Türk Dünyasında Müze Diplomasisi: Kültürel Mirasın İnşası ve Uluslararası İlişkilerdeki Rolü

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 2, 503 - 521, 22.12.2023

Yaşar Özrili

https://doi.org/10.32449/egetdid.1325454

Öz

Müzeler kültürel diplomasinin etkili bir unsuru olarak, eserleri, objeleri ve etkinlikleriyle küresel pazarlarda ulusların, diplomatik ilişkiler geliştirmeleri adına müracaat ettikleri aktörlerden biridir. Müzelerin, ulusların kimlik inşasında gösterdikleri katkıları, Türk dünyasında diyalog kurmak, iletişim sağlamak ve çözüm üretmek adına diplomasi yoluyla uygulama şemasını hangi örüntülerle pratiğe geçirdikleri hususu bu araştırmadaki ana hedeftir. Müze diplomasisi yerel veya küresel mecralarda kültürü ve mirası sergilemek suretiyle uluslararası çevrelerde önemli bir araçtır. Türkistan, Türk kökenli halkların ve kültürlerin yayıldığı geniş bir coğrafyayı temsil eder. Bu coğrafyada Türk devletleri, tarihi ve kültürel miraslarıyla zengin bir geçmişe sahiptir. Müze diploması, Türk dünyasının zengin kültürünün uluslararası platformlarda tanıtılmasında etkili olabilir. Bu makale, Türk dünyasında müzelerin uluslararası alanda Türk kültürünün ve izlenimlerinin tanıtımına olan katkılarını incelemektedir. Müze sergi ve koleksiyonları, sanat eserleri, etkinlikleri vb. enstrümanları uluslararası toplumlarla paylaşabilir. Müzeler, farklı kültürlerin ve toplumların bir araya gelmeleri için ortak bir anlayış ve saygı temelinde iletişim kurmalarını sağlayabilir. Türk dünyası müzeler vasıtasıyla başka ülkelerle diyalog geliştirmede kültürel alışverişin ve ortak çalışmaların yürütülmesine yardımcı olabilmektedir. Doküman araştırması, tarama yöntemi ile yürütülmeye çalışılan bu incelemede, Türk Dünyasında müze diplomasisinin, kültürel mirasın korunması, paylaşılması ve anlaşılmasında ortak değerlerin vurgulanmasını sağlama potansiyeline değinmektedir. Yanı sıra Türk halklarının dayanışma ve güçlenme çabalarına alternatif fikirler öne sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Dünyası, müze diplomasisi, müzecilik, kültür, sanat

Museum Diplomacy in the Turkic World: The Construction of Cultural Heritage and its Role in International Relations

Öz

Museums are one of the most crucial components of cultural diplomacy that nations use to build diplomatic relations in the international marketplace through their works, objects, and activities. The main goal of this study is to examine how museums help build national identities, their implementation strategy, and the patterns they use in diplomacy to establish rapport, communicate, and find solutions in the Turkish community. By showcasing culture and heritage around the world or on international stages, museums can be a powerful tool in international relations. Turkish people and cultures are dispersed across a sizable geographic area known as Turkestan. Turkish states have a long history in this region thanks to their rich historical and cultural heritage. The rich cultural heritage of the Turkish world can be effectively promoted on international stages through museum diplomacy. The contribution of Turkish museums to the global promotion of Turkish culture and perceptions is examined in this article. Through artwork, events, and other cultural resources, museums can communicate their exhibits and collections to a global audience. Museums can help various cultures and societies to interact and communicate on the basis of mutual respect and understanding. The Turkish community can contribute to international dialogue development and cultural exchange through museums. This review is being conducted using document research and scanning technology. By highlighting shared values through the preservation, exchange, and comprehension of cultural heritage, museum diplomacy in the Turkish World strengthens the unity of Turkish peoples.

