Social Movements After 2010 in Kazakhstan: Contention on Changing

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 2, 589 - 608, 17.12.2024

Yavuz Yıldırım , Kuralay Kalbekova

https://doi.org/10.32449/egetdid.1536313

Öz

This article underlines the importance of studying social movements to understand recent political shifts. It focuses on Kazakhstan after independence, exploring how social movements have arisen and how social and economic conditions have shaped the country’s politics. The Arab Spring showed that demands for change aren’t limited to the Western world. Contention on limited democracy in a globalized world, economic decline, and a growing rich-poor gap have fueled protests worldwide. By examining Kazakhstan’s protests since 2010, the article reveals some common threads in these global movements. However, it acknowledges that these protests haven’t yet formed a unified push for democracy in Kazakhstan, a problem shared by similar movements elsewhere.

Anahtar Kelimeler

Kazakhstan, social movements, protest action, political participation, democratization

Kazakistan’da 2010 Sonrası Toplumsal Hareketler: Değişim Gerginliği

Öz

Yakın dönem siyasi gelişmeleri anlamak için toplumsal hareketleri incelemek oldukça önemlidir. Bu makalede Kazakistan’da bağımsızlıktan sonraki yıllarda başlayan toplumsal hareketlerin ortaya çıkışı ve gelişimi ile sosyal ve ekonomik koşulların ülkenin siyasi durumuna etkisi ele alınmıştır. Arap Baharı’ndan bu yana hareketlerin yaratacağı değişim beklentisi sadece Batı toplumları ile ilgili olmaktan çıkmıştır. Küreselleşme sürecinde beklenen seviyeye gelemeyen demokratik işleyiş, gittikçe kötüye giden ekonomik göstergeler ve elitlerle halk arasında artan uçurum, dünyanın her yerinde protestolara neden olmaktadır. 2010’dan bu yana Kazakistan’daki protesto eylemleri göz önüne alındığında, küresel çapta gelişen eylemlerde görülen özelliklerin bazılarını görmek mümkündür. Mevcut eylem ve protestolar ülkede henüz kapsamlı bir demokratikleşme hareketi yaratamamıştır. Ancak bu eksiklik Kazakistan’a özgü değildir; bu eylemlerin birlikte düşünüldüğü 2010 sonrası farklı eylem örneklerinde de benzer eksiklikler görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kazakistan, toplumsal hareketler, protesto, siyasal katılım, demokratikleşme

