İMÂDÜ’L- İSLÂM’DA ÜNLÜ UYUMLARI

Yıl 2005, Cilt: 5 Sayı: 2, 185 - 197, 01.06.2005

Erdoğan Boz

Öz

Türk Dilinin fonetik açıdan incelenmeye en muhtaç olan devrelerinden biri İlk Osmanlıca devresi adını verdiğimiz 15. yüzyılın II. yarısı ile 16. yüzyılın tamamını kapsayan 100-150 yıllık dönemdir. Türk Dilinin Eski Anadolu Türkçesi (13.,14. ve 15. yy.) devresi, üzerinde yapılan sayısız çalışmayla bir çok açıdan aydınlatılmıştır. Ancak ne var ki bu devreyi takip eden İlk Osmanlıca devresi üzerine yapılan dil incelemeleri oldukça sınırlıdır. İlk Osmanlıca devresi, bünyesinde Eski Anadolu Türkçesine ait bir çok özelliği devam ettirirken yavaş yavaş -kendisini sonradan iyiden iyiye hissettirecek olan- bir takım değişikleri de gösterir. Bilindiği gibi bu devreyi takip edecek olan Klasik Osmanlıca ve Son Osmanlıca devreleri Türkiye Türkçesinin teşkilinde önemli etkilere sahiptirler. Biz bu çalışmamızda, metnimize bağlı olarak, ünlü uyumlarını (kalınlık-incelik, düzlük –yuvarlaklık) tespit ettik. Buna göre kalınlık –incelik uyumu iki örnek dışında tamdır. Düzlük-yuvarlaklık yumuna gelince, tespit edilen sayıca az örnekler, söz konusu uyumun bu devrede başladığına dair önemli bir delil olarak kabul edilebilir

Anahtar Kelimeler

`İmâdül’- İslâm, ünlü uyumları, ses bilgisi, Türkiye Türkçesi, dilbilgisi

The Vowel Harmony In The İmadü’l- İslam

Öz

In this study, according to our text, we determined the vowel, labial and palatal harmonies. As findung, except for two samples, the palatal harmony is perfect. When it comes to point of labial harmony, samples, which are less in number, can be accepted as a sound evidence that this type of harmony started within thes era

Anahtar Kelimeler

İmadü’l- İslam, Vowel Harmony, Phonology, Anatolian Turkish, Gramer