Azerbaycan Cumhuriyeti İlköğretim ve Ortaöğretim Okullarında Öğretilen “Dede Korkut Kitabındaki” Şiirler Üzerine Bir İnceleme (Bakü ve Sumgayıt Örneği)

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 2, 111 - 122, 01.10.2015

Prof. Dr. Pirali Aliyev

Öz

Bu araştırmada zengin bir kültüre sahip Türk halklarının muhteşem sanat
eserlerinden biri olan “Dede Korkut Kitabı”nın Azerbaycan okullarında
öğretilmesinden bahsedilmektedir. Destan, ilk kez 1938 yılından itibaren
öğretilmeye başlanmıştır. Azerbaycan Cumhuriyeti bağımsızlığını kazandıktan
sonra okullarda “Dede Korkut Kitabı”nın daha kapsamlı ve sistemli bir şekilde
öğretilmesine rağmen bugün öğrenme sürecinde birtakım sorunların olduğu
görülmektedir. “Dede Korkut Kitabı”ndaki şiirler karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu
yüzden şiirlerin öğretilmesinde zorluklar ortaya çıkmaktadır. Çalışmada öğretim
sürecindeki zorluklar göz önünde bulundurularak dikkat edilmesi gereken bazı
özellikler tespit edilmiştir ki bunlar şiirin içeriğiyle ilgili kompozisyon, ritim, kafiye,
ses tekrarı, benzeşim, ayrışım, aliterasyon, şiirin sözlüksel ve sözdizimsel
(sentaktik) özellikleri, tür ve çeşitli özellikleri, benzer ve farklı yönleri, mısra, imge
yaratan araçlar vs. gibi özelliklerdir. Bakü ve Sumgayıt illerinde 20 ilköğretim ve
ortaöğretim okulunda 180 öğrenciyle yapılan gözlem, sorgu ve ders dinlemesi
sonucunda öğrencilerin destanın metninde kullanılmış olan şiirlerin içeriğini
benimsemekte zorluk yaşadıkları tespit edilmiştir. Bunları göz önünde
bulundurarak “Dede Korkut Kitabı”nda kullanılmış olan şiirlerin anlatımsal ve dilüslup
özellikleri yeniden düzenlenerek öğrencilere deneysel biçimde benimsetilirse
daha iyi sonuçlara varılabileceği gerçeği ortaya konmuştur

Anahtar Kelimeler

Problem çözümü, şiir metni, anlamlılık, klasik şiir, şiirin kafiyesi ve ölçüsü, şiirin ritmi, içerik, biçim, tasarım

An Analyze about the Poems in the “Book of Dede Korkut” Taught at the Elementary and Secondary School of the Republic of Azerbaijan The Case of Baku and Sumgayıt)

Öz

This research deals with the teaching of one of the famous masterpieces of Turkish
people “Book of Dede Korkut” at Azerbaijan secondary schools. This epos began
to be taught first in 1938 at Azerbaijan secondary schools. Though this epos
has been taught systematically and widely after Azerbaijan has gained independence,
there are still some problems in teaching process. The poems in the epos Book of Dede Korkut have complicated structure. That is why there occur difficulties
in the teaching of it. In the research taking in to the consideration the difficulties
in the teaching process some specialties connected with the content of the
poem such as composition, rhythm, rhyme, assimilation, dissimilation, alliteration,
lexical and syntactical specialties of the poem, kinds and differences, similar and
different sides, verse, means of figurativeness and etc. are detected. In the consequence
of the observation, questionary and lesson listening which were carried
out by 180 students in 20 secondary schools, in Baku and Sumgait cities, it was
known that students have difficulties to learn the content of the poems in the
epos. Considering these difficulties, the characteristics of the meaning and the
stylistics in epos have been edited and it was concluded that if the students are
learned by an experimental way better results can be obtained

Anahtar Kelimeler

Problem solving, a poem text, expressiveness, classical poetry, therhyme and meter of poem, the rhythm of poem, content, form, plan