A Native Chronicle of Nineteenth Century Central Asia

Yıl 2005, Cilt: 20 Sayı: 1, 215 - 217, 01.06.2005

The Life Of Alimqul

Öz

Hokand şehirlerini kapsıyordu. On dokuzuncu yüzyılın ilk yarısında 1840’a kadar hanlığın sınırları genişledi. Akmescit, Sazak, Savran, Türkistan, Çimkent, Evliyaata, Bişkek, Tokmak, Taşkent, Namangan, Andican, Uzkend, Margilan, Surhab ve Oş hanlığın sınırları içindeydi. 1747’de Nadir Şah’ın ölümünden sonra Orta Asya’da büyük politik değişiklikler oldu. Fergana’da on sekizinci yüzyılın ikinci yarısında Özbek Ming aşiretinden olan Hokand yöneticileri Fergana’ya hakim oldular. 1750’1erde Fergana vadisinde dört beylik vardı: An dican, Namangan, Margilan ve Hokand. İrdana biy 1758-59’da Doğu Türkistandaki Cungar devletine itaatini bildirdi, Hokand hakimi olarak. Narbuta biy (1763—1798) Fergana vadisini Minglerin idaresinde birleştirdi. 1760’da Doğu Türkistan Çin’in bir parçası oldu. Buhara, Hive ve Hokand hanlıkları arasındaki ilişkiler dostça değildi, hepsi de Özbek kökenli olmasına rağmen. Fergana’da Narbuta biyin oğlu Alim biy (1798—1810). Ming aşireti temelinde hanlık kurdu. 1805’te Hocend’i, 1809’da Taşkent’i fethetti. Taşkent, Kazak bozkırlarındaki fetihler için Hokand hanının üssü oldu. Alim han suikastta öldürüldükten sonra yerine erkek kardeşi Umar han (1810—1822) geçti. Daha sonra da onun oğlu Muhammed Ali han (1823—1842). Bu iki lıan Hokand hanlığının sınırlarını genişletti. Böylece hanlık Sir Derya’dan lssıkköl’e kadar genişledi. Bu bölgelerde kaleler ve garnizonlar yapıldı, Özbek ve Taciklerin desteğiyle. Fergana vadisi üs olarak kullanılarak Kaşğar Hocaları’na destek verildi. 1842’de Fergana’da bir isyan çıktı. Buhara emiri Nasrullah, Hokand’ı ele geçirdi ve M. Ali Han’ı öldürdü. Üç ay sonra Buhara’da bir isyan patlak verdi. Bundan sonra hanlık isyanlar ve yerleşik nüfusla farklı göçebe gruplar arasındaki mücadelelerden dolayı zayıfladı. 1850’lerde Ruslar Sir Derya havzasında egemenliklerini kurdular. 1864’te Rus askerleri Çin’le imzaladıkları sınır anlaşmasından sonra Türkistan ve Evliyaata’yı ele geçirdiler. Böylece Rusya ile Yeni sınır belirlendi. Rus general Çerniyef Hokand’a karşı saldırılarını sürdürdü. 1864’te Molla Alim Kul, Rus generali Çimkent’ten çıkardı. Buhara ordusunun Fergana’yı işgal etmesinden sonra Alim Kul, Çimkenti bırakmak zorunda kaldı ve Eylül 1864’te Çimkent Rusların eline geçti. 1865’te Ruslar Taşkenti aldılar. 1866’da Rusya’ya resmen ilhak edildi. Hokand hanlığına bağlı Hocend 1866’da Buharalılardan alındı. Hanlık böylece sadece Fergana vadisine sıkıştı. 1868’de Rus general von Kaufman Rusya’nın Hokandla düşmanlığının bittiğini ilan etti, ama Buhara ve Semerkand mollaları mücadeleye devam ettiler. Kaufman, 1868’de Semerkand yakınındaki Çobanata’da Buhara askerlerini yendi ve Semerkand Rusların eline düştü. 1875’te Skobelov’un yönetimindeki Rus askerleri Huda Yar’a karşı çıknan bir Kıpçak isyanını bastırdılar ve Hokand hanlığı 2 Şubat 1876’da tarihe karıştı. 20 Mart 1876’da

Anahtar Kelimeler

-