Azerbaycan Kaçak Hikâyeleri

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 2, 431 - 452, 27.12.2018

Sevtap Yazar

Öz

Bu çalışmanın amacı; Azerbaycan’ın Çarlık
Rusyası tarafından işgal edildiği dönemde yaşanan siyasî, sosyal, dinî ve
ekonomik gelişmelere tepki olarak ortaya
çıkmış, ülkesinden kaçıp dağlara ve ormanlara yerleşerek hükümet adamları,
beylere ve ağalara karşı mücadele verip halk kahramanı haline gelmiş Semed Ağa,
Gara Tanrıverdi, Hacı Tağı, Garay
Söyün, Molla Nur, Kaçak Nebi, Kaçak Kerem, Kaçak Süleyman, Gandal Nağı ve Kaçak
Yusuf adlı kaçaklar hakkında yaratılmış hikâyeleri bilim dünyasına yakından
tanıtmaktır. Bu çalışmada sunulan bilgiler tarafımızdan hazırlanan Azerbaycan
Kaçak Hikâyeleri (İnceleme-Metin) adlı tezde elde edilen bilgilerin özü
niteliğindedir. Çalışmada kaçak anlatmaları; oluşmalarına neden olan siyasî,
ekonomik, toplumsal ve dinî nedenler, hikâyelerin epizot yapısı, şiirleri,
motifleri, tipleri, anlatıcı ve yaratıcısı olan âşıklar yönünden ele
alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, kaçak hikâyeleri

Kaynakça

• Ağbaba, Avtandil ve Memmedcanlı, Nizami. Ağbaba Folklorundan Nümuneler. Bakü: Yazıçı, 1994.
• Ahundov, Ehliman. Azerbaycan Dastanları. Bakü: Elm Neşriyatı. C.5, 1972.
• Ahundov, Ehliman. Gaçag Nebi. Bakü: Azerbaycan Devlet Neşriyatı, 1961.
• Bennigsen, Alexandre ve Lemercier-Quelquejay, Chantal. Sufi ve Komiser, Rusya’da İslam Tarikatları. Çev. Osman Türer. Ankara: Akçağ, 1988.
• Eliyarlı, Süleyman. Azerbaycan Tarihi (Uzak Geçmişten 1870ci İllere Geder). Bakü: Azerbaycan, 1996.
• Gasımov, Hesen. Gaçag Nebi. Bakü: Azerbaycan Uşak ve Gencler Edebiyatı, 1960.
• Gömeç, Sadettin. Türk Cumhuriyetleri Tarihi. Konya: Kömen, 1997.
• Guliyev, Rasim. Rusya’nın Kuzey Azerbaycan’ı İşgali ve İzlediği Siyaset (XIX. Yüzyılın İlk Yarısı). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, 2002 (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Hasanova, L.L. 1870 Islahatından Sonraki Dönemde Azerbaycan’da Toprak Kira Münasebetleri. Bakü: Bakü Devlet Üniversitesi, 1985.
• Makas, Zeynelabdin. “Gaçag Nebi’nin Türkiye Varyantı”. Azerbaycan Türkçesine Aktaran: Hüseyin Sadıgov. Edebiyat ve İncesanat 30 (1990).
• Memmedli, Elhan Özel Arşivi.
• Mirze, Ağalar. Şirvan’a Bine Gellem. Bakü: Borçalı, 2004.
• Nebiyev, Azad. Gaçag Nebi. Bakü: Turan, 2001.
• Öcal, Turgut. Iğdır Folkloru ve Etnoğrafyası. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, 1970 (Yayımlanmamış Lisans Bitirme Tezi).
• Rızayeva, Vefa. XIX. Yüzyıl Sonu ve XX. Yüzyıl Başlarında Azerbaycan’da Toprak Mülkiyeti. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, 2000. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Rüstemzade, Rüstem. Âşıg Revayetleri. Bakü: Gençlik, 1988.
• Rüstemzade, Rüstem. El Gehremanları Halg Edebiyatında. Bakü: Gençlik, 1984.
• Rüstemzade, Rüstem. Koroglu Neveleri. Gence: Elesgeroğlu, 2006.
• Rüstemzade, Rüstem. Yeddi Dastan. Bakü: Azerneşr 1989.
• Saray, Mehmet. Azerbaycan Türkleri Tarihi. İstanbul: Nesil, 1993.
• Semimi, Tacir ve Âşık İsgender Ağbabalı. Ayırdılar Ağbaba’dan, I. Kitap. Bakü: Ozan, 1998.
• Şimşek, Esma. Kaçak Nebi Hikâyesi Üzerinde Bir Çalışma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, 1986 (Yayımlanmamış Lisans Bitirme Tezi).
• Tahırov, E. H. Gaçag Nebi. Bakü: Azerbaycan Sovet Yazıçılar İttifakı, 1938.