Öz
A Fortress on the Border Ottoman-Russia: Khotyn in the 18th Century Khotyn, now a town situated in the city of Chernovits, on western Ukraine, stood out with its role in the military struggle between the Ottoman State and Russia Empire throughout the 18th century. Khotyn Fortress, built on the right bank of Dniester River in the Middle Age, was seen by Russia as the key of conquering the Balkans. From the Ottoman military point of view, this border fortress meant an outpost for the defense of eastern European territories. With administrative arrangements after 1713, it started to be directly governed by the Ottoman State as a sancak and it experienced Russian invasion three times in that century. The years between 1713 and 1806, Ottomans tried to establish Turkish-Islamic institutions but that project was not completed due to the destruction of the wars. In this article, the situation of the Khotyn Fortress is examined in the frame of Ottoman-Russian military struggles in the 18th century. The data get from the Khotyn Surveys of Ottoman catalogued in The Prime Ministry Ottoman Archive in Istanbul and the very valuable information from Atlas, written by Bartınlı İbrahim Hamdi, who had official duties in Khotyn and regarded as one of the most important geographers of 18th century, have been useful for this study. In brief, the political and socio-economic status of Khotyn in 18th century has been examined in this article
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) 888 Nolu Hotin Tapu Tahrir Defteri 889 Nolu Hotin Tapu Tahrir Defteri 927 Nolu Hotin Tapu Tahrir Defteri Cevdet Hariciye (CH), 2361
- Cevdet Hariciye (CH), 3104
- Yazma Eserler, Araştırma ve İncelemeler Ahmed Resmi Efendi Giridî Ahmed Resmi Efendi, Hülâsatü’l-İtibar, İstanbul 1276
- Abdurrahman Abdi Paşa 2008
- Abdurrahman Abdi Paşa, Vekayi-nâme, (Haz. Fahri Ç. Derin), İstanbul Abrahamowics ve Reychman 1986
- Z. Abrahamowics and J. Reychman, “Lipka”, EI2, cilt V, s.765- 7
- Mahmut Ak, "Bartınlı İbrahim Hamdi ve Atlası", Belleten, LXIV, Sayı:239, s.69-87. Virginia H. Aksan, An Ottoman Statesman in War&Peace Ahmed Resmi Efendi 1700-1783, Leiden
- Paul Bushkovitch, “Peter the Great and the Northern War”, The Cambridge History of Russia, Volume II, Imperial Russia 1689-1917, (Ed. Dominic Lieven), Cambridge
- Aurel Decei, “Hotin”, İA, 5-I, İstanbul, s.567-571. Feridun M. Emecen, “Yamak”, DİA, 43, s.310-31. Es-Seyyid İbrahim Hamdi Efendi, Atlas, 2, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi Kataloğu No: 2044
- Halil İnalcık, “Osmanlılar’da Raiyyet Rüsumu”, Belleten, XXIII-92, s.575-610. Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, I, İstanbul Mehmet İnbaşı, Ukrayna'da Osmanlılar Kamaniçe Seferi ve Organizasyonu (1672), İstanbul
- İsâ-zâde, İsâ-zâde Tarihi, (Haz.Ziya Yılmazer), İstanbul 1996
- Darıusz Kolodzıejczyk, “Hotin”, TDV İA, 18, s.253-254. Kolodzıejczyk 1998
- Mehmed Süreyya 1996 Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, III, (Haz. Nuri Akbayar), İstanbul
- Mustafa Nuri Paşa 1992 Mustafa Nuri Paşa, Netayic ül- Vukuat, Kurumları ve Örgütleriyle Osmanlı Tarihi, III-IV, (Haz. Neşet Çağatay), Ankara Orhonlu 1963
- Cengiz Orhonlu, “XVIII. Yüzyılda Osmanlılarda Coğrafya ve Bartınlı İbrahim Hamdi’nin Atlası”, Tarih Dergisi 19, s.115- 140
