinler. (Levent Ünsaldı, çev.). Heretik. Clausewitz, C. Von. (2015). Savaş üzerine. (Selma Koçak, Çev.). Doruk.
• Çoban, R.E. (2020). “Çarhacılar ve çarha cengi/talimi üzerine düşünceler”. Türk Dünyası İncelemeleri, 20(1). 1-24.
• Deleuze, G. – Quattari, F. (2009). Kapitalizm ve şizofreni 1 göçebebilim incelemesi: savaş makinesi. (Ali Akay, Çev.). Bağlam.
• Deveci, Ü. (2017). Dede Korkut anlatılarında doğa ve kültür. Atatürk Kültür Merkezi.
• Ekici, M. (2019). Dede Korkut kitabı türkistan/ türkmen sahra nüshası soylamalar ve 13. boy Salur Kazan’ın yedi başlı ejderhayı öldürmesi orijinal metin (tıpkıbasım), transkripsiyon, aktarma. Ötüken.
• Erman, K. “Afshar Nader Shah: military leadership, strategy and the armed forces during his reign”. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 16(25). 87-104.
• Frontınus S. I. (2022). Roma strateji sanatı, (Samet Özgüler Çev.). Kronik.
• Gençöz, F. (1998). “Korku: sebepleri, sonuçları ve başetme yolları”. Kriz Dergisi, 6(2). 9-16.
• Göksu, E. (2008). Türk kültüründe silah. Ötüken.
• Göksu, E. (2018). Okla yükselen millet. Okçular Vakfı.
• Gündoğdu, A. (2021). “Bozkır halklarında devlet fikrinin doğuşu ve işleyişi bulkaktan tınçlığa / kargaşadan esenliğe”. Kökler Yay Çeken Kavimlerin Şafağı, C. III, (Sergen Çirkin Ed.). Kökler içinde. Ötüken.
• Irons, W. (2019). “Siyasî bir seçim olarak göçebelik: Yomut Türkmenleri örneği”. Türkmenler Üzerine Makaleler. (Resul Kürşad Şahsi, Çev.). Selenge.
• Keskin, A. (2022). “Dede Korkut oğuznamelerinde savaş stratejileri”, Karadeniz Araştırmaları, 19(76). 1199-1215.
• İbn Haldun. (2020). Mukaddime. (Süleyman Uludağ Çev.). Dergâh. Klyashtorny, S. G.- Sultanov, T.İ. (2019). Türkün üç bin yılı. (Ahsen Batur. Çev.). Selenge.
• Kurat, A. N. (1992). IV – XVIII. yüzyıllarda karadeniz kuzeyindeki Türk kavimleri ve devletleri. Murat.
• Mesudî. (2011) Murûc ez-Zeheb (Altın Bozkırlar). (Ahsen Batur Çev.). Selenge.
• Ögel, B. (2015). Büyük Hun imparatorluğu. C.I, Türk Tarih Kurumu. Pehlivan, G. (2015). Dede Korkut kitabı’nda yapı, ideoloji ve yaratım. Ötüken.
• Pehlivan, G. (2021). “Dede Korkut destanlarının Türkistan yazmasındaki kahramanlarla ilgili epitetler -mukayeseli bir inceleme-“. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 71, 351-374.
• Potgieter, T. (2012). “Considering theory, strategy and objectives in war”, Reflections on War, (Thean Potgieter - Ian Lienberg, Eds.), African Sun Media, Sun Press.
• Roux, J-P. (2001). Orta Asya, tarih ve uygarlık. (Lale Arslan Çev.). Kabalcı.
• Sümer, F. (1972). Oğuzlar. Ankara Üniversitesi.
• Tekşan, K. (2017). “Dede Korkut hikâyelerinde yaratıcı düşünce ve yaratıcı kişilik özellikleri”. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 225-237.
• Temizkan, A. (2015). “Tepegöz – devlet ilişkisine semiyotik ve tarihsel bir yaklaşım”. Türk Tefekkür Dünyası Bilgi Şöleni, (Selahittin Özçelik, Ed.) C.II. Bilgi Şöleni içinde. Pamukkale Üniversitesi, 426-432.
• Temizkan, A. ve Çoban, R. E. (2015). “Dedem Korkut kitabındaki silah terminolojisi üzerine bir inceleme”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15(2), 15-28.
• Tezcan, S. ve Boeschoten, H. (2001). Dede Korkut oğuznameleri. Yapı Kredi.
• Togan, Z.V. (1981). Umumi Türk tarihine giriş. Enderun.
• Turan, O. (1993). Selçuklular tarihi ve Türk-İslam medeniyeti. Boğaziçi.
• Yükselen, H. (2018). “Strateji kavramını çalışmak”. Güvenlik Stratejileri, 27. 1-38.