İskoç General Patrik Gordon'un Gözüyle İlk Osmanlı-Rus Savaşı I. Çehrin Seferi 1677

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 2, 339 - 354, 27.12.2018

Muhammet Şen

Öz

Türk siyasi
faaliyet alanı içerisine dâhil oluşundan günümüze kadar kimi zaman müspet, kimi
zaman menfi olmak suretiyle Rusya ile münasebetlerimiz yoğun bir biçimde sürüp
gelmiştir. Osmanlı Devleti’nin Rusya ile tarihe geçen ilk savaşı 1677 tarihli I.
Çehrin seferidir.1678 tarihli II. Çehrin seferinin aksine I. Çehrin seferiyle
ilgili olarak başta vakayinameler olmak üzere Osmanlı kaynaklarında; sefer
organizasyonu, seferin gidişatı, Osmanlı ve Rus ordularının sayıları, cephane
durumları, kayıp ve yaralı sayıları gibi çok fazla istatistikî veriler
bulunmamaktadır. Patrik Gordon’un günlüğünde vermiş olduğu bilgileri esas
alarak hazırlamış olduğumuz çalışmamızda, bu bilgi eksikliğini Osmanlı kaynaklarında
mevcut olan malumatla mukayese etmek suretiyle bir nebze de olsa gidermeye, I.
Çehrin seferini ‘ötekinin’ gözünden görmeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Gordon, Günlük, Çehrin, Rusya

Kaynakça

• Kaynakça
• Arşiv Belgeleri
• BOA, A. (DVN. DVE. D), 55/1
• BOA, İE. HR. 1/38.
• BOA, İE. HR. 1/34.
• BOA, İE. HR. 2/167.
• BOA, İE. HR. 2/126.
• BOA, İE. HR, 1/52.
• BOA, İE. HR. 2/213
• Araştırma, İnceleme Ve Telif Eserler
• - Abdurrahman Abdi Paşa Vekâyi-nâmesi (1648-1682), Haz. Fahri Ç. Derin, İstanbul, 2008.
• -Aber, A. “Scottish Soldiers in the Swedish Armies in the Sixteenth and Seventeenth Centuries”, G. Simpson (ed.), Scotland and Scandinavia 800 – 1800, Edinburgh, 1990.
• -Arhiv Yugo-Zapadnoy Rossii (АЮЗР), T. 13, 1883.
• -Bir Gazâvatnâme Türü Olarak Hüseyin Behceti'nin Mi'racü'z-Zafer adlı Zafer-Namesi (H.1088/M.1678), Haz. Filiz Duman, Yüksek Lisans Tezi, SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• -Brikner, A. Patrik Gordon i evo dnevnik, St. Peterburg,1878.
• -Colin R. Who Made the Scottish Enlightenment?, XLIBRIS, 2014,
• -Davıes, Brıan L. Warefare, State an Socıety on the Black Sea Steppe 1500-1700, London-New York, 2007.
• -Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekayiât Tahlil ve Metin (1066-1116/1656-1704), Haz. Abdulkadir Özcan, TTK, 1995.
• -Dowling, Timothy C. Russia at War: (From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond , Santa Barbara – California, 2015.
• -Frost, R. I. “Scottish Soldiers, Poland-Lithuania and the Thirty Years War” , Scotland and the Thirty Years’ War 1618 – 1648, Edit. S. Murdoch, Leiden, 2001.
• -Galaktionov, I. V. “Andrusovskiy Dogovor 1667 Goda i Problema Russko-Polskogo Soyuza'', Slavyanskiy Sbornik 2, Saratov,1978.
• - Glozier, M. Scottish Soldiers in France in the Reign of the Sun King: Nursery for Men of Honour, Leiden, Brill, 2004.-Halim Giray. Gülbün-i Hânân, (Osman Cûdi Neşri), İstanbul, 1327.
• -Hajda, L. A., Two Ottoman Ġazānāmes concerning the Chyhyryn campaign of 1678, (Doktora Tezi, Harvard University, 1984.
• -Hodıreva, G. V. “Borba Rossii i Turtsii za Ukrainskie Zemli 1677-1678 gg.”, Kultura Narodov Priçernomorya, Simferopol, Mejvuzovskiy Sentr “Krym”, No:10, 1999.
• -İnalcık, Halil. “Osmanlı-Rus İlişkileri 1492-1700”, Türk-Rus İlişkilerinde 500 Yıl, Ankara, 1992.
• -Karamzin, N. M. Istoriya Gosudarstva Rossiyskogo, Tom. VI, St. Petersburg, 1819.
• -Konovalov, S. England and Russia: Three Embassies, Oxford Salvonic Press, 1962.
• -Kosinenko, N. İ. Pervaya Russko-Turetskaya Semiletnyaya Voyna Çigirinskie Pohodı, 1677-1678 gg., St. Peterburg, 1911.
• -Kostomarov , N. İ. İstoriçeskie monografii issledovaniya, T. XV: Ruina, St. Petersburg, 1995.
• -Kowalski, W. “Patrick Gordon in His Own Words:a Soldier, a Scot, a Catholic”, Journal Of Irısh And Scottısh Studıes, Vol 3, Spring, 2010.
• -Passages from the Diary of General Patrick Gordon of Auchleuchries, Edit. Joseph Robertson, Spalding Club, Aberdeen, 1859.
• -Patrick Gordon. Passages from the Diary of General Patrick Gordon of Auchlechries in the Years 1637–1699, New York: Da Capo Press, 1968.
• -Patrik Gordon. Dnevnik, 1677-1678, Çev. D. G. Fedesov, Moskova, 2005.-Râşid. Tarih-i Râşid, C.I, C.II, İstanbul, 1282.
• -Sanin, G.A. İstoriya Vneşney Politiki Rossii, Mejdunarodnaya otnoşeniya, Moskva, 1999.
• -Sedov, P. V. “Oborina Çigirina v 1677”, Rossiyskoe Gosudarstvo v XVI-XVII vv., St. Peterburg, 2002.
• -Silahdâr Fındıklılı Mehmed Ağa. Silahdâr Tarihi, C. I, İstanbul, 1928.
• -Solov’ev, S. M. İstoriya Rossii s Drevneyşih Vremen, Kniga III, Toma, 5-6, Moskova, 2001.
• -Tagebuch des Generals Patrick Gordon … zum ersten vollständig veröffentlicht durch …, 3 vol., Edit. M. C. Posselt, Moscow St. Petersburg, 1849-53.
• -Uzunçarşılı, İ. H. Büyük Osmanlı Tarihi (Karlofça Anlaşmasından XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar) C. IV, 6. Basım, TTK, 2007.
• -Vodarskiy Ya. E. - “Novoselskiy A.A. Mejdunarodnoe palajenie Russkovo gosudarstva i Russko-Turetskaya voyna 1676-1681”, Oçerki istorii SSSR. Period feodalizma 17. veka, Moskva, 1955.
• -Vuslatî Ali Bey. Gazâ-Nâme-i Çehrin, Haz. Mustafa İsen - İsmail Hakkı Aksoyak, Ankara, 2003.
• -Zagorovskiy V. B. İzyumskaya çerta, Voronej, 1980.
• -Zaruba, V. N. Ukrainskoe Kazatskoe voysko v borbe s Turetsko-Tatarskoj agressiey (poslednyaya çetvert 17 v.), Harkov: Osnova, 1993.