XIX. Yüzyılda Osmanlı Deniz Ticaretinde Değişim ve Tepkiler

Yıl 2006, Cilt: 21 Sayı: 2, 35 - 76, 01.12.2006

İlhan Ekinci

Öz

19. Yüzyılda Osmanlı dış ticareti hızla gelişti. Bu gelişme Avrupa’nın ekonomik yayılmasına karşı verilen bir tepkiydi. Bu yayılmanın araçlarından birisi buharlı gemilerdi. Osmanlı sahillerinde hızla çoğalan buharlı gemiler, geleneksel Osmanlı deniz ticaretini _yelkenli gemiciliği— değişmeye zorladı. Bu yayılma ve baskı Osmanlı sahil ticaretinin geleneksel aracı yelkenli gemiler üzerinde daha fazla hissedildi. Yelkenliden buharlı teknolojisine değişmeye zorlanan Osmanlı deniz ticareti buna farklı tepkiler verdi. Bazen yabancı vapurlara karşı tepkiler yükseldi. Bazen yelkenliler ve kayıklar yabancı vapurların yardımcı hizmetlerini yapmaya dönüştüler. Bazen de Osmanlı sahillerinin egemenliği tartışmalarına konu oldular. Cumhuriyet bu tartışmalarla devraldığı yapıyı daha ileriye götürmek için yeni tedbirler almaya devam etmişti

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Buharlı Gemi, Deniz Ticareti, Kapitülasyon

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları —Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), HH, Nr. 33010—J. —BOA, İH, Nr. 17420. —BOA, Ya. Res, 69/5. —BOA, Y. PRKHR, 32/9. ~BOA, HR. HMŞ.İŞO, 33/7.
• —Deniz Müzesi Arşivi, Limanlar 45/8; 45/39. Deniz Müzesi Arşivi, Şura-yı Bahri, 275-47/A. Basılı Eserler Ahmet İsmail 1333 Ahmet İsmail, “Osmanlı Ticareti Bahriyesi”, Risâle—i An 1999 Bozkurt 1996 , ' Brockhaus 1873 Duran 2004 Ekinci 1998 Ekinci 1998 Ekinci 2005
• İlhan Ekinci, "Osmanlı Devleti’nde Bazı Nehir ve Göllerde Vapur Işletme Teşebbüsleri Il”, Türk Dünyası Araştırmaları, , 185—203. Eldem 1970 Emiroğlu 1994 Engin 1993 Gencer 1986 Gencer 2001
• Ali İhsan Gencer, Bahriye ’de Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezaretinin Kuruluşu ( 1 789-1 86 7), Ankara. Halep Vilayet Salnamesi (13 13 Tarihli). Hergüner 2003 İlgürel 1995 Komatsu 1999 Kütükoğlu 1995 Mantran 1987 Ortaylı 2000
• İlber Ortaylı, “Devenin Taşıma Maliyeti Eğrisi Üzerine Bir Deneme”, Osmanlı İmparatorluğu ’nda İktisadî ve Sosyal Değişim, Ankara, 95—104. Osmanlı Devleti’nin İlk İstatistik Yıllığı 1897, Tarihi İstatistikler Dizisi, C.5, Haz. Özyüksel 2000 Pamuk 1994
• Şevket Pamuk, Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık ve Büyüme 1913, Istanbul. Paskaleva 1968 Quataert 1987 Quataert 2002 Quataert 2004 Schenk 1888
• ’J. Schenk, Me'moire Sur Les T ravaux D’ame'lioration Du Cours Du Bas-Danube, Exécutés Pendant La Pe'riode 1873—
• Par La COMMISSIONEUROPEENNE, Galatz. T rabzon Vilayet Salnamesi (1322 Tarihli). Ubicini
• M. A.Übicini, Türkiye 1850, İstanbul, Tercüman 1001 Temel Eser. İlhan Ekinci