Ahmed Ârifî Pasha from Apprenticeship to Chief Deputy

Yıl 2025, Cilt: 40 Sayı: 1, 1 - 14, 30.07.2025

Çetin Aykurt

https://doi.org/10.18513/egetid.1642130

Öz

ÇIRAĞLIKTAN BAŞVEKİLLİĞE AHMED ÂRİFÎ PAŞA

Öz

XIX. yüzyıl devlet adamlarından Ahmed Ârifî Paşa kendisine tevdi edilen görevleri sorumluluk içinde yapmaya çalışmıştır. Sultan Abdülaziz ve II.Abdülhamid dönemlerinde Osmanlı Devleti’ne hizmette bulunmuştur. Her iki sultanın da güvenini kazanmıştır. Osmanlı Devleti bürokrasisi içinde kendisine saygınlık kazandırmış bir şahsiyet idi. Dîvân-ı Hümâyun Kalemi’nde ilk memuriyet hayatına başlamıştır. Bâbıâli Tercüme Odası’nda görev yapmıştır. Kırım Harbi’ni sona erdiren Viyana ve Paris konferanslarına Ali Paşa ile birlikte katılması kendisine diplomasi alanında büyük katkı sağlamıştır. Akabine Dîvân-ı Hümâyun beylikçiliği, Tophane Müşirliği Müsteşarlığı, Adliye Nezâreti İcra Cemiyeti Başkanlığı ve Hukuk Dairesi İkinci Başkanlığı görevlerinde bulunmuştur. Alt kademelerde belli bir tecrübe kazandıktan sonra Viyana ve Paris büyükelçiliklerine atanmıştır. Bu görevleri bir diplomatik nezaket içinde yürütmüştür. Hâriciye, Maarif ve Adliye Nâzırlıklarında bulunmuştur. Sicill-i Ahval komisyonu ve Şûrâ- yı Devlet Reisliğinde bulunmuştur. II. Abdülhamid tarafından başvekil olarak atanmıştır. II.Abdülhamid zamanında ikinci kez sadâret makamına getirilmek istenmiş olmasına rağmen sağlık problemlerinden dolayı kabul etmemiştir. Çevresine iyilik yapmayı seven bir şahsiyet idi. Ahmed Ârifî Paşa, birçok devlet tarafından nişan ile ödüllendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Biyografi , Ahmed Ârifî Paşa , Abdülaziz , II.Abdülhamid , Osmanlı Devleti

