Kazak Halk Edebiyatında Bir Mizah Kahramanı Olarak Aldar Köse

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 1, 79 - 90, 01.05.2016

Dr. Erdal Aday Kanat Moldatayev

Öz

Bu makalede Kazak Halk Edebiyatında çok bilinen ve aynı zamanda mitolojik kahramanı olan Aldar Köse’den bahsedilecektir. Aldar Köse, diğer Türk dünyası fıkra kahramanları gibi halkı mutlu etmek için dünyaya gelen kahramanlardan biridir. Onun hakkındaki anlatıların konusu karmaşık ve felsefîdir. Aldar Köse’nin hem masallarda hem de fıkralardaki öne çıkan en önemli özelliği, aldatıcı bir tip olmasıdır. Aldar Köse ve Alaş Han adlı metinde aklı sayesinde zengin olur, Şık Bermes Şıpaybay adlı cimriye aklını kullanarak iyi bir ders verir, tüccarı hatta şeytanı bile kandırabilecek kadar zeki birisidir. Aldar Köse hakkında Kazak halk edebiyatında ciddi ve ilmi araştırmalar pek azdır. Ayrıca Türk Dünyasının ortak tipi olan Aldar’ın Anadolu sahasında yeterince tanındığını da söyleyemeyiz. Çalışmada, Aldar Köse hakkında anlatılan efsane ve hikâyelerden hareketle eserlerinin içeriği ve edebî değeri hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Aldar Köse tipinin tarihteki yeri, millî bir kahraman olarak gelecek nesillere manevî besin verebilen Türk dünyasının bir tipi olması üzerinde durulmuştur. Aldar Köse için anlatılan fıkralarının benzerlerinin Nasrettin Hoca için de anlatıldığı üzerinde durulmuştur. Aldar Köse ismi halk arasında daha çok efsane, masal kahramanı olarak geçmektedir

Anahtar Kelimeler

Aldar Köse, Kazak folkloru, Özbek edebiyatı, Türk Halk Edebiyatı, Efsane kahramanı, kurnaz, hilekâr

Aldar Köse as a Humoric Figure in Kazakh Folk Literature

Öz

In this article, Aldar Köse who is a famous and also a mythological hero in Kazak Folk Literature is mentioned.Aldar Köse is also one of those heros that was born to make the pubic happy. The things said about him are complex and philosophical. The most important feature of him that comes forward both in his tales and jokes is that he is a deceptive type.In Aldar Köse and Alaş Han paragraph he is someone that becomes rich with his logic, There is a few research about Aldar Köse in Kazak Folk Literature. We also can't say that Aldar who is a common type in Turkish world, is not known well enough in Anatolia. In the research, evaluations are made about his work's contents and their literar value, based on the myth-stories told about him. The place of Aldar Köse in history, him being the common type in Turkish world that can give moral things to next generations are emphasised. That the stories told about Aldar Köse are also told about Nasrettin Hoca is emphasised. The name Aldar Köse is more of a tale hero name amongst the people

Anahtar Kelimeler

Aldar Köse, Kazakh Folk, Uzbek Literature, Turkish Folk Literature, Tale hero, Cunning, Deceptive