- Cengiz Orhonlu, “Lipkalar” Türkiyat Mecmuası, XVI, s.57-87
Öz
Günümüzde Ukrayna topraklarının batı bölgesinde Chernovits şehrine bağlı bir kasaba olan Hotin, XVIII. yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti ile Rusya arasında süren askerî mücadelelerde oynadığı rol ile dikkat çekmiştir. 1713’ten sonra yapılan idarî düzenleme ile yönetimi doğrudan Osmanlı Devleti’ne geçen ve sancak statüsü verilen Hotin, bu yüzyılda üç kez Rus işgaline maruz kalmıştır. 1713’ten 1806’ya kadar geçen dönemde Hotin’de Türk-İslam kurumları tesis edilmeye çalışılmış ancak bölgenin savaş alanına dönmesi yüzünden yaşanan tahribat ve yıkımın etkisi ile söz konusu tasarı tam anlamı ile gerçekleşememiştir. Çalışmamızda Osmanlı-Rus askerî mücadeleleri çerçevesinde Hotin Kalesi’nin durumu ele alınmış, İstanbul Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yer alan Hotin Tapu Tahrir Defterleri’nden elde edilen verilerden ve XVIII. yüzyılın ünlü coğrafyacılarından olup, Hotin’de resmi görevlerde bulunan, Bartınlı İbrahim Hamdi’nin “Atlas” adlı eserinde anlattığı çok değerli bilgilerden istifade edilmiştir
Anahtar Kelimeler
Hotin Kalesi Osmanlı Devleti Rusya Lipka Tatarları Bartınlı İbrahim Hamdi
Kaynakça
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) 888 Nolu Hotin Tapu Tahrir Defteri 889 Nolu Hotin Tapu Tahrir Defteri 927 Nolu Hotin Tapu Tahrir Defteri Cevdet Hariciye (CH), 2361
- Cevdet Hariciye (CH), 3104
- Yazma Eserler, Araştırma ve İncelemeler Ahmed Resmi Efendi Giridî Ahmed Resmi Efendi, Hülâsatü’l-İtibar, İstanbul 1276
- Abdurrahman Abdi Paşa 2008
- Abdurrahman Abdi Paşa, Vekayi-nâme, (Haz. Fahri Ç. Derin), İstanbul Abrahamowics ve Reychman 1986
- Z. Abrahamowics and J. Reychman, “Lipka”, EI2, cilt V, s.765- 7
- Mahmut Ak, "Bartınlı İbrahim Hamdi ve Atlası", Belleten, LXIV, Sayı:239, s.69-87. Virginia H. Aksan, An Ottoman Statesman in War&Peace Ahmed Resmi Efendi 1700-1783, Leiden
- Paul Bushkovitch, “Peter the Great and the Northern War”, The Cambridge History of Russia, Volume II, Imperial Russia 1689-1917, (Ed. Dominic Lieven), Cambridge
- Aurel Decei, “Hotin”, İA, 5-I, İstanbul, s.567-571. Feridun M. Emecen, “Yamak”, DİA, 43, s.310-31. Es-Seyyid İbrahim Hamdi Efendi, Atlas, 2, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi Kataloğu No: 2044
- Halil İnalcık, “Osmanlılar’da Raiyyet Rüsumu”, Belleten, XXIII-92, s.575-610. Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, I, İstanbul Mehmet İnbaşı, Ukrayna'da Osmanlılar Kamaniçe Seferi ve Organizasyonu (1672), İstanbul
- İsâ-zâde, İsâ-zâde Tarihi, (Haz.Ziya Yılmazer), İstanbul 1996
- Darıusz Kolodzıejczyk, “Hotin”, TDV İA, 18, s.253-254. Kolodzıejczyk 1998
- Mehmed Süreyya 1996 Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, III, (Haz. Nuri Akbayar), İstanbul
- Mustafa Nuri Paşa 1992 Mustafa Nuri Paşa, Netayic ül- Vukuat, Kurumları ve Örgütleriyle Osmanlı Tarihi, III-IV, (Haz. Neşet Çağatay), Ankara Orhonlu 1963
- Cengiz Orhonlu, “XVIII. Yüzyılda Osmanlılarda Coğrafya ve Bartınlı İbrahim Hamdi’nin Atlası”, Tarih Dergisi 19, s.115- 140
- Cengiz Orhonlu, “Lipkalar” Türkiyat Mecmuası, XVI, s.57-87
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Aralık 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 |