Ardahan Ağızlarında Kullanılan Bazı Sözler Üzerine

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 1, 73 - 84, 30.06.2022

Ümit Özgür Demirci , Aysun Soyer

https://doi.org/10.32449/egetdid.1062493

Cited By: 2

Öz

Bir ülkedeki yöresel konuşma farklılıklarına ağız denilmektedir, ağızlar edebî dilde olmayan ya da zamanla kullanımdan düşmüş kelimeleri saklamaktadırlar, bu sebepten dolayıdır ki Anadolu ağızlarında çok sayıda arkaik ya da Oğuzca dışı kelime veya özellik bulunmaktadır. Ardahan ili özel coğrafi konumu sebebiyle Orta Asya’dan Anadolu’ya giriş kapısıdır; kitleler hâlinde göç eden Türk boylarının bir kısmı bu bölgeye yerleşmiş, bir kısmı da Anadolu içlerine gitmiştir. Bölgede kalan Türk boyları birbirleri ile kaynaşmış, bu kaynaşmanın sonucunda bölgenin ağızlarında oldukça fazla miktarda kültürel tabakalaşma oluşmuştur. Çalışmamızda bölgede kullanılan bazı kelimeler ele alınarak, değerlendirilmiş, kelimelerin tarihî ve bulunabildiği kadarıyla da çağdaş lehçelerdeki seyirleri art zamanlı ve eş zamanlı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ardahan ağızları, arkaik, eş zaman, art zaman, Oğuz ve Kıpçak boyları

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2013). “Dünyada ve Türkiye Türkçesinde Ağız Çalışmaları ve Yöntemler”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/9 Summer, p.387-401, ANKARA-TURKEY.
• Bayraktar, N. (2004). Türkçede Fiilimsiler. Türk Dil Kurumu yayınları. Ankara.
• Berbercan, M. T. (2014).“ Eski Türkçeden Yeni Türkçeye “Sa-” Fiili ve Türevleri”. International Journal of Language Academy. volume 2/1, spring. sayfa: 17-29.
• Borovkov, A., K. (2002). Orta Asya’da Bulunmuş Kur’an Tefsirinin Söz Varlığı. Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara.
• Buran, A. (2011). “Türkiye Türkçesi Ağızlarının Tasnifleri Üzerine Bir Değerlendirme” Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/1 Winter, p. 41-54, TURKEY.
• Clauson, S., G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford at the Clarendon Press, Londra.
• Derleme Sözlükleri, Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara.
• Dilçin, C. (2009). Yeni Tarama Sözlüğü. Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara.
• Erbaşı, Y. (2019). Ardahan Damal İlçesi Ağzı (inceleme, metin, sözlük). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Basılmamış yüksek lisans tezi). Edirne.
• Ercilasun, A. B. (1983). Kars İli Ağızları. Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara.
• Güneş, B.. (2012). “Karşılaştırmalı Ağız Araştırmalarının Önemi ve Türkiye’deki Karşılaştırmalı Ağız İncelemeleri Üzerine Bir Deneme”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 1/4 2012 s. 20-44, TÜRKİYE International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 1/4, p. 20-44, TURKEY
• Kırzıoğlu, M. F. “Osmanlı Fethinden Önceleri Ardahan-Çıldır-Posof Bölgesinin Türklüğü”. Kars III, Çıldır-Ardahan-Hanak-Posof Özel sayısı.
• Starostin, S., A. Dybo, O. Mudrak. (2003). Handbook of Oriental Studies. Brıll Leiden-Boston.
• Tarama Sözlükleri, Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara.
• Topçuoğlu, A., İ. O. Oral. M. Demir. (2016). “Ardahan İlinin Sosyo-Ekonomik Yapısının Görünümü”. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, sayı: 3, Nisan, sayfa: 131-142.
• Tosun, İ. (2016). Ardahan İli Ağızlarının Ses ve Şekil Özellikleri. Payda Yayıncılık. Ankara.
• Ünlü, S. (2013). Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Eğitim Yayınevi. Konya.
• Ünlü, S. (2012). Karahanlı Türkçesi Sözlüğü. Eğitim Yayınevi. Konya.
• Ünlü, S. (2012). Harezm Türkçesi Sözlüğü. Eğitim Yayınevi. Konya.
• www.ardahan.gov.tr/. ağa giriş tarihi: 25.12.2020.
• www.tüik.gov.tr. ağa giriş tarihi 27.12.2020.