Demokrat Parti’nin İlk Kadın Milletvekili: Hatice Nazlı Tlabar (1913-1971)

Yıl 2021, , 53 - 90, 28.07.2021

Filiz Çolak

https://doi.org/10.18513/egetid.957471

Cited By: 1

Öz

Bugün ismini pek az hatırladığımız ya da hiç duymadığımız Nazlı Tlabar ya da kendi soyadı ve ilk adı ile birlikte Hatice Nazlı Moran, üç dönem (9, 10, 11) İstanbul milletvekili olarak 1950’ler Türkiye’sinin önde gelen kadın siyasi figürlerinden birisi olmuştur. Anne tarafından Osmanlı Devleti’nin son sadrazamı Ahmet Tevfik Paşa’nın, baba tarafından da Dâhiliye Vekili Memduh Paşa’nın torunu olarak "mühim" bir aileden gelen Tlabar'ın siyasi etkisi ve tanınırlığı 1950'lerde ailesini aşmıştır. Almanya’da Felsefe eğitimi sonrasında serbest gazetecilik yapan Nazlı Tlabar’ın siyasi hayatı DP’nin kuruluşu ile başlamıştır. 1946-1950 arasında DP teşkilatında çeşitli görevlerde bulunmuştur. 14 Mayıs 1950 seçimlerinde İstanbul milletvekili olarak TBMM’ye girmiştir. Birkaç dil bilmesi, parlamento hayatında, birçok uluslararası toplantıda Türkiye’yi başarıyla temsil etmesini sağlayarak hem uluslararası camiada hem de yurtiçinde tanınırlığının ve etkisinin arttırmasını sağlamıştır. Parlamentoda kadın hakları çalışmalarında en önde yer alan Nazlı Tlabar, 1954-1960 arasında milletvekilliği ile birlikte Türk Kadınlar Birliği Başkanlığını da yapmıştır. Nazlı Tlabar, 27 Mayıs 1960 Askeri Müdahalesi ertesinde diğer bütün DP’liler gibi tutuklanarak Yassıada’da yargılanmıştır. Mahkûmiyet sonrasında siyasete devam etmemiş, kısa bir süre sonra da hastalanarak 1971’de vefat etmiştir. Bu çalışmanın amacı, 1950’li yılların Türk siyasetinde etkin bir kadın figür olarak görülen H. Nazlı Tlabar’ın hayatını, siyaset öncesi ve sonrası çalışmalarını ve bunların etkilerini ortaya çıkararak unutulmuş bir kadın siyasetçiyi hatırlamak ve hatırlatmaktır. Çalışmanın kaynakçasını basın taraması, Demokrat Parti dönemi temel kaynak eserleri, Başkanlık Cumhuriyet Arşivi ve en önemlisi oğlu Ömer Tlabar ile yapılan görüşmeler oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Siyaset, Nazlı Tlabar, Yassıada, Demokrat Parti, Kadın

Democratic Parti’s First Female Parliamentarien: H. Nazlı Tlabar (1913-1971)

Öz

Today the name of the little ones we remember, or we'd never heard of Nazli Tlabar or along with their surname and first name Hatice Nazli Moran, three periods (9th, 10th, 11th) as a deputy from Istanbul in 1950 ahead of Turkey one of the leading female political figure has been. The political influence and recognition of Tlabar, who came from an "important" family as the grandchild of Ahmet Tevfik Pasha, the last grand vizier of the Ottoman Empire from his mother's side, and Memduh Pasha, the Minister of Internal Affairs from his father's side, exceeded his family in the 1950s. Political life of Nazlı Tlabar, who worked as a freelance journalist after his philosophy education in Germany, started with the establishment of DP. She held various positions in DP organization between 1946-1950. She entered the Turkish Grand National Assembly in the 14 May 1950 elections as a deputy for Istanbul. Knowing several languages parliament allowing her to successfully represent Turkey in the life of many international meetings has enabled the international community to increase both the recognition and influence of the home. Nazlı Tlabar, who is at the forefront of women's rights studies the parliament, was also the President of the Turkish Women's Union between 1954-1960. Nazlı Tlabar was arrested, like all other DP members, after the military intervention on May 27, 1960 and was tried in Yassıada. She did not continue politics after her conviction, and died in 1971 after a short while, getting sick. The aim of this study is to recall and remind a forgotten female politician by revealing the life of H. Nazlı Tlabar, who is seen as an influential female figure in Turkish politics of the 1950s, her pre and post-political works and their effects. The bibliography of the study consists of the press review, the basic source works of the Democrat Party period, the Presidential Republic Archive and most importantly, the interviews with his son Ömer Tlabar.

Anahtar Kelimeler

Politics, Nazlı Tlabar, Yassıada, Democratic Party, Woman

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları BCA, 10.9.0.0.43.127.1 Anayasayı İhlal Davası, Nazlı Tlabar Dosyası.
• Resmi Yayınlar TBMM Tutanak Dergisi, IX.Dönem(1950-1954) www.tbbm.gov.tr açık erişim. TBMM Tutanak Dergisi, X.Dönem(1954-1957) www.tbbm.gov.tr açık erişim. TBMM Tutanak Dergisi, XI.Dönem(1957-1960 www.tbbm.gov.tr açık erişim. T.C Resmi Gazete, 18 Ekim 1962, Sayı:11235, sy.8846. T.C Resmi Gazete, 8 Ağustos 1966, Sayı:12370, sy.1-3. Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler (1935-2009), TBMM Yayını, Ankara, 2009.