Köroğlu’s Aleppo Expedition (Amasya Variant) Reviewing Of The Text

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 1, 29 - 62, 27.06.2018

Serdar Uğurlu

Öz

In our work we
have not been able to reach the texts before, but only by name, we are aware of
the Köroğlu legend, "Aleppo variant", the arm branch was taken. The
text of this epic was obtained from a 60-minute tape record. According to the
source people’s statements, this story has been recorded in a gathering, where
his apprentice Âşık İbrahim was there also and story is
put into words by Âşık Mehmet in Yeşilöz, Amasya in 1960. Âşık Veysel and Âşık
İbrahim stayed in Âşık Mehmet’s house for three days in this village. Âşık
Veysel exchanged his instrument (saz) with Âşık Mehmet who he appreciate his
art and talent after his visit which he was really pleased. Âşık Veysel’s
instrument is still protected by this family. When we study Köroğlu story that
is put into words by Âşık Mehmet, it is seen that it correponds to Halep
Variant which is from arms of Köroğlu. The voice recording was deciphered
repeatedly with great care and the resulting text created the subject of our
work. Before the passage of the text in the
study, information was given on the variants of Köroğlu, the Anatolian area, to
date. In these studies, what kind of information about the Aleppo variant was
taken into operation. However, it is also stated that the texts of the Aleppo
variant can not be reached. Moving from the text, firstly, there is a wide
range of ideas about the Aleppo variation. Immediately after the summary, the
text of the Aleppo line includes the types and characteristics of the opposing
types. Then the formals of the text was passed. The
text is very rich in terms of type and formality. The verse is also rich in
verse parts. At the end of our study, an evaluation of the whole study was
made. Immediately after the conclusion section, for those who work on
folklorists and Köroğlu, the transcriptional text of the Alepian variant on
hand is included. The transcribed text was taken at the end of our work in the
same way as the tape recording.

Anahtar Kelimeler

Köroglu, epic, Aleppo variant, variants, formal

Köroğlu’nun Halep Seferi (Amasya Varyantı) Metin İncelemesi

Öz

Çalışmamızda daha önce
metinlerine ulaşamadığımız sadece ismen varlığından haberdar olduğumuz Köroğlu
destanı “Halep Kolu” adlı kol destanının 60 dakikalık bir kaset kaydından
hareketle elde edilmiş olan metinleri ele alınmıştır. Bu hikâye kaynak
kişilerin ifadelerine göre ilk kez 1960 senesinde Amasya’nın Aydınca Nahiyesi,
Yeşilöz Köyü’nde, Âşık Veysel ve yardımcısı ya da çırağı olan Âşık İbrahim’in
de bulunduğu bir mecliste, Âşık Mehmet tarafından dillendirmiş ve kayıt altına
alınmıştır. Âşık Veysel ve beraberindeki Âşık İbrahim bu köyde Âşık Mehmet’in
evinde üç gün misafir kalmışlardır. Âşık Veysel çok memnun kaldığı bu
misafirlik sonrası sanatını ve yeteneğini takdir ettiği Âşık Mehmet ile
sazlarını değiş tokuş etmiş ve bu şekilde köyden ayrılmıştır. Âşık Mehmet’in
mecliste dile getirdiği Köroğlu hikâyesi incelendiğinde, Köroğlu kollarından
Halep Kolu’nun bir varyantı olduğu görülmektedir. Ses kaydı tarafımızca, büyük
bir itina ile tekrar tekrar dinlenilerek deşifre edilmiş ve elde edilen metin,
çalışmamızın konusunu oluşturmuştur. Çalışmada metne geçilmeden önce Anadolu
sahası Köroğlu kolları üzerine bugüne kadar yapılan çalışmalar hakkında
bilgiler verilmiştir. Bu çalışmalarda Halep kolu ile ilgili ne türden bilgiler
var ise çalışmaya alınmış ancak Halep kolunun metinlerine ulaşılamadığı da
ayrıca belirtilmiştir. Metinden hareketle öncelikle Halep kolu ile ilgili geniş
bir özete yer verilmiştir. Özetin hemen ardından ise Halep kolu metninde
karşımıza çıkan tiplerin neler olduğuna ve tip özelliklerine yer verilmiş,
ardından da metnin formellerine geçilmiştir. Metin tip ve formel bakımından
oldukça zengin bir metindir. Metinde ayrıca manzum kısımlar da oldukça
zengindir. Çalışmamız sonuç kısmında bütün çalışma ile ilgili bir değerlendirme
yapılmıştır. Sonuç kısmının hemen ardından da folkloristler ve Köroğlu
çalışmalarına ağırlık veren edebiyatçılar için elimizdeki Halep kolunun
transkripsiyonlu metnine yer verilmiştir. Transkripsiyonlu metin, kaset
kaydından aynen duyulduğu şekli ile çalışmamızın sonuna alınmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Köroğlu, destan, Halep kolu, varyant, formel

Kaynakça

• Boratav, Pertev Naili (1946). “Doğu Anadolu’da Folklor Derlemeleri”. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt:IV, Sayı:1, ss.85-95, Ankara.
• Boratav, Pertev Naili (2009). Köroğlu Destanı. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Ekici, Metin (1998). “Anadolu Sahası Köroğlu Kollarının İsim ve Tasnif Meselesi”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, İzmir: Sayı: 2, s.235-240, İzmir.
• Ekici, Metin (1999). “Anadolu Sahası Köroğlu Anlatmalarında Kadın Tipler”. Milli Folklor Dergisi, Ankara: Sayı: 44, Yıl:11, s.10-17, Ankara.
• Karadavut, Zekeriya (2002). Köroğlu’nun Ortaya Çıkışı. Bişkek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları, Kırgızistan-Bişkek.
• Kaya, Doğan (2016). Türk Kültürü Dairesinde Köroğlu. Alatoo Academic Studies, Sayı:4, s.89-96.
• Kırzıoğlu, M. Fahrettin (1941). “Kars ve Çevresinde Köroğlu’na Ait Anlatmalar”. İstanbul: Halk Bilgisi Haberleri Dergisi, Sayı:117, s.209-214, İstanbul.
• Özkan, İsa (1997). “Köroğlu Destanı’nda Kahraman ve Atının Doğuşu ile İlgili Motiflerin Tahlili”. Ankara: Türk Dili Dergisi, Sayı:549, s.223-233, Eylül, Ankara.
• Sakaoğlu, S (2002). Gümüşhane ve Bayburt Masalları. Ankara: Akçağ Yayınları, Ankara.
• Sakaoğlu, S (1999). Masal Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları, Ankara.
• Sever, Mustafa (2003). Köroğlu Destanı Antep Rivayeti. Bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Ankara: S. 24, s. 65-78, Kış, Ankara.
• Türkmen, Fikret (1985). “Köroğlu Hikâyelerinin Yayılma Sahaları ve Menşe Meselesi”. Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, İzmir: IV. Cilt, s. 9-19, İzmir.
• Yakıcı, Ali (2007). “Halk Anlatılarında Yer Alan Köroğlu Tipleri ve Âşık Köroğlu’nun Bu Tipler Arasındaki Yeri”. Ankara: Millî Folklor, Yıl 19, Sayı 76, s.113-123, Ankara.
• Yıldırım, Dursun (1983). “Köroğlu Destanı’nın Orta Asya Rivayetleri”. Ankara: Köroğlu Semineri Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı MİFAD Yayınları, s. 103-114, Ankara.