KOSOVA’DA TAHİR İLE ZÜHRE ANLATMALARIN TÜRÜ ÜZERİNE

Yıl 2012, Cilt: 12 Sayı: 2, 463 - 475, 01.10.2012

Gonca Kuzay Demir

Öz

Sözlü kültür ürünlerinin değişimi ve gelişimi uzun yıllardır araştırmacıların üze- rinde durduğu bir konudur. Metin merkezli yaklaşımların ardından, bağlam merkezli yaklaşımlarla anlatıcılar ile anlatmalar arasında sıkı bir ilişki olduğu gö- rülmektedir. Anlatmalar, anlatıcının mensup olduğu gelenek içerisinde değerlen- dirilmektedir. Toplumsal konulardan daha çok bireysel konuları işleyen halk hi- kâyeleri, belli bir geleneğe mensup “âşık” adı verilen anlatıcı tipine bağlı anlat- malardır. Âşıklık geleneğinin ürünü olan bu anlatmalar, geleneksel yapıda mey- dana gelen değişimlerden etkilenmektedir. Bu nedenle halk hikâyeleri incelenir- ken; anlatmaların şekil, yapı ve içerik gibi metin özelliklerinin yanı sıra, işlev ve bağlam özellikleri de dikkate alınmalıdır. Bu çalışmada; Türk boyları arasında yaygın olarak bilinen Tahir ile Zühre hikâyesinin Kosova’dan derlenmiş iki var- yantı üzerinde durulacak ve âşıklık geleneğinin devam etmediği bir bağlamda an- latmanın değişim ve gelişimi ve bu değişim ve gelişimde etkili olan unsurlar be- lirlenecektir

Anahtar Kelimeler

Halk hikâyesi, Tahir ile Zühre, anlatıcı, anlatma, Kosova

On the Genre of Tahir and Zühre Narratives in Kosova

Öz

The change and development of oral culture products is a main focus of
researchers for many years. It seems that there is a close relationship between the
narrators and narratives by means of contextual theories. Narratives are
evaluated with tradition of the narrator. Folk tales including individual issues
than social issues depend on the type of narrator of a specific tradition which is
called “âşık”. These narratives which are the products of âşık’s traditions are
influenced by the change in the traditional structure. For this reason, textual
features like form, structure and content of narratives as well as function and
context features should also be considered, while folk tales are being examined.
In this article; two variants of Tahir and Zühre narrative which is commonly
known among Turkish tribes, which are compiled from Kosovo, will be dealt with and it will be determined that the change and development of the folk tale
and the factors which are effective in this change and development in the
context in which the tradition of âşık does not continue.

Anahtar Kelimeler

Folk tale, Tahir and Zühre, the narrator, narrative, Kosovo