1695 Tarihli Mufassal Avârız Defterine Göre Filibe Kazâsında Nüfus ve Yerleşme Düzeni

Yıl 2007, Cilt: 22 Sayı: 2, 53 - 107, 01.12.2007

Turan Gökçe

Öz

Nüfusun dînî—etnik dağılımı yanında, sosyal statüsüne göre kategorize edilerek kaydedilmiş olduğu avârız defterleri, Osmanlı demograŞ ve iskân tarihi araştırmaları bakımından oldukça önemlidir. XVII. yüzyıl sonlarında Filibe kazâsımn genel iskân özellikleri, nüüıs potansiyeli ve nitelikleri hakkında bazı tespitlerin ortaya konulduğu bu çalışma da esas itibariyle bunun tipik örneklerinden birine dayanmaktadır. 1695 tarihli avârız defterine göre, bölgenin en büyük ve verimli ovasında, Meriç nehri üzerinde gelişmiş olan Filibe şehrinin merkezlik ettiği kazâ, söz konusu ovayı çevreleyen dağlık alanlara kadar uzanan büyük bir sahayı kapsamakta idi. Günümüzde ‘Plovdiv’ adıyla Bulgaristan’ın ikinci büyük merkezini teşkil eden Filibe, XVII. asrın sonlarında da 36 mahallesi ve büyük imalat ve ticaret kapasitesine sahip çarşı-pazarıyla Balkanların büyük şehirlerinden biri idi. Kazâ dairesinde bulunan 282 kırsal yerleşme beş nâhiyeye bağlı olarak teşkilatlanrruştı. Bunlardan 64’ü Karacadağ, 46’sı Rupcoz, 61’i Koyundepesi, 62’si Göpsi, 49’u Konuş nâhiyeleri hudutları dahilinde bulunmakta idi

Anahtar Kelimeler

Filibe, Balkanlar, Osmanlı Devleti, Nüfus, İskân, Avârız Defterleri