Uygulamalı Halk Bilimi Açısından Eğitim Sürecinde Dede Korkut

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 2, 123 - 138, 01.10.2015

Arş. Gör. Ahmet Erman Aral

Öz

Türk kültür ve edebiyat tarihinin temel yaratımlarından Dede Korkut anlatıları,
sosyal bilimlerin önemli araştırma konularından olup hakkında birçok çalışma
yapılmıştır. Fakat uygulamalı halk bilimi açısından bu anlatıların incelenmediği
tespit edilmiştir. Halk biliminin, derleme ve değerlendirme dönemlerinden sonra
uygulama aşamasına geçmiş olması, onun toplumsal yararlılık gözeten bir yöne
kayması gerekliliğini doğurmuştur. Bu noktada, II. Dünya Savaşı sonrasında
Amerika ve Avrupa’da ortaya çıkan uygulamalı halk bilimi kavramının ve bu
kavram kapsamında gelişen yeni bakış açılarının Türkiye’de de sözlü anlatılar
ekseninde incelenmesi gereklidir. Türk sözlü anlatı geleneğinin en önemli yapı
taşlarından olan Dede Korkut’un bu bakımdan değerlendirilmesi, örgün eğitim
sürecinde kültür ve gelenek aktarımı açısından faydalı olabilir. Doğal kültür
aktarım bağlamlarının büyük oranda kaybolduğu 21. yüzyılda halk kültürü
unsurlarının genç kuşaklara aktarımında öne çıkması beklenen en önemli yapılar
örgün ve yaygın eğitim kurumlarıdır. Bu çalışmanın amacı; Dede Korkut
anlatılarının uygulamalı halk bilimi açısından eğitim sistemi özelinde ne kadar ve
nasıl yer aldığını ve aktarıldığını tespit etmek ve neler yapılabileceği hakkında
öneriler sunmaktır. Bu doğrultuda birisi özel olmak üzere MEB’e bağlı üç okul
seçilmiş ve Dede Korkut anlatı ve kahramanlarının ilköğretim dördüncü sınıf
öğrencilerin zihnindeki yeri, yarı yapılandırılmış mülakattaki sorulara verdikleri
cevapların analizi ile belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uygulamalı halk bilimi, Dede Korkut, kültür aktarımı, medya, örgün eğitim

Dede Korkut Narratives in Terms of Applied Folklore in Education Process

Öz

Dede Korkut narratives which are among the basic creations in the history of
Turkish culture and literature constitute one of the most significant research
fields in social sciences and have been the subject of many studies. However, it is
ascertained that, these narratives haven’t been investigated from the point of applied
folklore. Following the periods of collection and evaluation, folklore’s passing
through the phase of application has resulted in a change which emphasizes
social effectiveness. The concept of applied folklore which emerged in United
States and Europe following the World War II and also new perspectives within
the scope of this concept may help us handle the folklore studies from a different point of view. At this point, it is necessary to examine the concept of applied
folklore in terms of oral narratives in Turkey. Evaluation of Dede Korkut narratives
from this perspective may be beneficial in terms of the transmission of culture
and tradition in formal education. The institutions of formal and widespread
education are the most important structures which are expected to come into
prominence in transmission of folk culture elements to young generations in 21st
century in which the natural contexts of cultural transmission have substantially
disappeared. The aim of this paper is to identify how and how much Dede Korkut
narratives take part and are transmitted in education system of Turkey with regard
to applied folklore. Some suggestions will also be proposed in relation to
what can be done on this issue. Accordingly, three schools-one of which is private-
have been chosen. The place of Dede Korkut narratives and its characters in
the minds of fourth-grade primary school students is tried to be identified based
on the analysis of the students’ answers to the questions in the semi-structured
interviews

Anahtar Kelimeler

Applied folklore, Dede Korkut, cultural transmission, media, formal education