Turkish Folk Riddles According to Their Usage of Patterns

Yıl 2007, Cilt: 7 Sayı: 2, 103 - 132, 01.06.2007

Fevzi Karademir

Öz

The defined patterns have an importent role in producing folk riddles and also help them exist. These patterns are divided into three parts: İntroduction patterns, ending patterns, patterns bearing the riddle in it. These patterns are functional in shaping syntactic and stiylistic features. İn this study, the defined patterns of the riddles are determined and named

Anahtar Kelimeler

Turkish Folk Riddles, Riddles, Usage of Pattern

KALIP KULLANIMLARI BAKIMINDAN TÜRK HALK BİLMECELERİ

Öz

Halk bilmecelerinin üretilmesinde ve varlığını sürdürmesinde kalıp kullanımların önemli rolü vardır. Bilmecelerin en temel yapısal değerleri olan bu kalıplar, giriş kalıpları, bitiş kalıpları, bilmeceyi içine alan kalıplar olmak üzere üçe ayrılır. Söz konusu kalıplar, halk bilmecelerinin gerek üslubunun gerekse söz diziminin şekillenmesinde işlevseldir. Bu çalışmada bilmecelerin kalıp kullanımları tespit edilip adlandırılmıştır

Anahtar Kelimeler

Türk Halk Bilmeceleri, Bilmece, Kalıp Kullanımlar

Kaynakça

• ACIPAYAMLI Orhan, Halkbilim Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara (1978).
• ARTUN Erman, Türk Halk Edebiyatına Giriş, Kitabevi Yayınları, İstanbul (2004).
• BAŞGÖZ İlhan, “Türk Bilmecelerinin Fonksiyonları”, Folklora Doğru-Bilmece Sayısı, (Çeviren: A. Levent Alpay), S. 37, İstanbul (1974), s. 29-38.
• BAŞGÖZ İlhan ve TİETZE Andreas, A Corpus of Turkish Riddles, University of California Pres, Bereley-Los Angeles-London (1973).
• ___________, Türk Halkının Bilmeceleri (THB), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara (1999).
• BİLKAN Ali Fuat, Türk Edebiyatında Mu΄ammâ, Akçağ Yayınları, Ankara (2000).
• BORATAV Pertev Naili ve BAŞGÖZ İlhan, “Türk Halk Bilmeceleri”, Folklora Doğru-Bilmece Sayısı, (Çeviren: Vedat Aydınoğlu), S. 37, İstanbul (1974), s. 2-13.
• BORTAV Pertev Naili, 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Gerçek Yayınları, İstanbul (1982).
• ÇELEBİOĞLU Amil ve ÖKSÜZ Yusuf Ziya, Türk Bilmeceler Hazinesi (TBH), Ülker Yayınevi, İstanbul (1979).
• DUYMAZ Ali, “Tekerlemelerin Tür ve Şekil Problemleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Türk Dünyası Halk Edebiyatı Kurultayı Bildirileri 26-28 Mayıs 2000, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara (2002), s. 306.
• ELÇİN Şükrü, Türk Bilmeceleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara (1989).
• ELÇİN Şükrü, Halk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara (1998).
• EYÜBOĞLU İsmet Zeki, “Bilmecelerin Yapısı”, Türk Folklor Araştırmaları, S. 159, İstanbul (1962), s. 2856
• KOMİSYON, Prof. Dr. Fikret Türkmen Armağanı, İzmir (2005).
• GEORGE Robert A. ve DUNDES Alan, “Bilmecelerin Yapısal Bir Tanımına Doğru” (Çeviren: Aslı Göksel), Folklora Doğru-Bilmece Sayısı, S. 37, İstanbul (1974), s. 87-96.
• GÜNEY Eflatun Cem, Masallar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara (1997).
• İMİRGİ Aysun, “Elazığ’da Derlenen Bilmecelerin Yapı Biçim Yönünden İncelenmesi ve Kümelenmesi”, Türk Halk Kültürü Araştırmaları 2001, (2006) s. 131-154.
• KALFA Mahir, “Dilimizde Kısaltmalar Sorunu”, Türk Dili, S. 639, Ankara (2005), s. 201-207.
• KARAKAYA Zeki, “Göstergebilimsel İşlevler Açısından Ninniler”, Milli Folklor, S. 61, (2004), s. 44-57.
• KURNAZ Cemal, Halk ve Divan Şiirinin Müşterekleri Üzerine Denemeler, Akçağ Yayınları, Ankara (1990).
• LANGER Susanne K., “Benzerlik”, Kitaplık, S. 74, İstanbul (2004), s. 95-97.
• ÖZÇELİK Sadettin, Dede Korkut-Araştırmalar, Notlar /Dizin / Metin, Gazi Kitabevi, Ankara 2005.
• ÖZTÜRK Ali, Türk Anonim Edebiyatı, Bayrak Yayımcılık, İstanbul (1985).
• ÖZYÜREK Rasim, “Bilmecelerimiz”, Türk Halk Kültürü Araştırmaları 1995, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara (1996), s. 72-84.
• SAKAOĞLU Saim, “Türk Bilmecelerinde Soru Kalıplaşması ve Kalıp Sorular”, Köz, S. 3 , (1980), s. 29-48.
• _____________, “Bilmecelerimizde Doldurma Kelimeler”, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Cilt: 2, Ankara (1982), s. 345-360.
• _____________, “Bilmece Terimi Üzerine Notlar”, Türk Kültürü Araştırmaları (1979-1983), Ankara (1983), s. 1-2.
• _____________, “Bilmecelerimizde Konuşma” Şükrü Elçin Armağanı, Ankara (1983), s. 97-107.
• _____________, “Azerbaycan ve Anadolu Sahası Bilmecelerinde Görülen Yapı Ortaklıkları Üzerine”, İpek Yolu Uluslararası Halk Edebiyatı Sempozyumu Bildirileri 1-7 Temmuz 1993, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara (1995), s. 491-499.
• SUAL Mahir, “Dünya Bilmeceleri”, Folklora Doğru-Bilmece Sayısı, S. 37, İstanbul (1974), s. 81.
• TARLAN Ali Nihat, Divan Edebiyatında Muamma, İstanbul Üniversitesi Yayınları, Burhaneddin Matbaası, İstanbul (1936).
• TEZEL Naki, Türk Halk Bilmeceleri, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul (2004).
• TİETZE Andreas, “Çok Cevaplı Bir Türk Bilmecesinin Çözümlenmesi”, Folklora Doğru-Bilmece Sayısı, (Çeviren: A. Levent Alpay), S. 37, İstanbul (1974), s. 14-28.
• URAZ Murat, “Halk Edebiyatında Muamma”, Türk Folklor Araştırmaları, S. 8, İstanbul (1950), s. 113-115.
• ZÜLFİKAR Hamza, Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara (1995).