Bir Eyyubi Melikinin Portresi: Melik Efdal Nureddin Ali b. Selahaddin Eyyubi

Yıl 2006, Cilt: 21 Sayı: 2, 139 - 176, 01.12.2006

Önder Kaya

Öz

Melik Efdal, Selahaddin’in ölümünden sonra Eyyubi hanedanı içinde baş gösteren krizin en önemli aktörlerinden biridir. Selahadinin en büyük oğlu olması nedeniyle onun yerini doldurma konusunda en güçlü adaydı. Fakat devlet yönetimindeki tecrübesizliği ve yeteneksizliği, amcası Melik Adil’ le rekabet etmek zorunda kalması gibi nedenlerle bu avantajlı konumunu kaybetti. Önce Dımaşk’ı sonra da Mısır’ı amcası Melik Adil’e kaptıran Melik Efdal, Eyyubi topraklarının kuzey ucunda yer alan küçük Sümeysat kalesi ile yetinmek zorunda kaldı Uğradığı hayal kırıklığı onu Anadolu Selçukluları’ na yakınlaştırdı. Bu devletin himayesi altına giren Melik Efdal, I. İzzeddin Keykavus’ un Halep seferine katıldı. Bu sefer sırasında Kuzey Suriye’deki egemenlik alanmı genişletmek isteyen Anadolu Selçukluları tarafından kullanıldığmın farkına vararak ikinci bir hayal kırıklığı daha yaşadı. 1225 yılında Sümeysat’ta ölen Melik Efdal, takip etmiş olduğu siyasetle Selahaddin sonrası dönemde ortaya çıkan Selçuklu—Eyyubi mücadelesinin ilk kıvılcımını yakmıştır

Anahtar Kelimeler

Eyyubiler, Melik Efdal, Türkiye Selçukluları, Samsat

Kaynakça

• A. Tarihi Kaynaklar
• Ahmed b. İbrahim el-Hanbelî; Ebu’l-Ferec İbn Bibi İbn Hallikan İbn Kesir İbn Vasıl İbnü’ l—Adim İbnü’l—Esir İbnü’n—Nazif Patrik Mihael
• Sıbt İbnü’l—Cevzi Yakut Abdülkerim
• İbnü’n—Nazif el—Hamavî, Tarihu’l—Mansurî, (neşr: Ebu’l
• Iyd Dudu), Cezayir 1981
• Patrik Mihael; Süryani Patrik Mihael ’in Vekayinamesi
• —1195, (çev: Hrant Andreasyan), Ankara 1944
• Sıbt İbnü’l-Cevzi, Mir’atü’z—zaman Ş tarihi’l—ayân, II, Haydarabad 1953.
• Yakut el-Hamavî, Mu’cemü’l-Buldan, Beyrut 1986, III. B. Araştırma Eserleri Açanal 1997 Alptekin 1991 Ardıçoğlu 1964 Artuk ve Artuk 1971 Artuk ve Artuk 1993 Balog 1980 Baykara 1997 Bezer 2000 Blaum 2000 Cahen 1979 Dahlmanns 1975
• "'bâığif'ığeğiı'ğg“ "
• Gottsehalk 1958 Gökhan 2001 Hartmann 1986
• Angelica Hartmann, “al-Malik al-Mansur (gest.
• / 1220) ein Ayyubidischer Regent und
• Geschichtschreiber”, Zeitschrift der Deutschen
• Morgenlandischen Gesellschaft, CXXXVI, 570-606. Heyd 1975 W. Heyd, Yakın-Doğu Ticaret Tarihi, (çev: E. Ziya
• Karal), I, Ankara. Hourani 1997 A. Hourani, Arap Halkları Tarihi, (çev: Y. Alogan), İstanbul. Humphereys 1977 Stephen Humphereys, From Saladin to the Mongols
• (1193—1260), Albany. Kaya 2000 Önder Kaya; Eyyubi Devleti Meliklerinden I. El- Eşref
• Muzaşereddin Musa Döneminin Siyasî Tarihi (597/1200
• —— 635/1237), M.Ü. Türkiyat Araşt. Enst. Basılmamış
• Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Kılıç 2001 Mustafa Kılıç; Melik Nasır Salahaddin Yusuf II devrinde
• Eyyubiler Devleti. Hicri 634—659 / Miladi 1234—1261,
• M. Ü. Türkiyat Araşt. Enst. Basılmamış Doktora Tezi, İst. Koca 1997 Salim Koca; Sultan I. İzzeddin Keykâvus (1211—1220),
• TTK yay., Ankara. Monte 1941 J. L. Monte, “Taki ad—Din. Prince of Hama”, Muslim
• World, 149-160. Özergin 1959 Muammer Kemal Özergin; Anadolu Selçukluları
• Çağında Anadolu Yolları, IUEF . Tarih Bölümü
• Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul. Plessner 1979 M. Plessner, “Suruc”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul. Sevim 1983 A. Sevim, Selçuklu—Ermeni İlişkileri, TTK. Yay, Ankara. Le Strange 1905 Guy Le Strange, The Lands of the Eastern Caliphate, Cambridge. Suyla Doğan Kent Şanlı Urfa, (editör: Şaziye Karlıklı), Garanti Leasing yay. .,
• İstanbul 1999. Sümer 1991 Faruk Sümer, “Eyyubi Hükümdarı el—Melikül Adil ve
• Komşu Türk Hanedanları”, Türk Dünyası Araştırmaları, 72, İstanbul. Şeşen 1971 Ramazan Şeşen; “İmâd al—Dîn al—Kâtib al—İsfehanî
• eserlerinde Anadolu tarihi ile ilgili bahisler” Selçuklu
• Araştırmaları Dergisi, III, Ankara. Şeşen 1983 R.Şeşen, Salâhaddin Devrinde Eyyubiler Devleti, İstanbul. Şeşen 1993 R.Şeşen, “Eyyubiler”, Doğuştan Günümüze Büyük Islam
• Tarihi, VI, Istanbul. Şeşen 2004 Turan 1993 Vath 1987 Yazıcı 1997
• Talib Yazıcı; “Halep”, TDV İslam Ansiklopedisi, XV, İstanbul. Önder Kaya