Anahtar Kelimeler

Turkish World, museum diplomacy, museology, culture, art

Kaynakça

• III. Milli Kültür Şurası Sonuç Raporu. https://kultursurasi.ktb.gov.tr/Eklenti/ 50571%20, raporsurasurasonucpdf.pdf?0,
• Avrupa Konseyi (2008). Diyalog için Beyaz Kitap. F-67075 Strazburg Cedex Haziran 2008, Avrupa Konseyi Dışişleri Bakanları tarafından 118. Bakanlar Komitesi Oturumunda uygulamaya konulmuştur.7 Mayıs, 2008.
• Atvur, S. (2020). Ortadoğu jeopolitiğinde kültürel yansımalar: Kültürel miras üzerine bir değerlendirme. Novvus Orbis: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 2(2), 81-110.
• Avşar, Z. ve Şahin, M. (Ed.). (2022).Türkiye’nin yumuşak güç enstrümanı olarak, Kültür diplomasi ve iletişim. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları.
• Aydıngün, A. (2007). Kazakistan’da tarihi canlandıran ve milli kimliği inşa eden müzeler 1. Bilig/Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 41, 89-108.
• Bulut, F. (2019). Küresel siyasette kültürel diplomasinin yeri: Türkiye’nin durumuna dair tespit ve öneriler. İlim Kültür Eğitim Derneği, 3-24.
• CNN Türk. Bu Müzeyi Gezmek İçin Büyütece İhtiyacınız Olacak. https://www.cnnturk.com/seyahat/bu-muzeyi-gezmek-icin-buyutece-ihtiyaciniz-olacak.
• Darama, M. (2021). Kültürel diplomasi bağlamında Yunus Emre enstitüsü Türkçe öğretim setlerindeki sanat içerikli metinler. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• “Diyarbakır’da Dijital Müze açıldı”. https://www.yeniakit.com.tr/haber/diyarbakirda-dijital-muze-acildi-983941.html
• Erbay, Ö. N. (2018). Azerbaycan Bakü devlet üniversitesi müzeleri koleksiyonu. UNIMUSEUM, 1 (2), 51-56.
• Goff, P. M. (2013). Kültür diplomasisi. Modern Diplomasinin Oxford El Kitabı içinde. Oxford Akademik. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199588862.013.0024
• Gürbüz, Y. E. (2014). In search of new historiographies for ex-Soviet Turkic States: Azerbaijan, Uzbekistan and Kazakhstan. Historiography and Nation-Building among Turkic Populations içinde (s. 47-68).
• Grincheva, N. (2013). Cultural diplomacy 2.0: Challenges and opportunities in museum international practices. Museum and Society, 11(1), 39-49.
• Hall, S.(1997). Representation-Cultural Representations and Signifying Practices. Sage.
• Krylov, I. (2011). Ashkhabad zakhvatili rossiyskie “skify [Ashgabat Occupied by Russian Scythians. Information portal of the Russkiy Mir foundation. Retrieved from https://www.russkiymir.ru/news/31945/.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. 2020 yılı Bütçe Kitabı. https://sgb.ktb.gov.tr/Eklenti/6714,3,2020,butcesun umic12112012pdf.pdf?0
• Kortabayeva, G. (2016). Kazakistan’ın bağımsızlığının 25. yıldönümü, Hoca Ahmed Yesevi yılı ve 2016-Yusuf Has Hacib yılı anısına uluslararası El–Farabi okumaları Almatı’da gerçekleştirildi. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, (19), 301-305
• Malešević , S. (2019). Topraklanmış milliyetçilikler: Sosyolojik bir analiz. Cambridge: Cambridge Universty Press (CUP).
• Madjidov, E. (2018). Alternatıve approaches to promotıng nıtıonal Interests of Azerbaıjan abroad, elm ve innovativ Texnologiyalar Jurnalı. Nömrə 6, 42-50. DOI: 10.5782/2616-4418.6.2018.42
• Mark, S. A. (2009). Greater role for cultural diplomacy. V. 1. Netherlands ınstitute of ınternational relations,
• Murphy, T. ve Sazak, O. (2012). Turkey’s civilian capacity in post-conflict reconstruction. Istanbul policy center, Sabancı University.
• Mozaffari, A. ve Barry, J. (2022). Ermenistan-Azerbaycan ihtilafında miras ve toprak anlaşmazlıkları: Bakü ve Şuşa Halı Müzelerinin karşılaştırmalı analizi. International Journal of Heritage Studies, 28 (3), 318-340, DOI: 10.1080/13527258.22021.1993965
• Muratshina, K. G. (2020). Cultural exchanges between Russia and Turkmenistan: Structure, Dynamics and defining features, Changing Societies & Personalities4 (4), 508-527.
• Okumuş, M. (2021). Kültürel diplomasi bağlamında sanal müzeler. Selçuk İletişim 14(4), 1972-2022.
• Öztürk, A. Ç., Ünver, H., Alptekin, O., ve Burnak, M. (2018). Orta Asya Türk mimari kültürünün çağdaş bir yorumu: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Yaşayan Müze Projesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(13), 645-662.
• Purtaş, F. (2017). Cultural diplomacy initiatives of Turkic Republics, perceptions. Journal of International Affairs. 22 (1), 91-114.
• Shahidi, M. (2016). Küreselleşen dünyada Avrasya sanat topluluklarının ortaya çıkışının etkisi. Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Dergisi, 4(3), 208-217.
• Sınırı Olmayan Müzelerin, Kültürlerarası Diyaloğu Geliştirme ve Ülkelerin Ortak Kültürel Mirasını Tanıtmayı Amaçlayan Yeni Çalışması: Sanal Müze Çalışması, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü,https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-103655/siniri-olmayan-muzelerin-kulturler-arasi-diyalogu-gelistirme-ve-ulkelerin-ortak-kulturel-mirasini-tanitmayi-amaclayan-yeni-calismasi-sanal-muze-calismasi.html,
• TRT AVAZ. “Rusya’da Türkmenistan Kültür Günleri”. https://www.trtavaz.com.tr/haber/tur/a/rusya-da-turkmenistan-kultur-gunleri/5bcefeb001a30a25ac194699
• TRT AVAZ. Dünyanın İlk ve Tek Minyatür Kitap Müzesi. https://www.trtavaz.com.tr/haber/tur/avrasyadan/dunyanin-ilk-ve-tek-minyatur-kitap- muzesi/ 62a2e66301a30a1fec754bf4
• Topsakal, N. (2021). Kamu diplomasisinin bir aracı olan kültürel diplomasi bağlamında Türkiye’nin Türk Cumhuriyetleri İle İlişkileri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kastamonu Üniversitesi Bursa Müzeler Müdürlüğü. Türk Dünyası Müzeleri Açılış Konuşması. C:\Users\ASUS\Desktop/Bilig/türk dünyasında kültürel diplomasi sanatın ve müzelerin önemi\Türk Dünyası Müzeleri Buluşması Açılışı _
• Bursa Müzeleri - Bursa Müzeler Şube Müdürlüğü.mhtml,https://www.bursamuze.com/turk-dunyasi-muzeleri-bulusmasi-acilisi1395/
• Watson, S. ve Waterton, E. (Ed.). (2015). Çağdaş miras araştırmalarının palgrave el kitabı. Palgrave Macmillan,
• Winter, T. (2016). Heritage diplomacy along the one belt one road. The Newsletter, 74, 8-10.
• 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Resmi Gazete. 10.7.2018 – 30474 III. Milli Kültür Şurası Sonuç Raporu. https://kultursurasi.ktb.gov.tr/Eklenti/ 50571%20, raporsurasurasonucpdf.pdf?0,