Kaynakça

• Aitymbetov, N., Toktarov, E., ve Ormakhanova, Y. (2015). Kazakistan’da millet inşası: Kazak ve Kazakistan kimlikleri tartışması. Bilig, (74), 1-20.
• Almeida, P. (2023). Toplumsal hareketler – Kolektif seferberliğin yapısı. Fol.
• Baranova, G. ve Alehin, E. (2007). Metodika analiza i prognozirovania sosialnoi napejennosti. Cyberleninka. https://cyberleninka.ru/article/n/formirovanie-sotsial noy-napryazhennosti-v-regionah-rossiyskoy-federatsii-metodika-analiza-i-prognozirovaniya-sotsialnoy
• BBC (2019, 9 Haziran). Kazakhstan election: Hundreds arrested in poll protests. https://www.bbc.com/news/world-asia-48574540
• Berberoglu, B. (Ed.) (2019). The Palgrave handbook of social movements, revolution, and social transformation. Palgrave Macmillan.
• Bilefsky, D. (2022, 5 Ocak). Revolt in Kazakhstan: What’s happening, and why it matters. NY Times, https://www.nytimes.com/2022/01/05/world/asia/kazakhstan-protests. html
• Bureau of National Statistics (2024). https://stat.gov.kz/en
• Caron, J. F. (Ed.) (2023) A revolt in the steppe: Understanding Kazakhstan’s january events of 2022. Springer Nature.
• Castells, M. (2013). İsyan ve umut ağları – İnternet çağında toplumsal hareketler. (Ebru Kılıç, Çev.), Koç Üniversitesi.
• Cayevic, A. V. (2022). “Tsvetnaya revolyutsiya” v Kazakhstane kak ocherednaya ugroza natsional’noy bezopasnosti Rossii // Vlast’.. Tom 30. № 1. S. 110-115. DOI: https://doi.org/10.31171/vlast.v30i1.8792
• Çayır, K. (Ed.) (2016). Yeni sosyal hareketler. Kaknüs.
• Çetinkaya, Y. D. (2008). Toplumsal hareketler - Tarih, teori ve deneyim. İletişim.
• Dolaeva, K. (2022, 10 Ocak) Алматыдағы тәртіпсіздіктер: ұсталғандардың қаншасы қарақшы? (Almatydagi tartipsizdikter: ustalgandardyn kanshasy karakshy?), https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/almatyidagyi-tartpszdkter-ustalgandardyin-kanshasyi-459374/
• Della Porta, D. (2015). Social movements in times of austerity: Bringing capitalism back into protest analysis. Wiley.
• Della Porta, D. ve Diani, M. (Eds.). The Oxford handbook of social movements. Oxford University.
• Euronews (2022, 4 Ocak). Kazakistan’da akaryakıt protestoları ülke geneline yayıldı; halk hükümeti istifaya çağırıyor. https://tr.euronews.com/2022/01/04/kazakistan-da-yak-tta-tavan-fiyat-kalkt-ulke-genelinde-lpg-zamm-na-kars-protestolar-baslad
• Gürler, T. (2020). Dünyanın kalbi: Kazakistan. Galeati.
• Hrw (2012, 1 Şubat). Kazakhstan: Letter to the Prosecutor General regarding the December events in Zhanaozen and Shetpe. https://www.hrw.org/news /2012/02/01/kazakhstan-letter-prosecutor-general-regarding-december-events-zhanaozen-and-shetpe
• Imig, D., ve Tarrow, S. (Ed.) (2001). Contentious Europeans: Protest and politics in an emerging polity. Rowman & Littlefield.
• Inform (2023, 10 Ocak), Экономика Казахстана в 2022 году: рост ВВП, новые производства и рекордный урожай зерновых. (Ekonomika Kazakhstana v 2022 godu: rost VVP, novye proizvodstva i rekordny urojay zernovykh) https://www.inform.kz/ru/ekonomika-kazahstana-v-2022-godu-rost-vvp-novye-proizvodstva-i-rekordnyy-urozhay-zernovyh_a4021663
• Inform (2024, 5 Ocak), Анализ январских событий 2022 года представили эксперты, (Analiz yanvarskikh sobytiy 2022 goda predstavili eksperty). https://www.inform.kz/ ru/analiz-yanvarskih-sobitiy-2022-goda-predstavili-eksperti-c0b22d
• Informburo (2022, 3 Ekim). В Алматы открылся офис Amanat, где участники январских событий могут бесплатно получить помощь юриста Данный текст скопирован с сайта, (V Almaty otkrylsya ofis Amanat, gde uchastniki yanvarskikh sobytiy mogut besplatno poluchit pomoshch yurist). https://informburo.kz/novosti/v-almaty-otkrylsya-ofis-amanat-gde-ucastniki-yanvarskix-sobytii-mogut-besplatno-polucit-pomoshh-yurista
• Kharseeva, A. (2022). Retrospektivny analiz protestnoi aktivnosti v Respublike Kazakhstan. Cyberleninka, https://cyberleninka.ru/article/n/retrospektivnyy-analiz-protestnoy-aktivnosti-v-respublike-kazahstan/viewer
• Kilner, J. (2011). “Ten die in fighting between police and demonstrators in Kazakhstan”, Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/kazakhstan/8961356/Ten-die-in-fighting-between-police-and-demonstrators-in-Kazakhstan.html
• Kudaibergenova, D. T. (2022). Art and protest in Kazakhstan. Current History, 121(837), 271-276.
• Kudaibergen, D. T. (2024) The Kazakh spring: Digital activism and the challenge to dictatorship. Cambridge University.
• Kudaibergenova, D. T. ve Marlene, L. (2022). Making sense of the january 2022 protests in Kazakhstan: Failing legitimacy, culture of protests, and elite readjustments. Post-Soviet Affairs, 38(6), 441-459.
• Marat, E., ve Tutumlu, A. (2022). Kazakhstan’s protests aren’t a color revolution. Foreign Policy, 11.
