Eston Millî Destanı “Kalevipoeg”

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 1, 63 - 76, 27.06.2018

Gonca Kuzay Demir

Öz

Halk edebiyatının
en önemli eserlerinden olan destanlar, tüm dünyada yaygın olarak tespit
edilebilen türlerdendir. Dünya destanları genel olarak değerlendirildiğinde; bu
eserler bağlam, içerik ve yapı özellikleri itibariyle birbirlerinden farklı
olmakla birlikte, özellikle işlevleri bakımından büyük benzerlik taşımaktadır.
İşlevsel açıdan, millî kimlik taşıyan ve ulusal çıkarları ön planda tutan bir
kahramanlık anlayışıyla oluşturan bu eserlerin oldukça fazla benzer özellikleri
de bulunmaktadır.

Dünya milletlerinin
destanları arasında Eston halkının millî destanı kabul edilen Kalevipoeg ayrı
bir yer tutmaktadır. Türkiye’de yalnızca birkaç makale yayınında adı geçen
Kalevipoeg, Eston halkının kimlik oluşumunu sağlamış ve millî uyanışı
gerçekleştirmiş bir destandır. Ayrıca bağlamsal, yapısal ve içeriksel
özellikleri oldukça farklı olan bu destan, 19. yüzyılda Friedrich Reinhold
Kreutzwald tarafından kaleme alınmış bireysel yaratıcılığın hâkim olduğu bir
eserdir. Eston halkının gündelik hayatının bir parçası haline gelen Kalevipoeg
ve onun anlatıları, günümüzde dahi Eston edebiyatını etkileyen güçlü bir
eserdir.

Bu makalede;
Avrupa’nın kuzey halklarından biri olan Estonların Kalevipoeg destanı
tanıtılacaktır. Öncelikle destanın yaratıcısı Friedrich Reinhold Kreutzwald
hakkında bilgi verilecektir. Daha sonra destanın oluşum süreci ve kaynakları
üzerinde durulup, yapı, içerik ve işlev özellikleri bakımından destan
tanıtılacaktır. Ayrıca çalışmanın sonunda Kalevipoeg destanının özeti
verilecektir. Böylelikle Türkiye’deki destan çalışmalarına dünyadan farklı bir
örnek verilerek katkı sunulacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Destan, Estonya, Kalevipoeg, Kreutzwald, kimlik

Kaynakça

• Abdurrezzak, Ali Osman. Türk Dünyası Mitolojik Destanları ile Kalevala Destanı Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Halk Bilimi Bilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara, 2014.Arukask, Madis. “The Estonian National Epic, Kalevipoeg: Its Sources And Inception.” The Voice of the People: Writing the European Folk Revival, 1760-1914. Edit: Matthew Campbell, Michael Perraudin. London, New York, Dehli: Anthem Press. (Anthem European Studies), 2012: 123-139.
• Çobanoğlu, Özkul. “Âşık Tarzı Şiir Geleneği Ve Boşnak Âşık (Gusları) Tarzı Şiir Geleneği Arasında Ortaklıklar Üzerine Tespitler.” Milli Folklor, Y.10, S.39, 1998: 8-24.
• Hasselblatt, Cornelius. Kalevipoeg Studies The Creation and Reception of an Epic. Helsinki: Finnish Literature Society, 2016.
• Larm, Pille-Riin. “Estonian Mythopoeia. Myths, Epics and Identity.” Mythological Thinking, Folklore and Literary Discourse. European and Caucasian Experience (International Symposium dedicated to Vazha-Pshavela), 1: V International Symposium. Contemporary Issues of Literary Criticism. Mythological Thinking, Folklore and Literary Discourse. European and Caucasian Experience. Tbilisi, Georgia. 28.-30.9.2011. Ed. Irma Ratiani, Maka Elbakidze, Miranda Tkheshelashvili, Irina Modebadze, Tamar Gelashvili. Tbilisi, Georgia: Universali, 2011: 264−270.
• Laak, Marin, ve Piret Viires. “Intertextuality and Technology: The Models of Kalevipoeg.” Intertextuality & Intersemiosis: seminar: 13-15 February 2003, Tartu. Toim. Grishakova, Marina; Lehtimäki Markku. Tartu: Tartu University, 2004: 284-312.
• Mamedova, Tamilla. “Kalevipeg ve Oğuz Kağan Destanı Arasındaki Benzerlik İlişkisi.” Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi International Journal of Social and Economic Sciences 1 (2), 2011: 13-16.
• Talvet, Jüri. “Kalevipoeg, A great European Epic.” Estonian Literary Magazine, S. 17, Güz 2003: 4-9. http://earlyelm.estinst.ee/issue/17/kalevipoeg-great-european-epic/ (E.T. 01.04.2018)
• Valk, Ülo. “Authorship and textuality: The Kalevipoeg as Epic Landscape.” The Kalevala and the World’s Traditional Epics. Ed. Lauri Honko. Studia Fennica Folkloristica 12. Helsinki: Finnish Literature Society, 2002: 405-419.
• Vedru, Gurly, ve Krista Karro. “Folk Tales about Kalevipoeg: Traces in the Landscape” Sharing Cultures 2013. Proceedings of the 3rd International Conference on Intangible Heritage. Ed. Lira, Sérgio; Amoeda, Rogério; Pinheiro, Cristina, 2013: 211-217.
• http://www.mfa.gov.tr/turkiye-estonya-siyasi-iliskileri.tr.mfa (E.T 10.04.2018)