Osmanlı Mahkemelerinde Reform ve Cerîde-i Mahâkim’deki Üst Mahkeme Kararları

Yıl 2005, Cilt: 20 Sayı: 1, 19 - 38, 01.06.2005

Sedat Bingöl

Öz

Osmanlı İmparatorluğunda Tanzimat ilan edilinceye kadar, Şer’i Mahkemeler esas birimlerdir. Bu mahkemeler Divan—ı Hümayun ve İkindi Divanı dışında, temyiz davalarına bakmazlar. Tanzimat devrinde, Osmanlı adli düzende bazı reformlar yapılmış ve genel nitelikte Nizamiye Mahkemeleri denilen yeni mahkemeler kurulmuştur. Yeni mahkemelerin verdiği kararlar, temyiz mahkemeleri tarafından konrol edilmektedir. Bu kararlar da Geride—yi Mahâkim denilen resmi bir gazetede yayınlanmaktadır. Bu yazımızda adlî alanda, hem kurumsal yeni yapılanmayı, hem de işleyişi “Üst Mahkeme” kararlarından vereceğimiz örneklerle anlatmağa çalışacağız

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Şer’iye Mahkemeleri, Geride-yi Malıâkim, Adli Reform

Kaynakça

• Maruzât, Haz. Yusuf Halaçoğlu, İstanbul: Çağrı Yay. A.Cevdet Paşa 1986 Tezâkir, Haz. Cavit Baysun, c. IV, Ankara: TTK Yay. Nazım Paşa 1992 O. Nuri 1338 Akgündüz 1990 Akgündüz 1988 Akman 2004, Atar 1979, Akyıldız 1993, Aydın 2001, Bayındır 1986, Bilge 1964, Bingöl 1998, Bingöl 2002, Bozkurt 1996, Çadırcı 1991, Duman 2000, Karal 1977, Ebul’ula Mardin 1996, Mumcu 1986, Onar 1985, Ortaylı 1985, Yenisey 1979,
• Feridun Yenisey, Ceza Muhâkemesi Hukııkıında İstinaf ve Tekrar Kabulü Sorunu, İstanbul: İ.Ü. Yayını. b. Diğer Yayınlar ' Türk Hukuk Lugatı, Türk Hukuk Kurumu, Maarif Vekaleti, Ankara, 1944
• Dı'istâr, Tertib I, 0. I, 1289
• Düstâr, Tertib I, c. H, 1289
• Düstü)“, Tertip I, cilt IV ,1295
• Cerîde—ı' Mahâkim, (9 Nisan 1289) 23 Safer 1290, sayı 1
• Cerîde-ı' Mahâkı'm , (16 Nisan 1289 ) 1 Rebiülevvel 1290, sayı 2
• Cerîde-i Mahâkı'm , (23 Nisan 1289) 8 Rebiülevvel 1290, sayı 3
• Ceı'îde—i Mahâkı'm, (14 Mayıs 1289) 29 Rebiülevvel 1290, sayı 6
• Cerîde—ı' Mahâkı'm, 14 Rebiülâhir 1290, sayı 8
• Cerîde—ı' Mahâkı'm, (4 Haziran 1289) 21 Rebiülâhir 1290, sayı 9
• Cerîde—i Mahâkı'm, (18 Haziran 1289) 5 Cemâziyelevvel 1290, sayı 11 Sedat Bingöl