• Mangystau (2024). Summary of the socio-economic development of the region, Bureau of National Statistics, https://stat.gov.kz/en/region/mangystau/
• Mansurov, T. (2022). Political protests of 2022 in Kazakhstan: Specificity, dynamics and mechanisms of settlement. Cyberleninka. https://cyberleninka.ru/article/n/ politicheskie-protesty-2022-goda-v-kazahstane-spetsifika-dinamika-i-mehanizmy-uregulirovaniya
• Martin, W. (Ed.) (2008). Toplumsal hareketler 1750-2005 - dipten gelen dalgalar. Versus.
• McAdam, D., Tarrow, S., ve Tilly, C. (2001). Dynamics of contention. Cambridge University.
• Nazpary, J. (2003). Sovyet sonrası karmaşa – Kazakistan’da şiddet ve mülksüzleşme, (Seda Somuncuoğlu, Çev.), İletişim
• Nısanbaev, A. (1998). Qazaqstan. Ulttyk Ensiklopedia.
• Niyazbekov, N. (2018). Is Kazakhstan immune to color revolutions? The social movements perspective. Demokratizatsiya: The Journal of Post-Soviet Democratization, 26(3), 401-425.
• Nurmakov, A. (2011, 19 Aralık). Kazakhstan: Longtime strike bursts into violence; state of emergency declared. Global Voices. https://globalvoices.org/2011/12/19/ kazakhstan-longtime-strike-bursts-into-violence-state-of-emergency-declared/
• Ortiz, I., Burke, S., ve Berrada, M. C. H. (2022). World protests a study of key protest issues in the 21st century. Friedrich-Ebert-Stiftung.
• Pritçin, S. (2022). Politiçeski krizis v Kazakhstane, Russiya i novıe gosudarstva, Evrazii I (LIV) 56-67.
• Rbc.ru (2022). Протесты и чрезвычайное положение в Казахстане. (Protestı i çrezvıçaynoye položenie v Kazahstane). https://www.rbc.ru/politics/10/01/2022/ 61d4adda9a7947845b38b0f7
• Riskoja, C. (2009). Причины восстания Жанаозена остаются актуальными и спустя 20 лет молчания. (Priçiny vosstaniya Janaozena ostayutsya aktual’nymi i spustya 20 let molçaniya). https://rus.azattyq.org/a/Kazakhstan_zhanaozen_/1770593.html
• Saidi, T. (2022). Беспорядки в Казахстане – Знакомый запах (Besporyadki v Kazakhstane – Znakomyy zapakh), https://www.newscentralasia.net /2022/01/07/besporyadki-v-kazakhstaneznakomyy-zapah/
• Sağdıç, H (2019). Kazakistan’da 2019 cumhurbaşkanı erken seçimi ve sonrasında yaşanan gelişmeler. Uluslararasi İdil - Ural ve Türkistan Araştırmaları Dergisi, 1(2), 177-207.
• Şahin, Ç. ve Düğen, T. (Der.) (2021). 21. yüzyılda bölgesel ve küresel aktörlerin Orta Asya siyaseti, Eğitim.
• Satpayev, D., ve Umbetaliyeva, Т. (2015). The protests in Zhanaozen and the Kazakh oil sector: Conflicting interests in a rentier state. Journal of Eurasian Studies, 6(2), 122-129.
• Smail, M. (2022). Год перемен: как изменился Казахстан после январских событий. (God peremen: kak izmenilsya Kazakhstan posle yanvar’skikh sobytiy), https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/god-peremen-izmenilsya-kazahstan-yanvarskih-sobyitiy-487309/
• Tessadri, G. ve Zanini, N. (2022, 8 Mart). Protests in Kazakhstan: What happened and consequences on the future of international relations. https://mondointernazionale.org/en/focus-allegati/protests-in-kazakhstan-what-happened-and-consequences-on-the-future-of-international-relations
• Tilly, C. (2008). Toplumsal hareketler 1786-2004. (Orhan Düz, Çev.), Babil.
• Tilly, C. ve Tarrow, S. (2007). Contentious politics. Paradigm.
• Toiken, S. (2022). «Кровавый январь», гибель людей, пытки, запреты на митинги. Ситуация с правами человека в 2022-м. (Krovavyi yanvar’, gybel’ lyudey, pytki, zaprety na mitingi. Situatsiya s pravami cheloveka v 2022-m) https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-human-rights-bloody-january-/32200275.html
• Touraine, A. (2016). Toplumdan toplumsal harekete. K. Çayır (Der.), Yeni sosyal hareketler. Kaknüs.
• Tutumlu, A. (2019). Governmentalization of the Kazakhstani state: Between governmentality and neopatrimonial capitalism. Theorizing central Asian politics: The state, ideology and power. R. Isaacs, A. Frigerio (Eds). Palgrave Macmillan, 43–64.
• Yıldırım, Y. (2013). Sosyal forum’dan Öfkeliler’e. İletişim.
• Walker, S. (2022, 6 Ocak). Kazakhstan unrest: What are the protests about?, The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2022/jan/06/kazakhstan-unrest-what-are-the-protests-about
• Weiskopf, A. (2022, 12 Ocak). Протесты в Казахстане: революция, бунт или госпереворот? (Protestı v Kazahstane: revolyutsiya, bunt ili gosperevorot?) https://www.dw.com/ru/protesty-i-besporjadki-v-kazahstane-revoljucija-bunt-ili-gosperevorot/a-60401290
• Zavalsız, Ş., ve Ateş, H. (2022). Bağımsızlık sonrası Orta Asya’da kamu yönetimi: Kazakistan örneğinde yapı ve reformlar. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 22(2), 515-547.
• Zholamankovyna, V. (2021). 2021 jılı kanday zandar kabıldandı. hytps://kaz.inform.kz/news/2021-zhyly-kanday-zandar-kabyldandy_a3879117/