Kaynakça

• Abdurrahman Şeref 1339 Abdurrahman Şeref, Tarih Musahabeleri, Matbaa-ı Âmire, İstanbul.
• Akyıldız 2003 Ali Akyıldız, “Mahmud Nedim Paşa” Türkiye Diyanet İslâm Ansiklopedisi, Cilt:27, Ankara, 374-376.
• Akyıldız 2017 Ali Akyıldız, “İnsanı Yazmak: 19. Yüzyıl Osmanlı Biyografi Yazıcılığı ve Problemler Üzerine Bir Değerlendirme” Osmanlı Araştırmaları, Cilt: 50, Sayı: 50, 219-242.
• Aydın 1994 Mahir Aydın, “Edhem Paşa İbrâhim” Diyanet İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 10, İstanbul, 418-420.
• Aykurt 2024 Çetin Aykurt, “Osmanlı Tarih Yazıcılığında Biyografinin Önemi ve Problemler” Prof. Dr. Fahrettin Tızlak’a Armağan Kitabı, (Ed.: Güven Dinç, Diren Çakılcı), Palet Yayınları, Konya.
• Beydilli 1989 Kemal Beydilli, “Mehmed Emin Ali Paşa” Diyanet İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 2, İstanbul, 425-426.
• Çetin 1998 Atilla Çetin, “Hayreddin Paşa, Tunuslu” Diyanet İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 17, İstanbul, 57-60.
• Çetinsaya ve Buzpınar 2020 Gökhan Çetinsaya ve Ş. Tufan Buzpınar, “Midhat Paşa” Diyanet İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 30, Ankara, 7-11.
• Gencer 1998 Ali İhsan Gencer, “Hüseyin Avni Paşa” Diyanet İslâm Ansiklopedisi, Cilt:18, İstanbul, 526-527.
• Gökbilgin 1978 M. Tayyib Gökbilgin, “Ârifî Paşa” İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 1, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul. Hayreddin Nedim 1326 Hayreddin Nedim, Vesaik-ı Tarihiyye ve Siyasiyye Tetebbuatı, Cilt:5, Ahmed İhsan ve Şürekası, İstanbul.
• İnal 1970 İbnülemin Mahmud Kemal İnal, Son Hattatlar, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
• İnal 2013 İbnülemin Mahmud Kemal İnal, Osmanlı Devrinde Son Sadrazamlar, Cilt: VI-X, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara.
• Kâmil Paşa 1329 Kâmil Paşa, Hâtırât-ı Sadr- ı Esbak Kâmil Paşa, Matbaa-i Ebüzziyâ, Cilt: 1, İstanbul.
• Karal 1988 Enver Ziya Karal, Osmanlı Tarihi, Cilt: VIII, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Kırmızı 2013 Abdülhamit Kırmızı, Otur Baştan Yaz Beni- Oto/biyografiye Taze Bakışlar, İstanbul.
• Küçük 1986 Cevdet Küçük, Osmanlı Diplomasisinde Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkışı, Türkiyat Matbaacılık, İstanbul.
• Küçük 1988 Cevdet Küçük, “Abdülaziz” Diyanet İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 1, İstanbul, 179-185.
• Küçük 1991 Cevdet Küçük, “Ârifî Ahmed Paşa” Diyanet İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 3, İstanbul, 370-371.
• Kuneralp 2003 Sinan Kuneralp, Son Dönem Osmanlı Erkân-ı ve Ricali (1839-1922), İsis Ltd., İstanbul.
• Kurşun 2008 Zekeriya Kurşun, “Said Paşa, Küçük” Diyanet İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 35, İstanbul, 576-578.
• Mehmed Memduh 1328 Mehmed Memduh, Esvât-ı Sudûr, Vilayet Matbaası, İzmir.
• Mehmed Süreyya 1311 Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, Cilt: 3, Matbaa-ı Amire, İstanbul.
• Michaud ? Joseph François Michaud, Emrü’l-acîb fî târîhi ehli’s-salib, (Çev: Ahmed Ârifî Paşa, Ali Fuad Bey ve Edhem Pertev Paşa), İstanbul.
• Pakalın 2008 Mehmed Zeki Pakalın, Sicill-i Osmanî Zeyli, Cilt: 3, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Pakalın 2021 Mehmed Zeki Pakalın, Son Sadrazamlar ve Başvekiller, (Yay. Haz. Ayşe Kavak ve diğerleri), Cilt: 4, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Polat 2025 Serkan Polat, “III. Ahmed’in Kızı Zübeyde Sultan’ın Nişan ve Nikâh Merasimleri (1748 ve 1749)” Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 21, 168-181.
• Render ve diğerleri 2024 Hans Render ve diğerleri, “Biyografik Dönemeç: Beşerî Bilimlerde ve Toplumda Bir Yöntem Olarak Biyografi” Biyografik Dönemeç, VakıfBank Yayınları, İstanbul.
• Said Paşa 1327 Said Paşa, Said Paşa’nın Hatıratı, Cilt: 1, Sabah Matbaası, Dersaadet.
• Şemseddin Sami 1311 Şemseddin Sami, Kâmûsül-Alâm, Cilt: 4, Mihran Matbaası, İstanbul.
• Tahsin Paşa 2008 Tahsin Paşa, Abdülhamit Yıldız Hatıraları, İmge Kitabevi, Ankara.
• Uğur ve Karabulut 2022 Ahmet Uğur ve Recep Karabulut, “Osmanlı Devletinde Dış Borçlar ve Tasnifi (1854-1914)” Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 23, Temmuz 2022, 17-36.