Surname Act and Its Implementation Process

Yıl 2016, Cilt: 31 Sayı: 1, 129 - 166, 15.07.2016

Sabit Dokuyan

Öz

The State of Republic of Turkey which is established after Ottoman Empire chooses the way making serious initiatives for coming up with developed communities in all areas at the beginning. The reforms which are made especially for society aim to increase living standards and maintain social order besides modernization. The reforms include the surname act. The issue which is mentioned firstly in Civil Law becomes a law in 1934. The law apart from the aims putting order to official transactions and social operations, it is accepted that the piece of the understanding of simplification of Turkish language. The understanding of nationalism which is widespread in Europe in 1930 appears that kind of implementation in Turkey. A regulation is published for more understanding and implementing the surname act. After this regulation, it is started to implement the surname act. It is completed successfully giving surname even though having some problems in the implementation process which is biyearly. The two complementary laws are carried out like abolishing nickname and giving Atatürk surname to Mustafa Kemal with the surname act in this process.

Anahtar Kelimeler

-

Soyadı Kanunu ve Kanunun Uygulanma Süreci

Öz

Öz

Osmanlı Devleti sonrasında kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti, ilk andan itibaren her alanda, gelişmiş toplumları yakalamak adına ciddi girişimler yapma yolunu seçmiştir. Özellikle toplumsal alanda yapılan inkılâplar; çağdaşlaşmanın yanı sıra, yaşam standartlarının artırılması ve sosyal düzenin sağlanmasını amaçlamıştır. Yapılan inkılâplar arasında Soyadı Kanunu da kendisine yer bulmuştur. İlk olarak Medeni Kanun içerisinde bahsi geçen mevzuu ancak 1934 yılında kanunlaşabilmiştir. Kanun, resmi işlerin ve sosyal işleyişin düzenlenmesi amaçları dışında, ilgili dönemde öne çıkmakta olan Türkçenin sadeleştirilmesi anlayışının da bir parçası olarak kabul edilmelidir. 1930’lu yıllarda Avrupa’da yaygınlaşan milliyetçilik anlayışı Türkiye’de de kendisine, bu tarz uygulamalarla yer bulmuştur. Soyadı Kanunu’nun daha kolay anlaşılabilmesi ve uygulanabilmesi için bir de nizamname yayınlanmıştır. Ardından kanun uygulanmaya başlanmıştır. İki yıl devam eden kanunun uygulama sürecinde küçük sorunlar yaşansa da başarılı bir şekilde soyadı verme işlemleri tamamlanabilmiştir. Soyadı Kanunu ile birlikte; lakapların kaldırılması ve Mustafa Kemal’e Atatürk soyadı verilmesi gibi iki tamamlayıcı kanun da bu süreçte hayata geçirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Cumhuriyeti, Soyadı Kanunu, Lakaplar, Atatürk, Soyadı Nizamnamesi

Kaynakça

• A. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Belgeleri BCA, Dosya: 1579, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer: 49.78..16.
• BCA, Dosya: ?, Fon Kodu: 51..0.0.0, Yer: 4.36..15. BCA, Dosya: 1720, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer: 50.85..16.,
• BCA, Dosya: ?, Fon Kodu: 272..0.0.0, Yer: 63.190..9. , BCA, Dosya: 1759, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer: 50.87..15.
• BCA, Dosya: ?, Fon Kodu: 51..0.0.0, Yer: 12.101..10. BCA, Dosya: ?, Fon Kodu: 490..1.0.0, Yer: 41.173..5. BCA, Dosya: 10427, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer: 124.886..5.
• BCA, Dosya: 10428, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer: 124.886..6.
• BCA, Dosya: 10429, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer: 124.886..7.
• BCA, Dosya: ?, Fon Kodu: 490..1.0.0, Yer: 15.81..2. BCA, Dosya: ?, Fon Kodu: 490..1.0.0, Yer: 3.12..18. BCA, Dosya: ?, Fon Kodu: 490..1.0.0, Yer: 18.92..3. BCA, Dosya: ?, Fon Kodu: 490..1.0.0, Yer: 3.12..45. BCA, Dosya: ?, Fon Kodu: 490..1.0.0, Yer: 23.117..1. BCA, Dosya: 10440, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer: 124.886..17. B. Resmi Yayınlar TBMM Zabıt Ceridesi Resmi Gazete C. Süreli Yayınlar Akşam Gazetesi Milliyet Gazetesi Zaman Gazetesi Pozantı Gazetesi
• D. Kitap ve Makaleler Acun 2000
• Fatma Acun (editör), Atatürk ve Türk İnkılâp Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara. Şükrü Haluk Akalın, “Atatürk’ün Dil Politikası”, BAL-TAM Türklük Bilgisi, Sayı: 1/1, Prizren, 2004, s. 28-32.
• Mithat Atabay, “Soyadı Kanunu ve Bu Konuda Yapılan Tartışmalar,” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Sayı: 42, İstanbul, s. 231-248. Falih Rıfkı Atay, Çankaya, Pozitif Yayınları, İstanbul. Atay 2009 Avşar ve Kaya 2013
• Zakir Avşar ve Ayşe Elif Emre Kaya, “Cumhuriyet Türkiye’sinin Halkçılık Uygulamaları: Soyadı Kanunu Örneği”, Turkish Studies, Sayı: 8/5 Bahar, s. 73-90
• Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam, Cilt: 3, Remzi Kitabevi, İstanbul 2011.
• Özlem Bayraktar, “Güneş Dil Teorisi: ‘Batı’ ve ‘Türk’ Arasındaki Sınırı İdare Etmek”, Spectrum: Journal of Global Studies Special Issue, Autumn, Volume 4, Issue 1, s. 137-149. Mesut Bulut, “Atatürk’ün Türkçeye Yönelik Özleştirme/ Sadeleştirme Çalışmaları ve Bu Bağlamda Yaşanan Dil Tartışmaları Üzerine Bir Değerlendirme”, Turkish Studies, Sayı: 9/11, s. 131-147. Fevzi Çakmak, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Nüfusu Kayıt Altına Almaya Yönelik Girişimler”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, VIII/18-19, Bahar-Güz, s. 89-115
• Ahmet Mumcu, Türk Devriminin Temelleri ve Gelişimi, İnkılap ve Aka Yayınları, İstanbul. Mehmet Ölmez, “Dil Devrimi Sonrası Ad ve Soyadlarımız”, Türklük Bilgisi Araştırmaları/ Journal of Turkish Studies, Cilt: /II, s. 107-117. Durmuş Yalçın, Yaşar Akbıyık, Yücel Özkaya vd., Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Cilt: 2, ATAM Yayınları, Ankara. www.isteataturk.com.(SGT: 28.10.2015) http://www.atam.gov.tr/duyurular/milliyetcilik-milli-birlik-ve....(SGT: 23.05.2016) http://www.adanadan.biz/.(SGT: 23.05.2016) http://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/makaleler(SGT: 23.05.2016)